Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, với vị trí trung tâm và vai trò đô thị loại I trực thuộc tỉnh, đã chứng kiến sự phát triển đáng kể của các doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trong giai đoạn 2010-2017. Theo số liệu thống kê, tổng số doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng trên địa bàn năm 2017 là 425 doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp công nghiệp chế biến chiếm 65,9%, doanh nghiệp xây dựng chiếm 31,3%. Dân số thành phố tăng bình quân 0,95%/năm, đạt gần 230 nghìn người năm 2017, với lực lượng lao động trong các doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng khoảng 40.421 người.

Tuy nhiên, sự phát triển này vẫn còn nhiều hạn chế như tốc độ tăng trưởng không ổn định, trình độ công nghệ thấp, năng lực cạnh tranh sản phẩm còn hạn chế. Luận văn nhằm phân tích thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010-2017, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển bền vững đến năm 2025, tầm nhìn 2030. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại thành phố Mỹ Tho, phạm vi thời gian tập trung vào giai đoạn 2010-2017 và dự báo đến năm 2025. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển doanh nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế địa phương và thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kinh tế liên quan đến phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng. Trước hết, khái niệm doanh nghiệp được hiểu là tổ chức kinh tế hoạt động trong cơ chế thị trường, phối hợp các nguồn lực để sản xuất hàng hóa và dịch vụ nhằm mục tiêu sinh lời. Công nghiệp được định nghĩa là ngành sản xuất vật chất, sử dụng các phương pháp cơ học, hóa học để chế biến nguyên liệu thành sản phẩm hữu hình. Xây dựng là quá trình thiết kế và thi công các công trình hạ tầng, nhà ở với đặc điểm sản phẩm tại từng địa điểm riêng biệt.

Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng được hiểu là quá trình tăng trưởng về quy mô, nâng cao trình độ công nghệ, chất lượng sản phẩm và đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội. Các khái niệm chính bao gồm: phát triển số lượng doanh nghiệp, gia tăng nguồn lực sản xuất (nhân lực, vốn, công nghệ), nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh (doanh thu, lợi nhuận), và đóng góp vào ngân sách địa phương. Lý thuyết quản lý nhà nước về phát triển doanh nghiệp cũng được áp dụng nhằm phân tích vai trò của chính quyền địa phương trong việc xây dựng chính sách, quy hoạch và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các cơ quan như Phòng Thống kê, Phòng Kinh tế, Hiệp hội doanh nghiệp và UBND thành phố Mỹ Tho. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 60 doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng đại diện cho 425 doanh nghiệp trên địa bàn năm 2017, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên khoảng cách dựa trên danh sách doanh nghiệp do Phòng Kinh tế cung cấp.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tổ thống kê, so sánh theo thời gian và không gian. Ngoài ra, phương pháp chuyên gia chuyên khảo được áp dụng để đánh giá và đề xuất giải pháp. Cỡ mẫu 60 doanh nghiệp đảm bảo tính đại diện cho các loại hình doanh nghiệp công nghiệp chế biến, sản xuất phân phối điện nước và xây dựng. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2010-2017 với mục tiêu đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng doanh nghiệp: Số lượng doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng trên địa bàn Mỹ Tho tăng từ khoảng 300 doanh nghiệp năm 2010 lên 425 doanh nghiệp năm 2017, tương đương mức tăng khoảng 41,7%. Trong đó, doanh nghiệp công nghiệp chế biến chiếm tỷ trọng lớn nhất với 65,9%, doanh nghiệp xây dựng chiếm 31,3%.

  2. Phát triển nguồn nhân lực: Lực lượng lao động trong các doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng đạt khoảng 40.421 người năm 2017, tăng bình quân 0,5% so với năm trước. Lao động trong khu vực ngoài nhà nước chiếm 80,4%, thể hiện sự đa dạng về thành phần kinh tế.

  3. Đầu tư vốn và cơ sở vật chất: Vốn đầu tư bình quân trong các doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng tăng đều qua các năm, góp phần nâng cao năng lực sản xuất. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp vẫn sử dụng công nghệ trình độ thấp và thiết bị chưa hiện đại, hạn chế khả năng cạnh tranh.

  4. Hiệu quả sản xuất kinh doanh: Doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng có xu hướng tăng nhưng chưa ổn định, với nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn về thị trường và chi phí sản xuất cao. Tỷ lệ doanh nghiệp có lợi nhuận ổn định chiếm khoảng 60%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự phát triển không đồng đều và hạn chế về công nghệ xuất phát từ việc thiếu nguồn lực đầu tư công nghệ cao và nhân lực chất lượng cao. So sánh với các địa phương như Đồng Nai và Vĩnh Phúc, Mỹ Tho còn hạn chế trong việc thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển các doanh nghiệp công nghệ cao. Biểu đồ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp và lao động qua các năm có thể minh họa rõ xu hướng phát triển nhưng cũng phản ánh sự chững lại trong một số năm gần đây.

