Tổng quan nghiên cứu

Thị xã La Gi, tỉnh Bình Thuận, với diện tích tự nhiên khoảng 18.373,64 ha và dân số 107.593 người, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội khu vực Tây Nam tỉnh. Giai đoạn 2010-2020, công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (QH, KHSDĐ) tại địa phương đã đạt được một số kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như tiến độ thực hiện các dự án chậm do thiếu vốn và sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cấp, ngành. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thị xã La Gi, nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2011-2020, với đối tượng là các yếu tố tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường tác động đến việc thực hiện QH, KHSDĐ trên địa bàn. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý trong việc hoàn thiện công tác lập và thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương. Theo kết quả phân tích đa tiêu chuẩn (MCA), yếu tố kinh tế có trọng số cao nhất là 0,4928, tiếp theo là yếu tố tự nhiên (0,2659), xã hội (0,1598) và môi trường (0,0815), phản ánh mức độ ảnh hưởng khác nhau của các nhóm yếu tố đến kết quả thực hiện QH, KHSDĐ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đất đai, quy hoạch sử dụng đất và phân tích đa tiêu chuẩn (MCA). Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết quy hoạch sử dụng đất: Định nghĩa quy hoạch sử dụng đất là quá trình phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian nhằm đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường. Quy hoạch sử dụng đất mang tính chiến lược, tổng hợp, dài hạn và có tính khả biến cao, cần tuân thủ các nguyên tắc như phù hợp với chiến lược phát triển, sử dụng đất tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường và di tích lịch sử.

  • Mô hình phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) kết hợp AHP-GDM: Phương pháp này sử dụng kỹ thuật phân tích thứ bậc (AHP) trong môi trường ra quyết định nhóm (GDM) để xác định trọng số các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. MCA cho phép đánh giá mức độ quan trọng của từng yếu tố dựa trên ý kiến chuyên gia, giảm thiểu tính chủ quan và phù hợp với các nghiên cứu quản lý đất đai có dữ liệu phức tạp.

Các khái niệm chính bao gồm: quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất, các yếu tố tự nhiên (địa hình, khí hậu, đất đai), yếu tố kinh tế (nguồn vốn, thị trường bất động sản), yếu tố xã hội (chính sách, dân số, lao động), và yếu tố môi trường (cảnh quan, vệ sinh môi trường).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm:

  • Thông tin thứ cấp: Số liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thống kê kiểm kê đất đai, dữ liệu về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, và các dự án đầu tư công trên địa bàn giai đoạn 2010-2020.

  • Thông tin sơ cấp: Khảo sát phỏng vấn 18 chuyên gia quản lý đất đai, cán bộ địa chính cấp xã, chuyên gia lập quy hoạch và nhà đầu tư dự án tại thị xã La Gi; khảo sát 98 hộ gia đình, cá nhân chịu ảnh hưởng chuyển mục đích sử dụng đất.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả: Xử lý số liệu định lượng và định tính, mã hóa dữ liệu, xây dựng bảng biểu so sánh biến động sử dụng đất.

  • Phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) với kỹ thuật AHP-GDM: Xác định trọng số các yếu tố ảnh hưởng dựa trên ma trận so sánh cặp, đánh giá mức độ ưu tiên theo thang điểm của Saaty, tổng hợp ý kiến chuyên gia để tính trọng số cuối cùng.

  • Phân tích bản đồ GIS: Sử dụng phần mềm Mapinfo, MicroStation, ArcMap để thể hiện vị trí địa lý, hiện trạng sử dụng đất và quy hoạch sử dụng đất, hỗ trợ phân tích không gian.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến tháng 02/2023, bao gồm thu thập dữ liệu, khảo sát thực địa, phân tích số liệu và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2010-2020: Các dự án trên địa bàn thị xã La Gi có tiến độ chậm, nguyên nhân chủ yếu do thiếu vốn đầu tư. Tỷ lệ thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất đạt khoảng 70-80% so với kế hoạch đề ra, phản ánh tính khả thi chưa cao của các phương án quy hoạch.

  2. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc thực hiện QH, KHSDĐ: Qua phân tích MCA, yếu tố kinh tế có trọng số cao nhất 0,4928, cho thấy vai trò quyết định của nguồn vốn, thị trường bất động sản và cơ cấu kinh tế trong việc thực hiện quy hoạch. Yếu tố tự nhiên đứng thứ hai với trọng số 0,2659, bao gồm địa hình, khí hậu và chất lượng đất đai ảnh hưởng đến khả năng sử dụng đất. Yếu tố xã hội (0,1598) và môi trường (0,0815) có tác động thấp hơn nhưng vẫn quan trọng trong việc đảm bảo sự bền vững và hài hòa trong sử dụng đất.

  3. Ý kiến người dân về công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất: Khoảng 65% người dân được khảo sát nhận thức rõ về tầm quan trọng của quy hoạch sử dụng đất, tuy nhiên vẫn còn 35% chưa hiểu đầy đủ hoặc chưa hài lòng với việc thực hiện quy hoạch, chủ yếu do thiếu thông tin và sự tham gia của cộng đồng.

