Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2020, ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về quy mô và số lượng dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Tổng vốn đầu tư công trong giai đoạn 2006-2010 đạt trên 739 nghìn tỉ đồng, chiếm hơn 24% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, phản ánh tầm quan trọng của ngành xây dựng trong phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, thực trạng quản lý tư vấn giám sát thi công xây dựng còn nhiều hạn chế, như năng lực chuyên môn chưa đáp ứng, quy trình quản lý hồ sơ, thủ tục còn rối rắm, và các giải pháp tư vấn chưa hợp lý, dẫn đến chất lượng công trình chưa đảm bảo và tiến độ thi công bị chậm trễ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho, xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác giám sát, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý tư vấn giám sát, góp phần đảm bảo chất lượng và tiến độ các dự án xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho trong giai đoạn 2015 đến nay, với trọng tâm phân tích dưới góc độ các chủ thể tham gia như chủ đầu tư, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công và các cơ quan quản lý nhà nước.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý dự án xây dựng, giảm thiểu thất thoát vốn, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và nâng cao uy tín ngành xây dựng trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án xây dựng, tập trung vào ba khái niệm chính: quản lý chất lượng thi công xây dựng, quản lý tiến độ thi công và quản lý khối lượng thi công. Lý thuyết quản lý chất lượng thi công xây dựng nhấn mạnh vai trò của tư vấn giám sát trong việc kiểm soát chất lượng vật liệu, biện pháp thi công và nghiệm thu công trình theo tiêu chuẩn kỹ thuật. Mô hình quản lý tiến độ thi công tập trung vào việc giám sát tiến độ thực hiện dự án, đảm bảo các công đoạn thi công diễn ra đúng kế hoạch đã được phê duyệt. Quản lý khối lượng thi công liên quan đến việc kiểm tra, xác nhận khối lượng công việc hoàn thành, phục vụ cho công tác thanh toán và quyết toán dự án.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các quy định pháp luật về xây dựng như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 46/2015/NĐ-CP về quản lý chất lượng và bảo trì công trình xây dựng, Luật Đấu thầu 2013, cùng các tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng Việt Nam (TCVN) để làm cơ sở pháp lý và kỹ thuật cho công tác giám sát thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Về định tính, tác giả thu thập, phân loại và phân tích các tài liệu, văn bản pháp luật, báo cáo ngành và các nghiên cứu trước đây liên quan đến quản lý tư vấn giám sát xây dựng. Về định lượng, khảo sát được thực hiện thông qua bảng câu hỏi với cỡ mẫu khoảng 150 người tham gia gồm các chủ đầu tư, cán bộ Ban Quản lý dự án, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công và chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng tại thành phố Mỹ Tho.

Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS, thực hiện kiểm định độ tin cậy thang đo với hệ số Cronbach’s Alpha đạt trên 0.8, phân tích thành phần chính (PCA) để xác định các nhân tố chính ảnh hưởng đến công tác quản lý tư vấn giám sát. Phân tích ANOVA được áp dụng để đánh giá sự khác biệt quan điểm giữa các nhóm đối tượng tham gia khảo sát. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2019, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tiễn địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực chuyên môn và kinh nghiệm của đội ngũ tư vấn giám sát còn hạn chế: Khoảng 65% người tham gia khảo sát đánh giá năng lực chuyên môn của cán bộ tư vấn giám sát chưa đáp ứng yêu cầu, dẫn đến việc kiểm soát chất lượng và tiến độ thi công chưa hiệu quả.

  2. Quy trình quản lý hồ sơ và thủ tục còn phức tạp, thiếu đồng bộ: 58% ý kiến cho rằng quy trình quản lý hồ sơ, thủ tục tại Ban Quản lý dự án Mỹ Tho còn rối rắm, gây khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát tiến độ dự án.

  3. Giải pháp tư vấn cho chủ đầu tư và tiến độ thi công chưa hợp lý: 54% người khảo sát nhận định các giải pháp tư vấn chưa sát thực tế, chưa kịp thời điều chỉnh tiến độ thi công, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án.

  4. Chế độ chính sách và thu hút nhân lực tư vấn giám sát chưa phù hợp: 60% ý kiến cho rằng chế độ đãi ngộ chưa tương xứng với trách nhiệm, dẫn đến khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân sự có năng lực.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc chưa có cơ chế quản lý và kiểm soát chặt chẽ năng lực hành nghề của tư vấn giám sát, cũng như thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan trong quá trình thi công. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình trạng này tương đồng với thực trạng tại nhiều địa phương khác, nơi mà năng lực tư vấn giám sát và quy trình quản lý còn nhiều hạn chế.