Việc phát triển doanh nghiệp công nghiệp - xây dựng chưa gắn chặt với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn cũng là một điểm yếu. Tuy nhiên, sự gia tăng đóng góp vào ngân sách địa phương và giải quyết việc làm cho lao động địa phương là những điểm sáng. Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo ngành và các nghiên cứu trước đây về phát triển doanh nghiệp công nghiệp tại các đô thị loại I.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và thực hiện quy hoạch phát triển doanh nghiệp: Cần hoàn thiện quy hoạch phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp phù hợp với lợi thế địa phương, ưu tiên các ngành công nghiệp chế biến và xây dựng có giá trị gia tăng cao. Thời gian thực hiện trong giai đoạn 2020-2025, do UBND thành phố Mỹ Tho chủ trì.

  2. Tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi: Đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, giảm thời gian cấp phép và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn. Mục tiêu nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) lên nhóm 20 tỉnh dẫn đầu trong 3 năm tới, phối hợp với các sở ngành liên quan.

  3. Xúc tiến và thu hút đầu tư: Tăng cường quảng bá, xúc tiến đầu tư trong và ngoài nước, ưu tiên thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao và có quy mô lớn. Thực hiện các chính sách ưu đãi thuế, đất đai phù hợp, triển khai trong giai đoạn 2021-2025, do Ban Xúc tiến đầu tư thành phố phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh.

  4. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Đẩy mạnh đào tạo nghề, nâng cao trình độ kỹ thuật cho lao động trong ngành công nghiệp và xây dựng, hợp tác với các trường đại học, trung tâm đào tạo nghề. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật lên 60% trong 5 năm tới, do Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì.

  5. Tăng cường quản lý và giám sát doanh nghiệp: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ các doanh nghiệp về môi trường, an toàn lao động và tuân thủ pháp luật. Thực hiện thường xuyên từ năm 2020, do các cơ quan chức năng thành phố phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước địa phương: UBND thành phố Mỹ Tho, các sở ngành liên quan có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy hoạch phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng phù hợp với thực tiễn địa phương.

  2. Doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng: Các doanh nghiệp trên địa bàn có thể tham khảo để hiểu rõ hơn về xu hướng phát triển ngành, các yếu tố ảnh hưởng và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, từ đó điều chỉnh chiến lược kinh doanh.

  3. Nhà nghiên cứu và học viên: Những người nghiên cứu về quản lý kinh tế, phát triển doanh nghiệp, công nghiệp hóa có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để phát triển các đề tài nghiên cứu sâu hơn hoặc ứng dụng thực tiễn.

  4. Nhà đầu tư và tổ chức tài chính: Các nhà đầu tư trong và ngoài nước, các tổ chức tín dụng có thể dựa vào phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp để đánh giá tiềm năng đầu tư, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng tại Mỹ Tho.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng có vai trò gì trong kinh tế địa phương?
    Phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng đóng góp lớn vào tăng trưởng GDP, tạo việc làm và nâng cao thu ngân sách địa phương. Ví dụ, tại Mỹ Tho, khu vực này chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế và góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng tại Mỹ Tho?
    Các yếu tố gồm vị trí địa lý thuận lợi, nguồn nhân lực, vốn đầu tư, công nghệ, môi trường kinh doanh và chính sách hỗ trợ của chính quyền địa phương. Vị trí gần các trung tâm kinh tế lớn giúp doanh nghiệp dễ tiếp cận nguyên liệu và thị trường tiêu thụ.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp từ các cơ quan chức năng và số liệu sơ cấp qua khảo sát 60 doanh nghiệp đại diện. Phân tích dữ liệu bằng thống kê mô tả, phân tổ, so sánh và phương pháp chuyên gia chuyên khảo.

  4. Các giải pháp chính được đề xuất để phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng là gì?
    Bao gồm xây dựng quy hoạch phát triển doanh nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh, xúc tiến thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và tăng cường quản lý, giám sát doanh nghiệp.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng nâng cao năng lực cạnh tranh?
    Doanh nghiệp cần đầu tư công nghệ hiện đại, nâng cao trình độ quản lý, cải tiến sản phẩm, đồng thời tận dụng các chính sách hỗ trợ của nhà nước và địa phương để mở rộng thị trường và giảm chi phí sản xuất.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng, tập trung phân tích thực trạng tại thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2010-2017.
  • Phát hiện sự tăng trưởng về số lượng doanh nghiệp và lao động, nhưng còn tồn tại hạn chế về công nghệ, năng lực cạnh tranh và sự phát triển không đồng đều.
  • Đề xuất hệ thống giải pháp toàn diện bao gồm quy hoạch, cải cách hành chính, thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực và quản lý doanh nghiệp nhằm thúc đẩy phát triển bền vững đến năm 2025.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư trong việc hoạch định chính sách và chiến lược phát triển.
  • Khuyến nghị tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh các giải pháp phù hợp với diễn biến kinh tế - xã hội để đảm bảo mục tiêu phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng tại Mỹ Tho được thực hiện hiệu quả.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan để phát huy tối đa tiềm năng phát triển doanh nghiệp công nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho.