Luận văn thạc sĩ: Nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản trong ngôn ngữ điện ảnh của Ozu Yasujiro

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CÁM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Lí do chọn đề tài

0.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.4. Phương pháp nghiên cứu

0.5. Mục đích và ý nghĩa của đề tài

0.6. Cấu trúc luận văn

1. CHƯƠNG 1: NHỮNG TIÊN ĐỀ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Luật xa gần trong hội họa phương Tây và trong phù thế họa Nhật Bản

1.2. Luật xa gần - phát kiến vĩ đại trong hội họa phương Tây

1.3. Những tiếp biến luật xa gần trong tranh khắc gỗ Nhật Bản

1.4. Tinh thần phù thế thời Edo

1.5. Vài nét về văn hóa, xã hội Edo

1.6. Phù thế - triết lí sống của thị dân Edo

1.7. Những tương liên thẩm mĩ phù thế của Ozu

1.7.1. Ozu Yasujiro - đạo diễn của những nỗi niềm thường nhật

1.7.2. Các phim “Câu chuyện Tokyo”, “Chào buổi sáng”, “Một chiều thu”

2. CHƯƠNG 2: TỪ PHÙ THẾ HỌA ĐẾN TRUY VẤN TINH THẦN PHÙ THẾ

2.1. Nhân vật: Những con người phù thế

2.2. Con người với sinh hoạt đời thường

2.3. Con người với những guồng quay của thời đại mới

2.4. Không - thời gian: Biến chuyển cảnh quan truyền thống - hiện đại

2.5. Từ giao CAM với thiên nhiên đến sự xâm thực của các không gian mới

3. CHƯƠNG 3: TỪ DỰ TĨNH ĐẾN DỰ ÁNH

3.1. Dàn cảnh: Những bối cảnh phù thế

3.2. Bối cảnh gắn với độ kín của không gian

3.3. Ảnh sáng “Studio”

3.4. Diễn xuất mang tính lặp

3.5. Phục trang đan xen truyền thống - tân thời

3.6. Màu sắc trầm ánh gỗ

3.7. Quay phim: Sự giải (hủy) quy tắc

3.8. Giải (hủy) bố cục đa điểm nhìn của hội họa

3.9. Góc máy tĩnh song song đường chân trời thấp

3.10. Dựng phim: Một nối tiếp như việc xếp tranh

3.11. Những mối ghép tiếp nối và kỹ thuật dựng cổ điển

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu

Luận văn thạc sĩ này tập trung vào việc khám phá mối liên hệ giữa nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản (Ukiyo-e) và ngôn ngữ điện ảnh của đạo diễn Ozu Yasujiro. Ukiyo-e, một thể loại hội họa độc đáo của Nhật Bản, đã đạt đến đỉnh cao trong thời kỳ Edo và ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều loại hình nghệ thuật khác, bao gồm điện ảnh. Ozu Yasujiro, một trong những đạo diễn nổi tiếng nhất của Nhật Bản, được biết đến với phong cách điện ảnh đậm chất Nhật Bản, chịu ảnh hưởng từ tinh thần và triết lý của Ukiyo-e. Luận văn này nhằm mục đích phân tích sự tương tác thẩm mỹ giữa hai loại hình nghệ thuật này, qua đó làm sáng tỏ cách Ozu kế thừa và phát triển truyền thống nghệ thuật Nhật Bản trong các tác phẩm điện ảnh của mình.

1.1. Lý do chọn đề tài

Nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản (Ukiyo-e) không chỉ là một phần quan trọng của văn hóa Nhật Bản mà còn có ảnh hưởng lớn đến các loại hình nghệ thuật khác, bao gồm điện ảnh. Ozu Yasujiro, với phong cách điện ảnh độc đáo, được cho là đã tiếp thu và vận dụng tinh thần của Ukiyo-e trong các tác phẩm của mình. Luận văn này chọn nghiên cứu mối quan hệ giữa Ukiyo-e và điện ảnh của Ozu nhằm góp phần vào việc hiểu sâu hơn về sự tương tác thẩm mỹ giữa các loại hình nghệ thuật, đồng thời làm rõ cách Ozu kế thừa và phát triển truyền thống nghệ thuật Nhật Bản.

