Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của công nghệ và hội nhập quốc tế, việc ứng dụng các nhạc cụ điện tử trong giáo dục âm nhạc ngày càng trở nên phổ biến. Đàn phím điện tử, với khả năng mô phỏng đa dạng âm sắc và tích hợp bộ đệm tự động, đã trở thành nhạc cụ thiết yếu trong đào tạo giáo viên mầm non tại Việt Nam. Tại Trường Đại học Hạ Long, hệ Trung cấp Sư phạm Mầm non có khoảng 500 học sinh theo học, trong đó môn học đàn phím điện tử đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị kỹ năng đệm hát cho học sinh. Tuy nhiên, thực trạng dạy học hiện nay còn nhiều hạn chế như thiếu thiết bị, lớp học đông, thời gian học ít, dẫn đến chất lượng đào tạo chưa đạt yêu cầu.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dạy học đệm hát trên đàn phím điện tử cho học sinh hệ Trung cấp Mầm non tại Trường Đại học Hạ Long trong năm học 2016-2017. Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng, phân tích phương pháp giảng dạy hiện tại và đề xuất các biện pháp cải tiến nhằm tăng hiệu quả học tập, đặc biệt là kỹ năng phối hợp hai tay và soạn phần đệm ca khúc mầm non. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên mầm non tương lai, góp phần phát triển giáo dục âm nhạc trong hệ thống đào tạo sư phạm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết dạy học âm nhạc và mô hình phát triển kỹ năng biểu diễn nhạc cụ điện tử. Lý thuyết dạy học âm nhạc nhấn mạnh vai trò của hoạt động dạy và học có tổ chức, có hệ thống, trong đó người dạy đóng vai trò hướng dẫn, người học là chủ thể tiếp nhận và thực hành. Mô hình phát triển kỹ năng biểu diễn đàn phím điện tử tập trung vào việc rèn luyện kỹ thuật tay, phối hợp âm sắc và sử dụng bộ đệm tự động để tạo hiệu quả âm nhạc đa dạng.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm:

  • Đệm hát (accompaniment): phần nhạc nền hỗ trợ giai điệu chính, thường do tay trái trên đàn phím điện tử đảm nhiệm.
  • Bộ đệm tự động (auto accompaniment): tính năng tích hợp trên đàn phím điện tử tạo ra các phần nhạc nền phong phú theo hợp âm và tiết tấu.
  • Kỹ thuật luyện ngón (finger exercises): các bài tập nhằm phát triển sự linh hoạt và chính xác của các ngón tay khi chơi đàn.
  • Soạn phần đệm (arrangement): quá trình xây dựng phần nhạc nền phù hợp với bài hát, bao gồm mở đầu, dạo giữa, kết thúc và các biến thể đi kèm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích tài liệu, khảo sát thực trạng và thực nghiệm sư phạm.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Tài liệu chuyên ngành, sách giáo trình dạy đàn phím điện tử trong và ngoài nước.
    • Kết quả khảo sát, đánh giá năng lực học tập của 400 học sinh hệ Trung cấp Mầm non tại Trường Đại học Hạ Long trong năm học 2016-2017.
    • Báo cáo thực nghiệm sư phạm về dạy học đệm hát trên đàn phím điện tử.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích định tính các phương pháp giảng dạy hiện hành, đánh giá ưu nhược điểm.
    • Phân tích định lượng kết quả học tập qua điểm số, tỷ lệ học sinh đạt loại giỏi, khá, trung bình.
    • So sánh hiệu quả trước và sau khi áp dụng các biện pháp đổi mới trong thực nghiệm sư phạm.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập và phân tích tài liệu: Quý 1-2 năm học 2016-2017.
    • Khảo sát thực trạng và đánh giá năng lực học sinh: Quý 3 năm học 2016-2017.
    • Thực nghiệm sư phạm và thu thập dữ liệu kết quả: Quý 4 năm học 2016-2017.
    • Tổng hợp, phân tích và đề xuất giải pháp: Quý 1 năm 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng học tập và năng lực học sinh:
    Trong số 400 học sinh được khảo sát, chỉ khoảng 7,5% đạt loại giỏi, 36,25% đạt khá, còn lại 56,25% ở mức trung bình và trung bình khá. Tỷ lệ học sinh có kỹ năng đệm hát thành thạo còn thấp, phần lớn gặp khó khăn trong phối hợp hai tay và sử dụng bộ đệm tự động hiệu quả.

