Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế diễn ra mạnh mẽ, ngành thuế Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo ngân sách quốc gia và hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội. Năm 2019, Chi cục Thuế quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội đã thực hiện thu ngân sách đạt 5.030 tỷ đồng, đạt 93% dự toán giao và tăng 27% so với cùng kỳ, thể hiện sự đóng góp tích cực của nguồn nhân lực trong công tác thuế. Tuy nhiên, sự phát triển bền vững nguồn nhân lực (NNL) tại đơn vị này vẫn còn nhiều thách thức do áp lực cải cách, đổi mới và yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức (CBCC).

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý thuyết về phát triển bền vững NNL trong tổ chức công, đặc biệt trong ngành thuế, đồng thời khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển bền vững nguồn nhân lực tại Chi cục Thuế quận Thanh Xuân trong giai đoạn 2015-2019. Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng nguồn nhân lực, cũng như mối quan hệ giữa phát triển bền vững NNL và an ninh con người trong tổ chức. Phạm vi nghiên cứu bao gồm hoạt động quản trị và phát triển nguồn nhân lực tại Chi cục Thuế quận Thanh Xuân, với dữ liệu thu thập từ 102 phiếu khảo sát hợp lệ trong tổng số 154 CBCC.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế, góp phần ổn định và phát triển bền vững thành phố Hà Nội, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển nguồn nhân lực trong các cơ quan hành chính nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: phát triển bền vững nguồn nhân lực và an ninh phi truyền thống, đặc biệt là an ninh con người trong tổ chức.

  1. Phát triển bền vững nguồn nhân lực (NNL): NNL được hiểu là tổng thể tiềm năng của con người bao gồm thể lực, trí lực và nhân cách nhằm đáp ứng yêu cầu tổ chức. Chất lượng NNL được đánh giá qua các chỉ tiêu sức khỏe, trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn kỹ thuật và chỉ số phát triển con người (HDI). Phát triển bền vững NNL đòi hỏi đảm bảo đủ số lượng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua các quá trình thu hút, sử dụng và đào tạo phát triển.

  2. An ninh phi truyền thống và an ninh con người: An ninh con người là trạng thái an toàn, ổn định và phát triển bền vững của con người trước các mối đe dọa kinh tế, xã hội, môi trường và chính trị. Trong tổ chức, an ninh con người bao gồm các yếu tố như an ninh kinh tế, lương thực, sức khỏe, môi trường, cá nhân, cộng đồng và chính trị. Mối quan hệ giữa phát triển bền vững NNL và an ninh con người được thể hiện qua việc đảm bảo an toàn và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực để tổ chức cạnh tranh bền vững.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: chất lượng nguồn nhân lực, an ninh con người trong tổ chức và phát triển bền vững nguồn nhân lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành về quản trị nguồn nhân lực và ngành thuế. Dữ liệu sơ cấp gồm 102 phiếu khảo sát từ cán bộ công chức Chi cục Thuế quận Thanh Xuân và các cuộc phỏng vấn sâu với chuyên gia trong ngành.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích cơ cấu nhân sự, trình độ, tuổi tác, giới tính và kết quả thu ngân sách. Phân tích so sánh được áp dụng để đối chiếu thực trạng phát triển nguồn nhân lực tại Chi cục Thuế Thanh Xuân với các đơn vị khác. Phân tích định tính được thực hiện qua phỏng vấn nhằm làm rõ nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và phỏng vấn được tiến hành từ tháng 7 đến tháng 8 năm 2019, trong khi thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp diễn ra song song trong năm 2019-2020.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tổng số CBCC tại Chi cục Thuế quận Thanh Xuân là 154 người, toàn bộ được gửi phiếu khảo sát, thu về 102 phiếu hợp lệ, tương đương tỷ lệ phản hồi khoảng 66%. Mẫu được chọn theo phương pháp toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nguồn nhân lực: Trong giai đoạn 2016-2019, Chi cục Thuế quận Thanh Xuân có 154 CBCC với tỷ lệ nữ chiếm khoảng 55%, độ tuổi trung bình từ 30-45 tuổi chiếm 70%, trình độ đại học và trên đại học chiếm trên 85%. Đây là lực lượng có trình độ chuyên môn cao, phù hợp với yêu cầu công việc.

  2. Kết quả thu ngân sách: Năm 2019, tổng thu ngân sách đạt 5.030 tỷ đồng, đạt 93% dự toán giao và tăng 27% so với năm trước. Thuế thu nhập cá nhân đạt 344,3 tỷ đồng, vượt 101% dự toán và tăng 20% so với cùng kỳ. Thuế ngoài quốc doanh đạt 1.563 tỷ đồng, đạt 89% dự toán và tăng 137% so với cùng kỳ. Các khoản thu từ đất và lệ phí cũng đạt trên 100% dự toán.

  3. Đào tạo và phát triển: Trên 85% CBCC có trình độ đại học trở lên, với nhiều cán bộ được cử đi học các lớp cao cấp lý luận chính trị và nghiệp vụ thuế. Tuy nhiên, ý thức tự học và rèn luyện của một bộ phận CBCC còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo.