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Luận văn tập trung vào ba tác phẩm điện ảnh tiêu biểu của Ozu Yasujiro: Câu chuyện Tokyo (1953), Chào buổi sáng (1959), và Một chiều thu (1962). Những bộ phim này được chọn vì chúng đại diện cho thời kỳ đỉnh cao trong sự nghiệp của Ozu và được đánh giá cao bởi cả công chúng lẫn giới phê bình. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc phân tích nội dung và hình thức của các bộ phim, đồng thời so sánh với các tác phẩm Ukiyo-e để làm rõ mối liên hệ thẩm mỹ giữa hai loại hình nghệ thuật.

II. Phân tích mối liên hệ giữa Ukiyo e và điện ảnh Ozu

Nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản (Ukiyo-e) và điện ảnh Ozu Yasujiro có nhiều điểm tương đồng về cả nội dung và hình thức. Ukiyo-e thường tập trung vào cuộc sống thường nhật của người dân Edo, trong khi các bộ phim của Ozu cũng khắc họa đời sống gia đình và xã hội Nhật Bản một cách chân thực và sâu sắc. Luận văn này phân tích cách Ozu vận dụng các yếu tố thẩm mỹ của Ukiyo-e, bao gồm bố cục, màu sắc, và không gian, để tạo nên phong cách điện ảnh độc đáo của mình.

2.1. Nhân vật và câu chuyện

Các nhân vật trong phim của Ozu Yasujiro thường là những con người bình dị, sống trong bối cảnh xã hội Nhật Bản thời hiện đại. Điều này tương đồng với các bức tranh Ukiyo-e, vốn tập trung vào cuộc sống thường nhật của người dân Edo. Luận văn phân tích cách Ozu xây dựng nhân vật và câu chuyện, qua đó làm rõ sự ảnh hưởng của tinh thần phù thế trong Ukiyo-e lên điện ảnh của ông.

2.2. Bố cục và không gian

Bố cục và không gian trong phim của Ozu Yasujiro được xây dựng một cách cẩn thận, tạo nên sự cân đối và hài hòa. Điều này phản ánh rõ nét ảnh hưởng của nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản (Ukiyo-e), vốn nổi tiếng với các bố cục chặt chẽ và không gian đa chiều. Luận văn phân tích cách Ozu sử dụng bố cục và không gian để truyền tải thông điệp và tạo nên phong cách điện ảnh độc đáo của mình.

III. Giá trị và ứng dụng thực tiễn của luận văn

Luận văn thạc sĩ này không chỉ có giá trị học thuật mà còn mang lại những hiểu biết sâu sắc về mối liên hệ giữa nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản (Ukiyo-e) và điện ảnh Ozu Yasujiro. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc giảng dạy và nghiên cứu về điện ảnh Nhật Bản, đồng thời góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của Nhật Bản.

3.1. Giá trị học thuật

Luận văn cung cấp một cái nhìn toàn diện về mối liên hệ giữa nghệ thuật tranh khắc gỗ Nhật Bản (Ukiyo-e) và điện ảnh Ozu Yasujiro, qua đó góp phần vào việc nghiên cứu và hiểu sâu hơn về sự tương tác thẩm mỹ giữa các loại hình nghệ thuật. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực này.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Những hiểu biết từ luận văn có thể được ứng dụng trong việc giảng dạy và nghiên cứu về điện ảnh Nhật Bản, đặc biệt là trong việc phân tích và đánh giá các tác phẩm điện ảnh. Ngoài ra, luận văn cũng góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của Nhật Bản, thông qua việc làm sáng tỏ cách các nghệ sĩ hiện đại kế thừa và phát triển truyền thống nghệ thuật.

Luận Văn Thạc Sĩ: Khám Phá Nghệ Thuật Tranh Khắc Gỗ Nhật Bản Qua Ngôn Ngữ Điện Ảnh Của Ozu Yasujiro