## Tổng quan nghiên cứu

Ngân sách Nhà nước (NSNN) là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế xã hội, định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và điều chỉnh đời sống xã hội. Trong đó, chi thường xuyên (TX) ngân sách Nhà nước chiếm tỷ trọng lớn nhất và giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, công tác quản lý chi TX NSNN hiện nay còn nhiều tồn tại như sử dụng kém hiệu quả, lãng phí, thất thoát, thiếu cơ chế kiểm soát chặt chẽ, năng lực cán bộ chưa đồng đều và mức độ minh bạch còn hạn chế.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý chi TX NSNN trên địa bàn huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2016-2018, nhằm đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tăng cường quản lý trong giai đoạn 2020-2025. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn, một tỉnh miền núi còn non trẻ, ngân sách chủ yếu dựa vào NSNN. Phạm vi thời gian tập trung vào giai đoạn 2016-2018 với số liệu điều tra sơ cấp thu thập tháng 9/2019.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học giúp UBND huyện Ngân Sơn xây dựng kế hoạch quản lý chi TX NSNN hiệu quả, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý, cán bộ công chức và các trường đại học trong lĩnh vực quản lý kinh tế và tài chính công.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết quản lý ngân sách Nhà nước:** NSNN là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước, bao gồm thu và chi nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Chi TX NSNN là khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của bộ máy Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội.
- **Nguyên tắc quản lý chi TX NSNN:** Bao gồm nguyên tắc quản lý theo dự toán, nguyên tắc tiết kiệm hiệu quả và nguyên tắc chi trực tiếp qua Kho bạc Nhà nước.
- **Khái niệm và phân loại chi TX NSNN:** Chi TX bao gồm chi cho các đơn vị sự nghiệp, chi quản lý hành chính, chi an ninh quốc phòng và các khoản chi khác như trợ giá, trả lãi vay.
- **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi TX NSNN:** Bao gồm các yếu tố khách quan như điều kiện kinh tế - xã hội, cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính công; và các yếu tố chủ quan như tổ chức bộ máy quản lý, năng lực cán bộ, mức độ áp dụng công nghệ thông tin.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, ngân sách của UBND tỉnh, huyện, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước và số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn 92 đối tượng gồm cán bộ quản lý và đơn vị thụ hưởng tại huyện Ngân Sơn.
- **Phương pháp thu thập:** Phỏng vấn trực tiếp, phát phiếu khảo sát với thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá mức độ đồng ý về các yếu tố ảnh hưởng.
- **Phương pháp phân tích:** Thống kê mô tả, so sánh dự toán và quyết toán chi TX NSNN theo năm, địa bàn và loại vốn; phân tích các chỉ tiêu đánh giá kết quả quản lý chi TX như tỷ lệ phân bổ định mức, tỷ lệ chấp hành dự toán, số lượng vi phạm trong thanh tra kiểm tra.
- **Timeline nghiên cứu:** Thu thập số liệu sơ cấp từ tháng 8 đến tháng 9 năm 2019; phân tích và tổng hợp số liệu trong năm 2020; đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng chi TX NSNN tại huyện Ngân Sơn giai đoạn 2016-2018:** Tổng sản lượng lương thực bình quân đạt 17.700 tấn năm 2016, tỷ lệ che phủ rừng đạt 64%, thu ngân sách đạt 11,5 tỷ đồng năm 2016 và 12,4 tỷ đồng năm 2017, đạt 100% dự toán thu. Tỷ lệ tăng dân số 0,9%, giảm tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng 16,5%.
- **Quản lý định mức chi TX:** Tỷ lệ phân bổ định mức chi TX thực tế so với quy định đạt khoảng 90-95%, cho thấy sự tuân thủ khá tốt nhưng vẫn còn chênh lệch.
- **Lập và chấp hành dự toán chi TX:** Tỷ lệ thực hiện chi TX so với dự toán giao đầu năm đạt trung bình 85-90%, phản ánh sự chênh lệch giữa dự toán và thực tế chi tiêu.
- **Kiểm tra, thanh tra chi TX:** Số lượng vi phạm và sai sót trong thanh tra chi TX giảm dần qua các năm, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các sai phạm nhỏ ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại bao gồm năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều, quy trình luân chuyển hồ sơ còn phức tạp, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, và mức độ áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý còn hạn chế. So với các địa phương như huyện Bình Xuyên và Phúc Thọ, huyện Ngân Sơn còn nhiều điểm cần cải thiện trong công tác cải cách hành chính và nâng cao năng lực cán bộ. Việc minh bạch và công khai trong chi tiêu ngân sách cũng cần được tăng cường để nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh tỷ lệ thực hiện dự toán chi TX theo năm, bảng phân bổ định mức chi TX và biểu đồ số lượng vi phạm trong thanh tra kiểm tra qua các năm để minh họa rõ nét hơn về thực trạng và xu hướng quản lý chi TX NSNN.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường công tác quản lý Nhà nước:** Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, quy định về quản lý chi TX NSNN, đảm bảo tính đồng bộ và khả thi, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2020-2025. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Tài chính.
- **Đổi mới cách thức quản lý chi TX:** Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi TX, xây dựng hệ thống phần mềm quản lý ngân sách hiện đại, giảm thiểu thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Kho bạc Nhà nước, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện.
- **Đa dạng hóa nguồn lực tài chính:** Khai thác các nguồn thu hợp pháp ngoài NSNN, huy động nguồn lực xã hội hóa để bổ sung cho chi TX, giảm áp lực ngân sách Nhà nước. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các cơ quan liên quan.
- **Nâng cao năng lực cán bộ quản lý:** Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ quản lý chi TX NSNN cho cán bộ, công chức cấp huyện và xã, đảm bảo trình độ đồng đều và nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Chủ thể thực hiện: Sở Tài chính, UBND huyện.
- **Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát:** Thực hiện kiểm tra định kỳ, đột xuất và thường xuyên nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm trong quản lý chi TX NSNN, nâng cao trách nhiệm và ý thức chấp hành của các đơn vị sử dụng ngân sách. Chủ thể thực hiện: Thanh tra Nhà nước, Kho bạc Nhà nước, UBND huyện.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý ngân sách Nhà nước:** Giúp nâng cao hiểu biết về quản lý chi TX NSNN, áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả tại địa phương.
- **Giảng viên và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công:** Là tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu và giảng dạy về quản lý ngân sách Nhà nước.
- **Các cơ quan chuyên môn và kiểm toán:** Hỗ trợ trong công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả quản lý chi TX NSNN.
- **Lãnh đạo địa phương và các đơn vị sử dụng ngân sách:** Cung cấp thông tin thực tiễn và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Chi thường xuyên ngân sách Nhà nước là gì?**  
Chi thường xuyên là khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của bộ máy Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội, không tạo ra tài sản cố định, nhưng có vai trò quan trọng trong ổn định chính trị xã hội.

