Tổng quan nghiên cứu

Công tác thi đua, khen thưởng (TĐKT) là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng giáo dục. Tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, ngành Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã triển khai nhiều phong trào thi đua nhằm khuyến khích cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV) và nhân viên (NV) phát huy năng lực, sáng tạo trong công tác giảng dạy và quản lý. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động TĐKT tại các trường học trên địa bàn còn tồn tại nhiều hạn chế như công tác tuyên truyền chưa hiệu quả, kế hoạch và quy chế chưa cụ thể, hình thức thi đua chưa đa dạng, công tác kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động TĐKT trong ngành GD&ĐT thị xã Thuận An trong hai năm học 2018-2019 và 2019-2020, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Nghiên cứu khảo sát 253 đối tượng gồm 102 CBQL, 100 GV và 51 NV tại 35 trường công lập thuộc các cấp mầm non, tiểu học và trung học cơ sở. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hoàn thiện công tác quản lý TĐKT, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển nguồn nhân lực tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng, quản lý giáo dục và quản lý hoạt động thi đua khen thưởng trong ngành GD&ĐT. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá các phong trào thi đua nhằm tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Lý thuyết này đề cập đến các nguyên tắc quản lý như tính công khai, minh bạch, công bằng và kịp thời trong công tác khen thưởng.

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Xem quản lý giáo dục là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến các thành phần trong hệ thống giáo dục nhằm đạt được mục tiêu phát triển giáo dục. Lý thuyết này làm rõ vai trò của các cấp quản lý trong việc tổ chức và điều phối hoạt động thi đua khen thưởng trong nhà trường.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: thi đua, khen thưởng, hoạt động thi đua khen thưởng, quản lý hoạt động thi đua khen thưởng, quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng, quản lý giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hồ sơ, tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến công tác TĐKT; khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi với 253 đối tượng gồm CBQL, GV, NV tại 35 trường công lập thuộc thị xã Thuận An; phỏng vấn chuyên gia từ các phòng ban liên quan như Phòng Kế hoạch – Tài chính, Phòng Nội vụ, Sở GD&ĐT và Ban thi đua khen thưởng tỉnh Bình Dương.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để xử lý số liệu, tính toán tỷ lệ phần trăm, giá trị trung bình, độ lệch chuẩn, phân tích mô tả và so sánh kết quả khảo sát. Phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia và đánh giá thực trạng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong hai năm học liên tiếp 2018-2019 và 2019-2020, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phản ánh chính xác thực trạng quản lý hoạt động TĐKT tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò hoạt động TĐKT: Khoảng 85% CBQL, GV và NV đánh giá hoạt động thi đua khen thưởng có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phong trào thi đua tại các trường học. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% cho rằng công tác tuyên truyền về TĐKT đã đạt hiệu quả cao, cho thấy còn nhiều hạn chế trong việc nâng cao nhận thức sâu rộng.

  2. Thực trạng lập kế hoạch và xây dựng quy chế: 70% các trường đã xây dựng kế hoạch hoạt động TĐKT nhưng chỉ 55% đánh giá kế hoạch có tính cụ thể, rõ ràng về chỉ tiêu và biện pháp thực hiện. Quy chế, quy định quản lý hoạt động TĐKT tại các trường còn thiếu đa dạng và chưa phù hợp với điều kiện thực tế.

  3. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động thi đua: Hội đồng thi đua khen thưởng tại các trường hoạt động chưa hiệu quả, với 40% ý kiến cho rằng thiếu sự chỉ đạo cụ thể và phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên. Việc triển khai các hình thức thi đua, phương pháp tính điểm chưa kịp thời và sáng tạo, ảnh hưởng đến động lực tham gia của CBQL, GV, NV.

  4. Công tác kiểm tra, đánh giá và phối hợp nguồn lực: Chỉ 50% trường thực hiện kiểm tra, đánh giá hoạt động TĐKT thường xuyên và có hệ thống. Việc huy động và phối hợp các tổ chức đoàn thể trong quản lý hoạt động TĐKT còn hạn chế, dẫn đến hiệu quả chưa cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các hạn chế trên xuất phát từ việc công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, kế hoạch và quy chế còn chung chung, thiếu sự đổi mới trong tổ chức thi đua và khen thưởng. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tại các địa phương khác, tình trạng này tương đối phổ biến do cơ chế phân cấp nhiệm vụ chưa rõ ràng và thiếu sự chủ động phối hợp giữa các chủ thể quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ quan tâm, hiệu quả công tác tuyên truyền, mức độ thực hiện kế hoạch và quy chế, cũng như biểu đồ cột so sánh mức độ tổ chức và kiểm tra hoạt động TĐKT tại các trường. Bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng cũng giúp minh họa rõ hơn các điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ thực trạng quản lý hoạt động TĐKT tại thị xã Thuận An, từ đó đề xuất các biện pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này, góp phần thúc đẩy phong trào thi đua trong ngành GD&ĐT phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức của CBQL, GV, NV về vai trò công tác TĐKT: Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn định kỳ nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ trong công tác thi đua khen thưởng. Mục tiêu đạt 90% cán bộ tham gia hiểu rõ vai trò TĐKT trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.

