Tổng quan nghiên cứu
Giáo dục tiểu học giữ vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương, việc tổ chức dạy hai buổi/ngày ở các trường tiểu học đã được triển khai trong nhiều năm với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Theo số liệu khảo sát tại 10 trường tiểu học công lập trên địa bàn, hoạt động dạy hai buổi/ngày giúp học sinh có điều kiện học tập đầy đủ các môn bắt buộc, đồng thời phát triển năng khiếu và kỹ năng sống thông qua các môn tự chọn và hoạt động ngoại khóa.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều khó khăn trong quản lý hoạt động dạy hai buổi/ngày, như chưa xây dựng được chương trình tự học chất lượng, hình thức tổ chức dạy học còn đơn điệu, và chính sách hỗ trợ giáo viên chưa thỏa đáng. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý hoạt động dạy hai buổi/ngày tại các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát trong giai đoạn 2016-2019, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển giáo dục tiểu học toàn diện.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục, giảm áp lực học thêm không chính thức, đồng thời tạo môi trường học tập lành mạnh, phát triển kỹ năng sống cho học sinh. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục địa phương trong việc hoạch định chính sách và tổ chức hoạt động dạy học phù hợp với điều kiện thực tế.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình quản lý nhà trường, trong đó:
Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm vận hành hiệu quả hệ thống giáo dục, đảm bảo thực hiện mục tiêu đào tạo và phát triển nhân cách học sinh.
Lý thuyết quản lý nhà trường tiểu học: Quản lý nhà trường là sự phối hợp các nguồn lực, tổ chức hoạt động dạy học và giáo dục nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Hiệu trưởng giữ vai trò trung tâm trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động dạy học.
Khái niệm hoạt động dạy hai buổi/ngày: Là việc tổ chức cho học sinh học tập và tham gia các hoạt động giáo dục trong hai buổi mỗi ngày, gồm buổi chính khóa và buổi bổ sung các môn tự chọn, kỹ năng sống, năng khiếu.
Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, quản lý cơ sở vật chất và điều kiện đảm bảo dạy hai buổi/ngày.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn:
Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 10 trường tiểu học công lập tại thị xã Bến Cát trong hai năm học 2016-2017 và 2017-2018, cùng học kỳ 1 năm học 2018-2019. Dữ liệu bao gồm bảng hỏi khảo sát 300 giáo viên, cán bộ quản lý và 200 phụ huynh học sinh; phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên; phân tích hồ sơ chuyên môn, kế hoạch, báo cáo nhà trường.
Phương pháp chọn mẫu: Chọn ngẫu nhiên 30 giáo viên mỗi trường, toàn bộ cán bộ quản lý và 200 phụ huynh học sinh tại 10 trường có tổ chức dạy hai buổi/ngày.
Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để xử lý dữ liệu định lượng, phân tích thống kê mô tả và so sánh tỷ lệ phần trăm. Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích theo nội dung, đối chiếu với kết quả khảo sát để làm rõ thực trạng.
Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2018-2019, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2019.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức về tầm quan trọng của dạy hai buổi/ngày: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò của dạy hai buổi/ngày trong nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% phụ huynh hiểu đúng và ủng hộ chủ trương này.
Thực trạng quản lý hoạt động dạy buổi thứ nhất: 90% giáo viên thực hiện đúng nội dung chương trình chính khóa, 75% áp dụng đổi mới phương pháp dạy học tích cực. Tuy nhiên, chỉ 65% giáo viên được bồi dưỡng thường xuyên về phương pháp mới.
Quản lý hoạt động dạy buổi thứ hai: Chỉ 55% trường xây dựng được chương trình tự học và ôn luyện có chất lượng; 50% tổ chức các môn tự chọn và kỹ năng sống một cách thực chất. Việc kiểm tra, đánh giá hoạt động buổi hai còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 40% mức độ hiệu quả.
Điều kiện đảm bảo dạy hai buổi/ngày: Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học được đánh giá đạt khoảng 70% yêu cầu tối thiểu. Chế độ chính sách hỗ trợ giáo viên dạy hai buổi/ngày chưa đáp ứng thỏa đáng, chỉ 45% giáo viên hài lòng về điều kiện làm việc và chính sách.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy quản lý hoạt động dạy buổi thứ nhất được thực hiện tương đối tốt, phù hợp với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tiểu học tại các địa phương phát triển. Tuy nhiên, quản lý buổi thứ hai còn nhiều hạn chế do thiếu chương trình cụ thể, phương pháp tổ chức chưa đa dạng, và thiếu sự quan tâm đúng mức về chính sách hỗ trợ giáo viên.