  4. Tồn tại và hạn chế: Công tác đào tạo bồi dưỡng còn mang tính hình thức, chưa thực sự phát huy hiệu quả. Việc phân bổ, luân chuyển nhân sự chưa tối ưu, dẫn đến một số vị trí chưa phát huy hết năng lực. Ngoài ra, áp lực cải cách hành chính và hội nhập kinh tế đặt ra yêu cầu cao hơn về kỹ năng và trình độ của CBCC.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Chi cục Thuế quận Thanh Xuân đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển nguồn nhân lực, góp phần nâng cao hiệu quả thu ngân sách. Cơ cấu nhân sự trẻ, trình độ cao là lợi thế cạnh tranh quan trọng. Tuy nhiên, hạn chế trong công tác đào tạo và quản lý nhân sự phản ánh sự cần thiết phải đổi mới phương pháp đào tạo, tăng cường ý thức tự học và phát triển kỹ năng mềm.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành thuế và các tổ chức công khác, kết quả tương đồng về vai trò của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong nâng cao hiệu quả công vụ. Việc đảm bảo an ninh con người trong tổ chức, bao gồm an toàn lao động, môi trường làm việc và chính sách đãi ngộ, cũng được xác định là yếu tố then chốt để giữ chân nhân tài và phát triển bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu CBCC theo độ tuổi, trình độ học vấn và biểu đồ so sánh kết quả thu ngân sách qua các năm, giúp minh họa rõ nét sự phát triển và những điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao hiệu quả công tác xác định vị trí việc làm và mô tả chức danh công việc: Cần xây dựng hệ thống mô tả công việc chi tiết, phù hợp với yêu cầu thực tế, giúp tuyển dụng và phân bổ nhân sự chính xác hơn. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Chi cục Thuế; Thời gian: 6 tháng đầu năm 2024.

  2. Tăng cường chất lượng đào tạo và bồi dưỡng CBCC: Thiết kế chương trình đào tạo thực tiễn, kết hợp đào tạo tại chỗ và đào tạo chuyên sâu, khuyến khích tự học và phát triển kỹ năng mềm. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Ban lãnh đạo; Thời gian: liên tục từ 2024.

  3. Cải thiện công tác sử dụng và luân chuyển CBCC: Thực hiện luân chuyển công tác định kỳ nhằm phát huy tối đa năng lực, tránh tình trạng trì trệ và đơn điệu trong công việc. Chủ thể thực hiện: Ban tổ chức cán bộ; Thời gian: hàng năm.

  4. Nâng cao hiệu quả đánh giá và xếp loại CBCC: Áp dụng hệ thống đánh giá công bằng, minh bạch dựa trên tiêu chuẩn chức danh và kết quả công việc, làm cơ sở cho khen thưởng và phát triển nghề nghiệp. Chủ thể thực hiện: Ban kiểm tra nội bộ; Thời gian: từ quý II năm 2024.

  5. Tăng cường chính sách đãi ngộ và tạo động lực làm việc: Xây dựng chính sách lương thưởng, phúc lợi phù hợp, đồng thời tạo môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích sáng tạo và gắn bó lâu dài. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự; Thời gian: 2024-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các cơ quan thuế: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực, từ đó xây dựng chính sách phù hợp nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

  2. Chuyên viên quản trị nhân sự trong tổ chức công: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phát triển bền vững nguồn nhân lực, hỗ trợ công tác tuyển dụng, đào tạo và đánh giá nhân sự.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị công và an ninh phi truyền thống: Tài liệu tham khảo quý giá về mối quan hệ giữa phát triển nguồn nhân lực và an ninh con người trong tổ chức công.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về lao động và nhân sự: Hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực trong khu vực công, đặc biệt trong bối cảnh cải cách hành chính và hội nhập quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển bền vững nguồn nhân lực là gì?
    Phát triển bền vững nguồn nhân lực là quá trình đảm bảo đủ số lượng và nâng cao chất lượng nhân lực, đáp ứng yêu cầu hiện tại và tương lai của tổ chức, đồng thời duy trì sự ổn định và phát triển lâu dài.

  2. Tại sao an ninh con người lại quan trọng trong tổ chức?
    An ninh con người giúp bảo đảm sự an toàn, ổn định và phát triển của nhân viên, từ đó nâng cao hiệu quả công việc và khả năng cạnh tranh bền vững của tổ chức.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực tại Chi cục Thuế Thanh Xuân?
    Bao gồm yếu tố bên ngoài như chính sách pháp luật, hội nhập kinh tế, khoa học công nghệ; và yếu tố bên trong như phân tích công việc, tuyển chọn, đào tạo, đãi ngộ và ý thức học tập của CBCC.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đào tạo CBCC?
    Cần thiết kế chương trình đào tạo phù hợp, kết hợp đào tạo chuyên sâu và tại chỗ, khuyến khích tự học, đồng thời kiểm tra, đánh giá hiệu quả đào tạo thường xuyên.

  5. Chi cục Thuế Thanh Xuân đã đạt được những kết quả gì trong phát triển nguồn nhân lực?
    Chi cục có tỷ lệ CBCC trình độ đại học trở lên trên 85%, thực hiện tốt công tác luân chuyển, đào tạo và đạt kết quả thu ngân sách vượt dự toán, góp phần vào sự phát triển bền vững của đơn vị.

Kết luận

  • Phát triển bền vững nguồn nhân lực tại Chi cục Thuế quận Thanh Xuân là yếu tố then chốt đảm bảo hiệu quả công tác thu ngân sách và nâng cao năng lực tổ chức.
  • Cơ cấu nhân sự trẻ, trình độ cao và kết quả thu ngân sách năm 2019 đạt trên 93% dự toán, tăng 27% so với cùng kỳ, phản ánh sự phát triển tích cực.
  • Công tác đào tạo, bồi dưỡng và quản lý nhân sự còn tồn tại hạn chế cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu hội nhập và cải cách hành chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về xác định vị trí việc làm, đào tạo, sử dụng, đánh giá và đãi ngộ nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong giai đoạn 2024-2025.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý và tổ chức công tham khảo kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực bền vững, góp phần vào sự phát triển ổn định và bền vững của ngành thuế và thành phố Hà Nội.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đảm bảo an ninh con người và phát triển bền vững tổ chức trong bối cảnh hội nhập toàn cầu!