  4. Tồn tại trong công tác lập và thực hiện quy hoạch: Các tồn tại gồm sự thiếu đồng bộ trong phối hợp giữa các cấp, hiện tượng duy ý chí trong xây dựng phương án quy hoạch, dự báo chưa sát thực tế dẫn đến phân bổ quỹ đất chưa hợp lý, đặc biệt là đất thương mại, dịch vụ và đất ở đô thị.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân trọng yếu khiến yếu tố kinh tế chiếm tỷ trọng lớn trong ảnh hưởng là do nguồn vốn đầu tư quyết định trực tiếp đến tiến độ và chất lượng thực hiện các dự án sử dụng đất. Điều kiện tự nhiên như địa hình đồi núi thấp, đồi cát ven biển cũng giới hạn khả năng sử dụng đất hiệu quả, đòi hỏi quy hoạch phải linh hoạt và phù hợp với đặc điểm địa phương. So sánh với các nghiên cứu tại thành phố Pleiku và huyện Gia Bình, kết quả trọng số các yếu tố tương đồng, khẳng định tính khách quan và nhất quán của phương pháp MCA trong đánh giá tác động. Việc người dân chưa hoàn toàn hài lòng phản ánh nhu cầu tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và nâng cao sự tham gia cộng đồng trong quy hoạch. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện trọng số các yếu tố tác động và bảng so sánh tỷ lệ thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất qua các năm, giúp minh họa rõ nét các vấn đề tồn tại và mức độ ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có tính khả thi cao: Cần dựa trên phân tích thực tiễn, dự báo sát nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo nguồn vốn và điều kiện tự nhiên phù hợp. Thời gian thực hiện: ngay trong kỳ quy hoạch tiếp theo (2023-2028). Chủ thể: UBND thị xã La Gi phối hợp Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý đất đai: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý đất đai, đặc biệt về kỹ thuật lập quy hoạch và ứng dụng công nghệ GIS, MCA. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Sở Nội vụ, Sở Tài nguyên và Môi trường.

  3. Tăng cường điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện quy hoạch: Thu thập ý kiến người dân, doanh nghiệp để điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất phù hợp với nhu cầu thực tế, nâng cao sự đồng thuận xã hội. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: UBND thị xã, các phòng ban liên quan.

  4. Hoàn thiện pháp luật và quy trình lập, thực thi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất: Rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và khả thi trong thực hiện. Thời gian: 2023-2024. Chủ thể: Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND tỉnh Bình Thuận.

  5. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật và nâng cao nhận thức cộng đồng: Triển khai các chương trình truyền thông về tầm quan trọng của quy hoạch sử dụng đất, quyền và nghĩa vụ của người dân. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND thị xã, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác lập và thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

  2. Chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý đất đai và quy hoạch đô thị: Tài liệu tham khảo phương pháp phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) kết hợp AHP-GDM trong đánh giá các yếu tố tác động.

  3. Nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả dự án sử dụng đất, từ đó có chiến lược đầu tư phù hợp.

  4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức về vai trò của quy hoạch sử dụng đất, tham gia giám sát và đóng góp ý kiến trong quá trình thực hiện quy hoạch.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quy hoạch sử dụng đất là gì và tại sao nó quan trọng?
    Quy hoạch sử dụng đất là quá trình phân bổ đất đai theo không gian nhằm đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Nó giúp sử dụng đất hiệu quả, tránh lãng phí và xung đột trong sử dụng đất.

  2. Phương pháp phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
    MCA kết hợp kỹ thuật AHP-GDM được sử dụng để xác định trọng số các yếu tố ảnh hưởng dựa trên ý kiến chuyên gia, giúp đánh giá mức độ quan trọng của từng yếu tố trong việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

  3. Yếu tố kinh tế ảnh hưởng như thế nào đến việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất?
    Yếu tố kinh tế, bao gồm nguồn vốn đầu tư, thị trường bất động sản và cơ cấu kinh tế, chiếm trọng số cao nhất (0,4928), quyết định trực tiếp tiến độ và hiệu quả thực hiện các dự án sử dụng đất.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự tham gia của người dân trong công tác quy hoạch sử dụng đất?
    Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tổ chức điều tra xã hội học và tạo cơ chế phản hồi ý kiến người dân giúp nâng cao nhận thức và sự đồng thuận trong thực hiện quy hoạch.

  5. Các giải pháp chính để khắc phục tồn tại trong công tác quy hoạch sử dụng đất là gì?
    Bao gồm xây dựng quy hoạch khả thi, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện pháp luật, tăng cường điều tra xã hội học và tuyên truyền pháp luật, nhằm đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và hiệu quả trong quản lý đất đai.

Kết luận

  • Đã xác định được bốn nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại thị xã La Gi, trong đó yếu tố kinh tế có tác động lớn nhất với trọng số 0,4928.
  • Công tác lập và thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2010-2020 đạt kết quả nhất định nhưng còn nhiều tồn tại như tiến độ dự án chậm, thiếu vốn và phối hợp chưa đồng bộ.
  • Phương pháp phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) kết hợp AHP-GDM là công cụ hiệu quả để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố, hỗ trợ ra quyết định quản lý đất đai.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao tính khả thi của quy hoạch, nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện pháp luật và tăng cường sự tham gia của cộng đồng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh quy hoạch phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của thị xã La Gi.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, chuyên gia và cộng đồng dân cư cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả các giải pháp, góp phần phát triển bền vững thị xã La Gi trong tương lai.