  2. Tăng cường bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác TĐKT: Đào tạo chuyên sâu về kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, đánh giá và kiểm tra hoạt động thi đua khen thưởng cho cán bộ chuyên trách. Mục tiêu nâng cao năng lực quản lý TĐKT trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  3. Phát hiện, bồi dưỡng và nhân rộng điển hình tiên tiến: Chủ động phát hiện các cá nhân, tập thể tiêu biểu trong phong trào thi đua để khen thưởng và nhân rộng mô hình. Mục tiêu tăng 20% số điển hình được biểu dương hàng năm. Chủ thể thực hiện: Hội đồng thi đua các cấp.

  4. Đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức thi đua khen thưởng: Áp dụng các hình thức thi đua sáng tạo, phù hợp với đặc thù từng cấp học và điều kiện thực tế, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tuyên truyền. Mục tiêu nâng cao sự tham gia và hiệu quả phong trào trong 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Các trường học và Phòng GD&ĐT.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, tổng kết và giám sát: Thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá định kỳ, tập trung vào các trọng điểm, đảm bảo kỷ luật, kỷ cương trong công tác thi đua khen thưởng. Mục tiêu 100% trường thực hiện kiểm tra định kỳ trong năm học. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT và Ban thi đua khen thưởng.

  6. Huy động và phối hợp các tổ chức đoàn thể trong quản lý công tác TĐKT: Tăng cường sự phối hợp giữa các tổ chức công đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ trong việc tổ chức và giám sát hoạt động thi đua khen thưởng. Mục tiêu nâng cao hiệu quả phối hợp trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT và các tổ chức đoàn thể.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thi đua khen thưởng, từ đó áp dụng vào công tác quản lý tại đơn vị mình.

  2. Giáo viên và nhân viên trong ngành giáo dục: Nắm bắt vai trò, quyền lợi và trách nhiệm trong phong trào thi đua, từ đó tích cực tham gia và phát huy sáng kiến, nâng cao chất lượng giảng dạy.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về công tác thi đua khen thưởng trong ngành giáo dục, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và thi đua khen thưởng: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định và kế hoạch quản lý hoạt động thi đua khen thưởng phù hợp với thực tiễn địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác thi đua khen thưởng lại quan trọng trong ngành giáo dục?
    Thi đua khen thưởng tạo động lực thúc đẩy cán bộ, giáo viên và nhân viên phát huy năng lực, sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Ví dụ, phong trào “Dạy tốt - Học tốt” đã giúp nhiều trường đạt thành tích xuất sắc.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động thi đua khen thưởng tại thị xã Thuận An là gì?
    Khó khăn gồm công tác tuyên truyền chưa hiệu quả, kế hoạch và quy chế chưa cụ thể, hình thức thi đua chưa đa dạng, kiểm tra đánh giá chưa thường xuyên. Điều này làm giảm động lực tham gia của cán bộ, giáo viên.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác thi đua khen thưởng?
    Cần nâng cao nhận thức, đào tạo cán bộ chuyên trách, đổi mới hình thức thi đua, tăng cường kiểm tra giám sát và phối hợp các tổ chức đoàn thể. Ví dụ, tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng quản lý thi đua cho cán bộ quản lý.

  4. Ai là chủ thể quản lý hoạt động thi đua khen thưởng trong ngành giáo dục?
    Chủ thể quản lý gồm Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT và các trường học. Mỗi cấp có trách nhiệm lập kế hoạch, chỉ đạo, tổ chức và đánh giá hoạt động thi đua khen thưởng phù hợp với chức năng.

  5. Các hình thức khen thưởng phổ biến trong ngành giáo dục là gì?
    Bao gồm khen thưởng bằng danh hiệu như Chiến sĩ thi đua, Giáo viên giỏi, Tập thể lao động xuất sắc; khen thưởng bằng vật chất và các hình thức khen thưởng đột xuất, theo niên hạn. Các hình thức này được quy định rõ trong Thông tư của Bộ GD&ĐT.

Kết luận

  • Công tác thi đua khen thưởng trong ngành GD&ĐT thị xã Thuận An đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về quản lý và tổ chức thực hiện.
  • Nghiên cứu đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng như nhận thức, kế hoạch, quy chế, tổ chức, kiểm tra và phối hợp nguồn lực.
  • Đề xuất 6 biện pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thi đua khen thưởng, được đánh giá cao về tính cần thiết và khả thi.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng thực tiễn tại các trường học và cơ quan quản lý giáo dục địa phương trong vòng 1-2 năm tới.
  • Khuyến khích các cấp quản lý, cán bộ giáo viên và nhà nghiên cứu tham khảo để phát triển công tác thi đua khen thưởng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp đề xuất để tạo nên phong trào thi đua khen thưởng hiệu quả, góp phần xây dựng ngành giáo dục thị xã Thuận An phát triển bền vững.