2. **Tại sao quản lý chi TX NSNN lại quan trọng?**  
Quản lý chi TX hiệu quả giúp sử dụng nguồn ngân sách tiết kiệm, đúng mục đích, hạn chế thất thoát, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và nâng cao niềm tin của nhân dân vào vai trò quản lý của Nhà nước.

3. **Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý chi TX NSNN?**  
Bao gồm điều kiện kinh tế - xã hội, cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính công, tổ chức bộ máy quản lý, năng lực cán bộ và mức độ áp dụng công nghệ thông tin.

4. **Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?**  
Luận văn sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp, phân tích thống kê mô tả, so sánh dự toán và quyết toán, cùng với khảo sát ý kiến qua thang đo Likert.

5. **Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao quản lý chi TX NSNN?**  
Bao gồm tăng cường quản lý Nhà nước, đổi mới cách thức quản lý, đa dạng hóa nguồn lực tài chính, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường kiểm tra, giám sát.

## Kết luận

- Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên ngân sách Nhà nước, tập trung nghiên cứu tại huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018.  
- Đã phân tích thực trạng, chỉ ra các tồn tại như chênh lệch dự toán và thực hiện chi, năng lực cán bộ chưa đồng đều, và mức độ áp dụng công nghệ còn hạn chế.  
- Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm tăng cường quản lý chi TX NSNN trong giai đoạn 2020-2025, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội địa phương.  
- Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, hỗ trợ công tác quản lý ngân sách tại địa phương và làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, trường đại học.  
- Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và thời gian để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nước.

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan chức năng và lãnh đạo địa phương cần phối hợp triển khai các giải pháp, đồng thời tăng cường đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi TX NSNN để đạt hiệu quả cao nhất.