Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu đặc điểm bệnh lý của lợn mắc bệnh dịch tả lợn châu phi tại miền Bắc Việt Nam

• Tác giả: Hoàng Thị Thu Hiền
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Thị Lan
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm bệnh lý chủ yếu của lợn mắc bệnh Dịch tả lợn Châu Phi tại một số tỉnh phía Bắc Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
• THESIS ABSTRACT
• 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
• 3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
• 5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 6. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 6.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU BỆNH DỊCH TẢ LỢN CHÂU PHI
• 6.1.1. Tình hình nghiên cứu bệnh Dịch tả lợn Châu Phi trên thế giới và Việt Nam
• 6.1.2. Tình hình nghiên cứu bệnh Dịch tả lợn Châu Phi trên thế giới
• 7. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Dịch Tả Lợn Châu Phi Thách Thức và Nghiên Cứu

Dịch tả lợn châu Phi (ASF) là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi lợn. Bệnh do virus ASF gây ra, có tỷ lệ tử vong cao, lên đến 100%. Hiện nay, chưa có vaccine dịch tả lợn châu Phi hiệu quả. Việt Nam, với ngành chăn nuôi lợn tại miền Bắc đóng vai trò quan trọng trong kinh tế nông nghiệp miền Bắc, đang phải đối mặt với những thách thức lớn từ dịch bệnh này. Nghiên cứu về dịch tễ học dịch tả lợn châu Phi và các biện pháp phòng chống dịch tả lợn châu Phi là vô cùng cấp thiết. Theo Cục Thú y, tính đến tháng 11/2019, dịch bệnh đã lan rộng ra 63 tỉnh thành, gây thiệt hại nặng nề cho người chăn nuôi.

1.1. Tình Hình Dịch Tả Lợn Châu Phi ASF Tại Việt Nam

Dịch tả lợn châu Phi bùng phát tại Việt Nam vào đầu tháng 2 năm 2019, sau đó lan rộng ra khắp cả nước. Tính đến đầu tháng 10 năm 2019, hơn 5 triệu con lợn đã bị tiêu hủy, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi. Diễn biến dịch bệnh rất phức tạp, đòi hỏi công tác chẩn đoán chính xác và biện pháp xử lý kịp thời. Chẩn đoán sàng lọc tại thực địa dựa vào triệu chứng lâm sàng, bệnh tích và dịch tễ học là bước đầu tiên quan trọng. Các nghiên cứu về triệu chứng lâm sàng và biến đổi bệnh tích của bệnh ở Việt Nam còn hạn chế.

1.2. Ảnh Hưởng Của Dịch Bệnh Đến Kinh Tế Nông Nghiệp Miền Bắc

Ngành chăn nuôi lợn đóng vai trò quan trọng trong kinh tế nông nghiệp miền Bắc. Dịch tả lợn châu Phi gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập của người chăn nuôi, làm giảm sản lượng thịt lợn và ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng thực phẩm. Việc kiểm soát dịch bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ ngành chăn nuôi và đảm bảo an ninh lương thực. Cần có các chính sách hỗ trợ người chăn nuôi và các biện pháp phòng chống dịch bệnh hiệu quả.

II. Triệu Chứng và Bệnh Tích Dịch Tả Lợn Châu Phi Nghiên Cứu

Nghiên cứu về triệu chứng bệnh dịch tả lợn châu Phi và bệnh tích đại thể và bệnh tích vi thể là rất quan trọng để chẩn đoán và kiểm soát dịch bệnh. Các triệu chứng lâm sàng thường gặp bao gồm sốt cao, mệt mỏi, xuất huyết ngoài da. Bệnh tích đại thể bao gồm hạch lympho xuất huyết, lách sưng to, thận xuất huyết. Bệnh tích vi thể đặc trưng là xuất huyết tràn lan ở các cơ quan nội tạng, hoại tử ở nhu mô gan và tế bào lympho. Việc xác định các đặc điểm bệnh lý này giúp cán bộ thú y và người chăn nuôi thực hiện sàng lọc và chẩn đoán bệnh.

2.1. Triệu Chứng Lâm Sàng Đặc Trưng Của Bệnh Dịch Tả Lợn Châu Phi

Các triệu chứng lâm sàng của lợn mắc bệnh DTLCP thể hiện thể cấp tính và á cấp tính. Các triệu chứng thường gặp bao gồm mệt mỏi, ủ rũ, kém ăn (100%), sốt cao 40 - 42oC (100%), có triệu chứng hô hấp như ho, khó thở (73,33%), triệu chứng thần kinh (60,00%), xuất huyết ngoài da ở vùng tai, hông (53,33%), chết đột ngột (10,00%). Các triệu chứng này giúp nhận biết sớm bệnh DTLCP.