Việc áp dụng các quy định pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật chưa được thực hiện nghiêm túc cũng góp phần làm giảm hiệu quả công tác giám sát. Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá năng lực tư vấn giám sát và mức độ hài lòng về quy trình quản lý hồ sơ, giúp minh họa rõ nét các vấn đề tồn tại.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực chuyên môn, cải tiến quy trình quản lý và xây dựng chính sách thu hút nhân lực phù hợp để nâng cao hiệu quả công tác tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ tư vấn giám sát: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật xây dựng, quản lý dự án và pháp luật xây dựng định kỳ hàng năm, nhằm nâng cao trình độ và kỹ năng thực tiễn cho cán bộ tư vấn giám sát. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án phối hợp với các trường đại học và viện nghiên cứu; Thời gian: triển khai ngay trong năm đầu tiên.

  2. Đơn giản hóa và chuẩn hóa quy trình quản lý hồ sơ, thủ tục: Xây dựng hệ thống quản lý hồ sơ điện tử, áp dụng phần mềm quản lý dự án để theo dõi tiến độ và chất lượng thi công, giảm thiểu thủ tục giấy tờ rườm rà. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông; Thời gian: hoàn thành trong vòng 12 tháng.

  3. Xây dựng chính sách thu hút và đãi ngộ phù hợp cho cán bộ tư vấn giám sát: Đề xuất các chính sách lương thưởng, chế độ thăng tiến và hỗ trợ đào tạo nhằm giữ chân nhân sự có năng lực, đồng thời thu hút chuyên gia từ bên ngoài. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố Mỹ Tho và Ban Quản lý dự án; Thời gian: trong vòng 6 tháng tới.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan trong quá trình thi công: Thiết lập cơ chế giao ban định kỳ giữa chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu thi công để kịp thời giải quyết các vướng mắc, điều chỉnh tiến độ và biện pháp thi công phù hợp. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án; Thời gian: áp dụng ngay từ các dự án đang triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý dự án các địa phương: Nghiên cứu giúp hoàn thiện quy trình quản lý tư vấn giám sát, nâng cao hiệu quả quản lý dự án xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

  2. Chủ đầu tư và các cơ quan quản lý nhà nước: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giám sát thi công, từ đó có chính sách và biện pháp giám sát phù hợp, đảm bảo chất lượng và tiến độ dự án.

  3. Các đơn vị tư vấn giám sát và nhà thầu thi công: Cải thiện năng lực chuyên môn, quy trình làm việc và phối hợp với các bên liên quan để nâng cao chất lượng công trình.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng, quản lý dự án: Là tài liệu tham khảo khoa học, cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tư vấn giám sát trong lĩnh vực xây dựng công trình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác tư vấn giám sát lại quan trọng trong quản lý dự án xây dựng?
    Tư vấn giám sát giúp kiểm soát chất lượng, tiến độ và khối lượng thi công, đảm bảo công trình thực hiện đúng thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật, từ đó giảm thiểu rủi ro và thất thoát vốn đầu tư.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả công tác tư vấn giám sát?
    Năng lực chuyên môn của đội ngũ tư vấn, quy trình quản lý hồ sơ, sự phối hợp giữa các bên và chính sách đãi ngộ là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả công tác giám sát.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực tư vấn giám sát tại các Ban Quản lý dự án?
    Tăng cường đào tạo chuyên môn, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, xây dựng chính sách thu hút nhân lực và cải tiến quy trình làm việc là các giải pháp thiết thực.

  4. Quy trình giám sát thi công xây dựng gồm những bước nào?
    Quy trình bao gồm kiểm tra điều kiện khởi công, giám sát chất lượng vật liệu, giám sát tiến độ thi công, kiểm tra an toàn lao động, nghiệm thu công việc và lập hồ sơ hoàn công.

  5. Có thể áp dụng mô hình quản lý giám sát của các quốc gia khác vào Việt Nam không?
    Có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia như Nhật Bản, Pháp, Hoa Kỳ về quy trình giám sát, kiểm tra chất lượng và chế độ bảo trì, tuy nhiên cần điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế và pháp luật Việt Nam.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng công tác quản lý tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho, chỉ ra các hạn chế về năng lực chuyên môn, quy trình quản lý và chính sách nhân sự.
  • Phân tích các nhân tố ảnh hưởng giúp làm rõ nguyên nhân dẫn đến hiệu quả giám sát chưa cao, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác tư vấn giám sát.
  • Giải pháp tập trung vào đào tạo nâng cao năng lực, cải tiến quy trình quản lý hồ sơ, xây dựng chính sách thu hút nhân lực và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan.
  • Nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại Mỹ Tho và các địa phương tương tự.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các khu vực khác để hoàn thiện mô hình quản lý tư vấn giám sát.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng quản lý tư vấn giám sát xây dựng, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng và kinh tế địa phương!