Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2019, Kho bạc Nhà nước (KBNN) Thạch Thất đã thực hiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) với số lượng đơn vị giao dịch tăng từ 114 lên 119, tài khoản giao dịch cũng tăng từ 565 lên 584, thể hiện sự mở rộng và phát triển trong quản lý tài chính công tại địa phương. Chi thường xuyên NSNN đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động hành chính, sự nghiệp kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và các chính sách xã hội khác. Tuy nhiên, việc kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Thạch Thất vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, gây ra thất thoát, lãng phí và ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn nhà nước.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Thạch Thất, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng dự toán và tránh thất thoát ngân sách. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khoản chi thường xuyên qua KBNN Thạch Thất trong giai đoạn 2017-2019, bao gồm nội dung kiểm soát chi, bộ máy kiểm soát, công cụ và quy trình thực hiện.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc góp phần hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi thường xuyên tại cấp huyện, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công, đồng thời hỗ trợ chính quyền địa phương trong việc sử dụng ngân sách một cách minh bạch, hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công, kiểm soát chi ngân sách nhà nước, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước: Chi thường xuyên là phần chi NSNN nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của các cơ quan nhà nước, bao gồm chi lương, chi mua sắm, chi hoạt động sự nghiệp, được quản lý theo dự toán và nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả.

  • Mô hình kiểm soát chi ngân sách qua Kho bạc Nhà nước: KBNN là cơ quan trung gian thực hiện kiểm soát các khoản chi NSNN theo quy định pháp luật, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức và trong phạm vi dự toán được duyệt.

  • Khái niệm kiểm soát chi thường xuyên: Là quá trình thẩm định, kiểm tra, giám sát các khoản chi NSNN nhằm đảm bảo tính hợp pháp, hợp lệ, đúng chế độ, tránh thất thoát, lãng phí.

Các khái niệm chính bao gồm: chi thường xuyên NSNN, kiểm soát chi qua KBNN, dự toán ngân sách, nguyên tắc chi tiết kiệm và hiệu quả, bộ máy kiểm soát chi, công cụ kiểm soát (kế toán NSNN, mục lục NSNN, định mức chi, hợp đồng mua sắm tài sản công, công nghệ thông tin).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tổng kết, sơ kết của KBNN Thạch Thất, các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý ngân sách và kiểm soát chi NSNN, các báo cáo tài chính, hồ sơ chứng từ chi NSNN giai đoạn 2017-2019.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để tổng hợp, trình bày số liệu chi NSNN qua các năm, phân tích tỷ trọng các khoản chi, mức độ biến động.
    • Phương pháp so sánh đối chiếu nhằm đánh giá sự thay đổi, xu hướng chi tiêu qua các năm và so sánh với các tiêu chuẩn, quy định hiện hành.
    • Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu nhằm đánh giá thực trạng, xác định những điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân tồn tại trong kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Thạch Thất.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các đơn vị sử dụng ngân sách có giao dịch với KBNN Thạch Thất trong giai đoạn 2017-2019, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho phân tích thực trạng.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến năm 2019, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng đơn vị và tài khoản giao dịch: Số đơn vị giao dịch với KBNN Thạch Thất tăng từ 114 năm 2017 lên 119 năm 2019, tài khoản giao dịch tăng từ 565 lên 584, tương ứng mức tăng trung bình hàng năm khoảng 2%. Điều này phản ánh sự mở rộng trong quản lý tài chính công tại địa phương.

  2. Chi thanh toán cá nhân chiếm tỷ trọng lớn: Chi thanh toán cá nhân qua KBNN Thạch Thất tăng từ 5.608 triệu đồng năm 2017 lên 10.000 triệu đồng năm 2019, trong đó chi tiền lương, tiền công và phụ cấp chiếm khoảng 78% tổng chi thanh toán cá nhân. Tỷ lệ này ổn định qua các năm, cho thấy sự ưu tiên nguồn lực cho cán bộ công chức.

  3. Chi nghiệp vụ chuyên môn tăng đều qua các năm: Tổng chi nghiệp vụ chuyên môn tăng từ 1.634 triệu đồng năm 2017 lên 2.000 triệu đồng năm 2019, trong đó chi phí dịch vụ công cộng, vật tư văn phòng, thông tin tuyên truyền đều tăng từ 20-50% so với năm 2017. Điều này phản ánh nhu cầu ngày càng cao cho hoạt động chuyên môn và quản lý hành chính.

  4. Chi mua sắm tài sản cố định tăng nhẹ: Chi mua sắm tài sản cố định hữu hình tăng từ 210 triệu đồng năm 2017 lên 450 triệu đồng năm 2019, cho thấy sự đầu tư cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc tại các đơn vị sử dụng ngân sách.

  5. Hạn chế trong kiểm soát hồ sơ, chứng từ: Một số đơn vị còn chậm trễ trong việc gửi hồ sơ điều chỉnh biên chế, quỹ lương, bảng thanh toán lương cho KBNN, gây khó khăn trong kiểm soát. Ngoài ra, hồ sơ chứng từ chi nghiệp vụ chuyên môn còn chưa đầy đủ, chưa rõ ràng, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc phân định trách nhiệm chưa rõ ràng giữa người chuẩn chi và người kiểm soát chi, dẫn đến khó khăn trong xác định trách nhiệm khi có sai phạm. Bên cạnh đó, quy trình kiểm soát chi chưa được cải tiến kịp thời để phù hợp với thực tế, gây ra tình trạng quản lý lỏng lẻo hoặc quá khắt khe, ảnh hưởng đến hiệu quả và sự minh bạch trong sử dụng ngân sách.

So sánh với các nghiên cứu tại các huyện khác cho thấy, KBNN Thạch Thất có nhiều điểm tương đồng về cơ cấu chi và các khó khăn trong kiểm soát chi thường xuyên. Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ thông tin và cải cách thủ tục hành chính tại KBNN Thạch Thất đã góp phần nâng cao hiệu quả kiểm soát so với một số địa phương khác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng trưởng chi theo từng nhóm mục chi, bảng so sánh tỷ trọng chi từng năm, giúp minh họa rõ nét sự biến động và phân bổ nguồn lực ngân sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy kiểm soát chi thường xuyên: Rà soát, phân định rõ trách nhiệm giữa người chuẩn chi và người kiểm soát chi tại KBNN Thạch Thất, xây dựng quy chế trách nhiệm cụ thể nhằm nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Thời gian thực hiện: 2021-2022. Chủ thể: Ban lãnh đạo KBNN Thạch Thất phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước.

  2. Nâng cao chất lượng hồ sơ, chứng từ: Tổ chức tập huấn, hướng dẫn các đơn vị sử dụng ngân sách về quy trình lập và gửi hồ sơ chứng từ đầy đủ, đúng quy định, đảm bảo kiểm soát hiệu quả. Thời gian: 2021-2023. Chủ thể: KBNN Thạch Thất phối hợp với các đơn vị sử dụng ngân sách.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi: Đẩy mạnh triển khai hệ thống Kho bạc điện tử, áp dụng phần mềm quản lý chi NSNN để tự động hóa quy trình kiểm soát, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý hồ sơ. Thời gian: 2021-2025. Chủ thể: KBNN Thạch Thất phối hợp với KBNN Hà Nội và Bộ Tài chính.

  4. Cải tiến quy trình kiểm soát chi: Rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, xây dựng quy trình kiểm soát chi linh hoạt, phù hợp với thực tế, tránh phiền hà cho các đơn vị giao dịch. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: KBNN Thạch Thất phối hợp với các cơ quan tài chính địa phương.

  5. Tăng cường giám sát, thanh tra nội bộ: Thiết lập hệ thống giám sát, kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện kịp thời các sai phạm, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, đảm bảo sử dụng ngân sách hiệu quả. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban giám đốc KBNN Thạch Thất.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Kho bạc Nhà nước cấp huyện: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực kiểm soát chi thường xuyên, hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách địa phương.

  2. Lãnh đạo và kế toán các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước: Hiểu rõ các yêu cầu về hồ sơ, chứng từ, quy trình kiểm soát chi để thực hiện đúng quy định, tránh sai phạm và rủi ro trong quản lý tài chính.

  3. Cơ quan tài chính và kiểm toán nhà nước: Sử dụng kết quả nghiên cứu để đánh giá, giám sát hoạt động chi ngân sách tại địa phương, từ đó đề xuất chính sách và biện pháp quản lý phù hợp.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính công: Tham khảo để hiểu sâu về thực trạng kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước cấp huyện, áp dụng vào nghiên cứu và giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước là gì?
    Kiểm soát chi thường xuyên là quá trình KBNN thẩm định, kiểm tra các khoản chi NSNN nhằm đảm bảo chi đúng mục đích, đúng chế độ, tiêu chuẩn và trong phạm vi dự toán được duyệt. Ví dụ, KBNN Thạch Thất kiểm soát chi tiền lương, chi mua sắm tài sản theo quy định pháp luật.

  2. Tại sao chi thanh toán cá nhân chiếm tỷ trọng lớn trong chi thường xuyên?
    Chi thanh toán cá nhân bao gồm tiền lương, phụ cấp, bảo hiểm xã hội cho cán bộ công chức, chiếm tỷ trọng lớn vì đây là khoản chi thiết yếu để duy trì hoạt động bộ máy nhà nước. Tại Thạch Thất, khoản này chiếm khoảng 78% tổng chi thanh toán cá nhân.

  3. Những khó khăn chính trong kiểm soát chi thường xuyên tại KBNN Thạch Thất là gì?
    Khó khăn gồm hồ sơ chứng từ chưa đầy đủ, chậm trễ gửi hồ sơ điều chỉnh, phân định trách nhiệm chưa rõ ràng, quy trình kiểm soát chưa linh hoạt, gây khó khăn trong xử lý và kiểm soát hiệu quả.

  4. Công nghệ thông tin hỗ trợ kiểm soát chi như thế nào?
    Ứng dụng công nghệ giúp tự động hóa quy trình kiểm soát, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý hồ sơ, kiểm soát tồn quỹ và dự toán chính xác hơn. KBNN Thạch Thất đã triển khai Kho bạc điện tử để nâng cao hiệu quả quản lý.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát chi thường xuyên?
    Hoàn thiện bộ máy kiểm soát, nâng cao chất lượng hồ sơ, ứng dụng công nghệ thông tin, cải tiến quy trình và tăng cường giám sát, thanh tra nội bộ là các giải pháp thiết thực đã được đề xuất và áp dụng tại KBNN Thạch Thất.

Kết luận

  • Kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Thạch Thất đóng vai trò then chốt trong quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện, góp phần đảm bảo chi đúng mục đích, hiệu quả.
  • Số liệu giai đoạn 2017-2019 cho thấy sự tăng trưởng ổn định về số lượng đơn vị giao dịch và các khoản chi, đặc biệt là chi thanh toán cá nhân và chi nghiệp vụ chuyên môn.
  • Hạn chế chính gồm hồ sơ chứng từ chưa đầy đủ, quy trình kiểm soát chưa linh hoạt và phân định trách nhiệm chưa rõ ràng.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bộ máy, nâng cao chất lượng hồ sơ, ứng dụng công nghệ và cải tiến quy trình kiểm soát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên.
  • Nghiên cứu đặt nền tảng cho các bước tiếp theo trong việc hiện đại hóa và nâng cao năng lực kiểm soát chi NSNN tại địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, đơn vị sử dụng ngân sách và nhà nghiên cứu nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi thường xuyên, đảm bảo sử dụng ngân sách nhà nước một cách minh bạch, hiệu quả và bền vững.