2.2. Bệnh Tích Đại Thể Và Vi Thể Chủ Yếu Ở Lợn Mắc Dịch Tả Lợn Châu Phi

Bệnh tích đại thể của lợn mắc bệnh DTLCP bao gồm hạch lympho xuất huyết, phù thũng, màu đỏ sẫm (100%), thận xuất huyết (100%), lách sậm màu sưng to, nhồi huyết (96,66%), màng não xuất huyết (60%), phổi xuất huyết (60,00%,), ruột xuất huyết (53,33%). Bệnh tích vi thể đặc trưng là xuất huyết tràn lan ở các cơ quan nội tạng, hoại tử ở nhu mô gan và tế bào lympho và hiện tượng teo, vỡ nhân ở tế bào lympho ở hạch và lách.

2.3. Phân Bố Kháng Nguyên Virus Dịch Tả Lợn Châu Phi ASF

Kháng nguyên virus Dịch tả lợn Châu Phi được phát hiện ở hầu hết các cơ quan của lợn mắc bệnh. Trong đó kháng nguyên được phát hiện ở các tế bào đại thực bào, tế bào đơn nhân ở nhiều cơ quan khác nhau, tế bào gan và tế bào biểu mô ống thận. Sự phân bố kháng nguyên virus DTLCP tập trung nhiều ở các cơ quan như hạch và lách. Các cơ quan phổi, thận và gan mức độ phân bố kháng nguyên đạt trung bình và kháng nguyên phân bố ít ở các cơ quan như não, tim, ruột và dạ dày.

III. Phương Pháp Chẩn Đoán Dịch Tả Lợn Châu Phi PCR và ELISA

Chẩn đoán chính xác bệnh dịch tả lợn châu Phi là rất quan trọng để kiểm soát dịch bệnh. Các phương pháp chẩn đoán phổ biến bao gồm xét nghiệm dịch tả lợn châu Phi bằng kỹ thuật PCR dịch tả lợn châu Phi (Polymerase Chain Reaction) và ELISA dịch tả lợn châu Phi (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay). PCR được sử dụng để phát hiện virus ASF trong mẫu bệnh phẩm, trong khi ELISA được sử dụng để phát hiện kháng thể ASF trong máu lợn. Việc kết hợp các phương pháp chẩn đoán khác nhau giúp tăng độ chính xác và hiệu quả.

3.1. Kỹ Thuật PCR Real time PCR Trong Chẩn Đoán Dịch Tả Lợn Châu Phi

Kỹ thuật PCR, đặc biệt là Real-time PCR, là phương pháp chẩn đoán nhanh chóng và chính xác bệnh DTLCP. Phương pháp này cho phép phát hiện và định lượng virus ASF trong mẫu bệnh phẩm. Real-time PCR có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và phân biệt với các bệnh khác có triệu chứng tương tự.

3.2. Ứng Dụng Của ELISA Trong Phát Hiện Kháng Thể Dịch Tả Lợn Châu Phi

ELISA là một phương pháp chẩn đoán huyết thanh học được sử dụng để phát hiện kháng thể ASF trong máu lợn. ELISA có thể được sử dụng để theo dõi sự lưu hành của virus trong đàn lợn và đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng chống dịch bệnh. Tuy nhiên, ELISA có thể cho kết quả dương tính giả do phản ứng chéo với các virus khác.

IV. Biện Pháp Phòng Chống Dịch Tả Lợn Châu Phi Hiệu Quả Hiện Nay

Hiện nay, chưa có vaccine dịch tả lợn châu Phi hiệu quả, do đó, các biện pháp phòng chống dịch tả lợn châu Phi chủ yếu tập trung vào an toàn sinh học trong chăn nuôi và quản lý dịch bệnh. Các biện pháp bao gồm vệ sinh chuồng trại, kiểm soát vận chuyển lợn, tiêu hủy lợn bệnh, và truy xuất nguồn gốc dịch bệnh. Việc nâng cao nhận thức của người chăn nuôi về cơ chế lây truyền bệnh và các biện pháp phòng chống là rất quan trọng.

4.1. An Toàn Sinh Học Trong Chăn Nuôi Yếu Tố Quyết Định Phòng Dịch

An toàn sinh học là yếu tố then chốt trong phòng chống dịch tả lợn châu Phi. Các biện pháp an toàn sinh học bao gồm vệ sinh chuồng trại thường xuyên, khử trùng định kỳ, kiểm soát ra vào trang trại, sử dụng thức ăn chăn nuôi an toàn, và kiểm soát côn trùng và động vật gặm nhấm. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình an toàn sinh học giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh.