Nguyên nhân chủ yếu là do hạn chế về nguồn lực, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, và nhận thức chưa đồng đều giữa các bên liên quan. So sánh với các nghiên cứu ở các thành phố lớn, thị xã Bến Cát còn nhiều tiềm năng phát triển nhưng cần có sự đầu tư và chỉ đạo quyết liệt hơn.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ thực hiện các nội dung quản lý, bảng so sánh mức độ hài lòng của giáo viên về điều kiện làm việc, và biểu đồ nhận thức của phụ huynh về dạy hai buổi/ngày.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh
Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo và truyền thông về lợi ích và mục tiêu của dạy hai buổi/ngày nhằm tăng cường sự đồng thuận và hỗ trợ từ các bên liên quan. Mục tiêu đạt 90% nhận thức đúng trong vòng 12 tháng, do Phòng Giáo dục và Đào tạo chủ trì.Tăng cường bồi dưỡng kỹ năng, phương pháp tổ chức dạy học cho giáo viên
Xây dựng chương trình bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp tích hợp, lồng ghép hoạt động ngoại khóa và chính khóa, đặc biệt cho buổi thứ hai. Mục tiêu 80% giáo viên được đào tạo trong 18 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học thực hiện.Phát triển chương trình và nội dung dạy buổi thứ hai đa dạng, thực chất
Xây dựng và áp dụng chương trình tự học, ôn luyện, các môn tự chọn và kỹ năng sống phù hợp với đặc điểm học sinh địa phương. Thời gian triển khai 24 tháng, do hiệu trưởng các trường chủ động thực hiện.Đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và nâng cao chính sách hỗ trợ giáo viên
Tăng ngân sách đầu tư trang thiết bị, phòng học chức năng, đồng thời xây dựng chính sách khen thưởng, hỗ trợ phụ cấp cho giáo viên dạy hai buổi/ngày. Mục tiêu nâng tỷ lệ hài lòng của giáo viên lên 75% trong 2 năm, do UBND tỉnh và Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp thực hiện.Tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát hoạt động dạy hai buổi/ngày
Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, đánh giá chất lượng dạy học buổi hai, đảm bảo tính khách quan và hiệu quả. Thực hiện trong vòng 12 tháng, do Phòng Giáo dục và Đào tạo chủ trì.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục địa phương
Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy hai buổi/ngày, từ đó xây dựng chính sách phù hợp và hiệu quả.Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường tiểu học
Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý, tổ chức hoạt động dạy học hai buổi/ngày hiệu quả.Giáo viên tiểu học
Hỗ trợ nâng cao nhận thức về vai trò, phương pháp dạy học tích cực và kỹ năng tổ chức các hoạt động buổi hai nhằm phát triển toàn diện học sinh.Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục
Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý giáo dục tiểu học trong bối cảnh đổi mới.
Câu hỏi thường gặp
Dạy hai buổi/ngày có thực sự giúp nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học không?
Có. Dạy hai buổi/ngày tạo điều kiện cho học sinh học đủ thời gian các môn bắt buộc, đồng thời phát triển kỹ năng sống và năng khiếu, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động dạy hai buổi/ngày là gì?
Bao gồm thiếu chương trình tự học chất lượng cho buổi hai, hình thức tổ chức đơn điệu, cơ sở vật chất chưa đồng bộ và chính sách hỗ trợ giáo viên chưa thỏa đáng.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý dạy hai buổi/ngày?
Cần nâng cao nhận thức, bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên, phát triển chương trình đa dạng, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường kiểm tra, đánh giá.Phụ huynh có vai trò như thế nào trong việc tổ chức dạy hai buổi/ngày?
Phụ huynh cần hiểu đúng về lợi ích của dạy hai buổi/ngày, phối hợp với nhà trường trong việc hỗ trợ học sinh và tham gia các hoạt động giáo dục.Chính sách hỗ trợ giáo viên dạy hai buổi/ngày hiện nay ra sao?
Chính sách còn hạn chế, chưa đáp ứng thỏa đáng công sức và thời gian của giáo viên, cần được cải thiện để tạo động lực giảng dạy hiệu quả.
Kết luận
- Quản lý hoạt động dạy hai buổi/ngày tại các trường tiểu học thị xã Bến Cát đã đạt được kết quả tích cực trong quản lý buổi học chính khóa, nhưng còn nhiều hạn chế trong quản lý buổi thứ hai.
- Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của dạy hai buổi/ngày tương đối cao, nhưng phụ huynh cần được nâng cao hiểu biết hơn.
- Cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ giáo viên chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức dạy hai buổi/ngày.
- Đề xuất các giải pháp đồng bộ, thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng quản lý và tổ chức dạy hai buổi/ngày trong thời gian tới.
- Khuyến nghị các cơ quan quản lý giáo dục địa phương triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện mô hình dạy hai buổi/ngày.
Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực quản lý, đồng thời xây dựng kế hoạch đầu tư cơ sở vật chất phù hợp. Các trường tiểu học cần chủ động áp dụng các giải pháp đổi mới phương pháp dạy học và tăng cường phối hợp với phụ huynh để nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện.