Tổng quan nghiên cứu

Quản lý chi thường xuyên trong ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo hoạt động ổn định và hiệu quả của các cơ quan nhà nước. Tại Việt Nam, theo Luật NSNN 2015, Kho bạc Nhà nước (KBNN) là cơ quan quản lý tập trung các khoản thu, chi NSNN, trong đó quản lý chi thường xuyên là một phần quan trọng nhằm duy trì hoạt động liên tục của bộ máy nhà nước. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định trong giai đoạn 2016-2018, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này đến năm 2025.

Trong giai đoạn nghiên cứu, KBNN tỉnh Nam Định đã có những chuyển biến tích cực về quản lý chi thường xuyên, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các hạn chế như việc sử dụng nguồn chi chưa hiệu quả, thiếu cơ chế kiểm soát giá mua sắm hàng hóa dịch vụ, chưa có quy trách nhiệm rõ ràng trong một số nhiệm vụ chi, và đội ngũ cán bộ chưa đồng đều về trình độ chuyên môn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng, đánh giá các mặt mạnh, hạn chế và đề xuất giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định trong giai đoạn 2016-2018, với mục tiêu đề xuất giải pháp hoàn thiện đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công, góp phần cải cách thủ tục hành chính và tăng cường minh bạch trong quản lý ngân sách nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công, tập trung vào quản lý chi thường xuyên trong hệ thống ngân sách nhà nước. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý chi ngân sách nhà nước: Định nghĩa chi thường xuyên là các khoản chi phục vụ duy trì hoạt động thường xuyên của các cơ quan nhà nước, bao gồm chi cho đơn vị sự nghiệp, quản lý hành chính, an ninh quốc phòng và các khoản chi khác theo quy định. Quản lý chi thường xuyên là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát các khoản chi này nhằm đảm bảo sử dụng ngân sách đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.

  2. Mô hình chu trình ngân sách: Bao gồm các bước lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát chi ngân sách. Mô hình này giúp phân tích toàn diện các khâu trong quản lý chi thường xuyên, từ đó đánh giá hiệu quả và đề xuất cải tiến.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: dự toán chi thường xuyên, chấp hành dự toán, quyết toán chi thường xuyên, kiểm tra giám sát chi ngân sách, cơ chế tự chủ tài chính, và các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý chi thường xuyên.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập và phân tích số liệu thứ cấp với phương pháp phân tích định tính và định lượng.

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu dự toán chi tiêu nội bộ và báo cáo quyết toán của KBNN tỉnh Nam Định giai đoạn 2016-2018; các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành; báo cáo tổng kết, sơ kết của KBNN tỉnh và các huyện trực thuộc; các bài viết, luận án, luận văn liên quan.

  • Phương pháp thu thập: Thu thập thông tin thứ cấp từ các nguồn chính thức như KBNN tỉnh Nam Định, Bộ Tài chính, thư viện đại học và các ấn phẩm chuyên ngành.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê mô tả để mô tả thực trạng quản lý chi thường xuyên, sử dụng các chỉ tiêu như số tuyệt đối, tỷ lệ phần trăm, cơ cấu chi.
    • So sánh số liệu giữa các năm để đánh giá xu hướng và hiệu quả công tác quản lý.
    • Phân tích định tính dựa trên các tiêu chí đánh giá như tính khoa học, đồng bộ, linh hoạt và minh bạch trong quản lý chi thường xuyên.
    • Dự báo và đề xuất giải pháp dựa trên kết quả phân tích và kinh nghiệm thực tiễn.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Số liệu được thu thập toàn bộ từ báo cáo tài chính và quản lý của KBNN tỉnh Nam Định và các đơn vị trực thuộc trong giai đoạn nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2016-2018, đề xuất giải pháp hoàn thiện đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập dự toán chi thường xuyên: Dự toán chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định được lập dựa trên số biên chế, chế độ, chính sách và định mức chi do Nhà nước ban hành. Trong giai đoạn 2016-2018, dự toán chi thường xuyên được thẩm định kỹ lưỡng trước khi tổng hợp gửi Bộ Tài chính phê duyệt. Tỷ lệ dự toán chi thường xuyên so với tổng ngân sách chi thường xuyên duy trì ổn định, khoảng 85-90% hàng năm.

  2. Chấp hành dự toán chi thường xuyên: Việc chấp hành dự toán chi thường xuyên được thực hiện đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Tỷ lệ giải ngân chi thường xuyên đạt khoảng 92% so với dự toán được giao, phản ánh sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về chi tiêu. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khoản chi chưa phù hợp với đặc thù ngành và chưa được điều chỉnh kịp thời.

  3. Quyết toán chi thường xuyên: Quyết toán chi thường xuyên được thực hiện đầy đủ, kịp thời và chính xác theo quy định pháp luật. Số liệu quyết toán phản ánh trung thực tình hình chi tiêu, giúp rút ra bài học kinh nghiệm cho các năm tiếp theo. Tỷ lệ sai sót trong quyết toán chi thường xuyên giảm dần qua các năm, từ khoảng 5% năm 2016 xuống còn dưới 2% năm 2018.

  4. Kiểm tra, giám sát chi thường xuyên: Công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, góp phần phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, đảm bảo ngân sách được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả. Tỷ lệ các cuộc kiểm tra nội bộ và kiểm tra của cơ quan cấp trên tăng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn nghiên cứu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những kết quả trên xuất phát từ việc KBNN tỉnh Nam Định đã áp dụng cơ chế quản lý tài chính mới theo Quyết định số 54/2013/QĐ-TTg và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính, tạo điều kiện cho sự chủ động, linh hoạt trong quản lý chi thường xuyên. Đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao (trên 75% có trình độ đại học trở lên) cũng góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý.

So sánh với kinh nghiệm tại KBNN Hà Nội và Hải Dương, KBNN tỉnh Nam Định đã học hỏi và áp dụng các quy chế quản lý tài chính, chi tiêu nội bộ, đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa công tác nghiệp vụ. Tuy nhiên, hạn chế về cơ chế kiểm soát giá mua sắm và quy trách nhiệm trong một số nhiệm vụ chi vẫn cần được khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ dự toán, giải ngân và quyết toán chi thường xuyên qua các năm, bảng tổng hợp số lượng và trình độ cán bộ quản lý chi thường xuyên, cũng như biểu đồ số lượng cuộc kiểm tra, giám sát hàng năm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy quản lý chi thường xuyên: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho cán bộ quản lý chi thường xuyên, đặc biệt về công vụ và quản lý tài chính công. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể: Ban lãnh đạo KBNN tỉnh Nam Định phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Cải tiến công tác lập dự toán chi thường xuyên: Áp dụng phương pháp dự toán dựa trên phân tích nhu cầu thực tế và dự báo xu hướng kinh tế xã hội, đảm bảo dự toán sát với thực tế, giảm thiểu điều chỉnh bổ sung trong năm. Thời gian: 2021-2022. Chủ thể: Phòng Kế hoạch - Tài chính KBNN tỉnh.

  3. Tăng cường kiểm soát và giám sát chi thường xuyên: Xây dựng cơ chế kiểm soát giá mua sắm hàng hóa dịch vụ chặt chẽ, minh bạch; quy định rõ trách nhiệm trong thực hiện các nhiệm vụ chi. Thời gian: 2021-2024. Chủ thể: Ban Kiểm tra, Thanh tra KBNN tỉnh phối hợp với các phòng ban liên quan.

  4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi thường xuyên: Triển khai hệ thống quản lý tài chính điện tử, nâng cao hiệu quả theo dõi, kiểm soát và báo cáo chi thường xuyên. Thời gian: 2021-2025. Chủ thể: Ban lãnh đạo KBNN tỉnh phối hợp với Bộ Tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý KBNN các tỉnh, thành phố: Nghiên cứu để áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên, cải thiện công tác lập dự toán và kiểm soát chi tiêu.

  2. Cán bộ, chuyên viên phòng kế hoạch tài chính và kiểm tra giám sát: Tham khảo các phương pháp phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp quản lý chi thường xuyên phù hợp với thực tiễn địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tài liệu tham khảo về lý luận và thực tiễn quản lý chi thường xuyên trong hệ thống ngân sách nhà nước tại Việt Nam.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, ngân sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định liên quan đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định có những đặc điểm gì nổi bật?
    Quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định tập trung vào việc lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra giám sát chi tiêu, đảm bảo sử dụng ngân sách đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, tỷ lệ giải ngân chi thường xuyên đạt khoảng 92% so với dự toán.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định là gì?
    Khó khăn gồm việc sử dụng nguồn chi chưa thực sự hiệu quả, thiếu cơ chế kiểm soát giá mua sắm hàng hóa dịch vụ, chưa có quy trách nhiệm rõ ràng trong một số nhiệm vụ chi, và sự chưa đồng đều về trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý.

  3. Luận văn đề xuất những giải pháp nào để hoàn thiện quản lý chi thường xuyên?
    Các giải pháp gồm hoàn thiện bộ máy quản lý, cải tiến công tác lập dự toán, tăng cường kiểm soát và giám sát chi thường xuyên, và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập số liệu thứ cấp, phân tích thống kê mô tả, so sánh, phân tích định tính và dự báo để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  5. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu này đối với quản lý ngân sách nhà nước?
    Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên, giúp KBNN tỉnh Nam Định sử dụng ngân sách tiết kiệm, đúng mục đích, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách và quy trình quản lý tài chính công.

Kết luận

  • Quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định trong giai đoạn 2016-2018 đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN.
  • Các hạn chế như cơ chế kiểm soát chưa chặt chẽ và trình độ cán bộ chưa đồng đều cần được khắc phục để nâng cao chất lượng quản lý.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể về hoàn thiện bộ máy, cải tiến lập dự toán, tăng cường kiểm soát và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ KBNN tỉnh Nam Định hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên đến năm 2025.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo cán bộ, xây dựng cơ chế kiểm soát mới và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại; các cơ quan liên quan cần phối hợp thực hiện đồng bộ.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên tại KBNN tỉnh Nam Định, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương và đất nước.