4.2. Quản Lý Dịch Bệnh Truy Xuất Nguồn Gốc và Tiêu Hủy Lợn Bệnh

Quản lý dịch bệnh hiệu quả bao gồm truy xuất nguồn gốc dịch bệnh, tiêu hủy lợn bệnh, và xử lý môi trường sau dịch. Việc truy xuất nguồn gốc giúp xác định nguyên nhân gây bệnh và ngăn chặn sự lây lan. Tiêu hủy lợn bệnh là biện pháp cần thiết để loại bỏ nguồn lây nhiễm. Xử lý môi trường sau dịch giúp loại bỏ virus khỏi môi trường và ngăn ngừa tái nhiễm.

4.3. Chính Sách Hỗ Trợ Người Chăn Nuôi Bị Thiệt Hại Do Dịch Bệnh

Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ người chăn nuôi bị thiệt hại do dịch bệnh. Các chính sách hỗ trợ có thể bao gồm bồi thường thiệt hại, hỗ trợ vốn vay, và hỗ trợ kỹ thuật. Việc hỗ trợ người chăn nuôi giúp họ vượt qua khó khăn và tái sản xuất.

V. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Phòng Chống Dịch Tả Lợn Châu Phi

Việc ứng dụng công nghệ trong phòng chống dịch đang ngày càng trở nên quan trọng. Các công nghệ như blockchain trong truy xuất nguồn gốc, IoT trong giám sát dịch bệnh, và big data trong phân tích dịch bệnh có thể giúp cải thiện hiệu quả của các biện pháp phòng chống. Việc sử dụng các công cụ phân tích dịch tễ học và mô hình hóa dịch bệnh cũng giúp dự báo và kiểm soát dịch bệnh tốt hơn.

5.1. Blockchain Trong Truy Xuất Nguồn Gốc Sản Phẩm Chăn Nuôi

Công nghệ blockchain có thể được sử dụng để truy xuất nguồn gốc sản phẩm chăn nuôi, giúp người tiêu dùng và cơ quan quản lý biết được nguồn gốc, quy trình sản xuất, và chất lượng của sản phẩm. Việc truy xuất nguồn gốc giúp ngăn chặn việc tiêu thụ sản phẩm từ lợn bệnh và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng.

5.2. IoT Internet of Things Trong Giám Sát Sức Khỏe Đàn Lợn

Công nghệ IoT có thể được sử dụng để giám sát sức khỏe đàn lợn, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh tật. Các cảm biến có thể được sử dụng để theo dõi nhiệt độ cơ thể, nhịp tim, và hoạt động của lợn. Dữ liệu từ các cảm biến được truyền về trung tâm điều khiển để phân tích và đưa ra cảnh báo.

VI. Nghiên Cứu Vaccine Dịch Tả Lợn Châu Phi Triển Vọng Tương Lai

Nghiên cứu về vaccine dịch tả lợn châu Phi đang được tiến hành trên toàn thế giới. Mặc dù chưa có vaccine hiệu quả, nhưng các nghiên cứu đang cho thấy những triển vọng tích cực. Việc phát triển vaccine thành công sẽ là một bước đột phá trong phòng chống dịch bệnh và bảo vệ ngành chăn nuôi lợn. Các nghiên cứu tập trung vào việc phát triển vaccine dựa trên các chủng virus giảm độc lực hoặc sử dụng công nghệ di truyền.

6.1. Các Hướng Nghiên Cứu Vaccine Dịch Tả Lợn Châu Phi Hiện Nay

Các hướng nghiên cứu vaccine DTLCP hiện nay bao gồm phát triển vaccine dựa trên virus giảm độc lực, vaccine vector, và vaccine DNA. Vaccine dựa trên virus giảm độc lực có ưu điểm là tạo miễn dịch mạnh mẽ, nhưng có nguy cơ gây bệnh. Vaccine vector và vaccine DNA an toàn hơn, nhưng hiệu quả miễn dịch có thể thấp hơn.

6.2. Hợp Tác Quốc Tế Trong Nghiên Cứu và Phát Triển Vaccine

Hợp tác quốc tế là rất quan trọng trong nghiên cứu và phát triển vaccine DTLCP. Các nhà khoa học từ các quốc gia khác nhau có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, và nguồn lực để đẩy nhanh quá trình nghiên cứu. Các tổ chức quốc tế như OIE và FAO đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối các hoạt động hợp tác.