  2. Điều kiện cơ sở vật chất và tổ chức lớp học:
    Trung bình mỗi đàn phím điện tử phục vụ cho 3-4 học sinh trong một lớp học từ 30-40 học sinh, gây khó khăn trong việc luyện tập cá nhân và nhận sự hướng dẫn trực tiếp từ giảng viên. Thiếu phòng học chuyên biệt và thiết bị hiện đại làm giảm hiệu quả giảng dạy.

  3. Phương pháp giảng dạy hiện tại:
    Giảng viên chủ yếu sử dụng các phương pháp thuyết trình, thị phạm và biểu diễn kết hợp kiểm tra, đánh giá thường xuyên. Tuy nhiên, thời lượng học chỉ 2 tiết/tuần (30 tiết/năm học) chưa đủ để học sinh luyện tập kỹ thuật phối hợp hai tay và soạn phần đệm ca khúc mầm non một cách bài bản.

  4. Ý thức và thái độ học tập của học sinh:
    Học sinh có tinh thần học tập tích cực, nhận thức rõ vai trò của đàn phím điện tử trong nghề nghiệp giáo viên mầm non. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế và thiếu đàn cá nhân, nhiều học sinh không thể tự luyện tập đầy đủ, ảnh hưởng đến tiến bộ kỹ năng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến kết quả học tập chưa cao là do điều kiện vật chất hạn chế, lớp học đông, thời gian học ít và phương pháp giảng dạy chưa tập trung vào kỹ năng đệm hát chuyên sâu. So với các nghiên cứu trong ngành âm nhạc tại các trường đại học khác, tỷ lệ học sinh đạt loại giỏi tại Trường Đại học Hạ Long thấp hơn khoảng 10-15%, phản ánh sự cần thiết phải đổi mới chương trình và phương pháp.

Việc thiếu bộ giáo trình chuyên biệt cho hệ Trung cấp Mầm non cũng làm giảng viên khó khăn trong việc xây dựng bài giảng và đánh giá năng lực học sinh một cách đồng bộ. Các biểu đồ so sánh điểm số học sinh trước và sau thực nghiệm sư phạm cho thấy sự cải thiện rõ rệt về kỹ năng đệm hát khi áp dụng các biện pháp đổi mới, tăng cường luyện tập kỹ thuật phối hợp hai tay và soạn phần đệm.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc đầu tư cơ sở vật chất, tăng thời lượng học và áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, tương tác cao nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non chuyên ngành âm nhạc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cơ sở vật chất và trang thiết bị:
    Đầu tư mua sắm thêm đàn phím điện tử hiện đại, đảm bảo tỷ lệ 1 đàn cho 1-2 học sinh, xây dựng phòng học chuyên biệt để tạo điều kiện luyện tập cá nhân và nhóm. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 2 năm, do Ban Giám hiệu và Khoa Nghệ thuật phối hợp thực hiện.

  2. Mở rộng thời lượng học và tăng cường giờ luyện tập:
    Tăng số tiết học đàn phím điện tử lên ít nhất 3-4 tiết/tuần, trong đó có các buổi thực hành chuyên sâu về đệm hát và soạn phần đệm ca khúc mầm non. Thời gian áp dụng từ năm học tiếp theo nhằm nâng cao kỹ năng thực hành cho học sinh.

  3. Xây dựng và biên soạn giáo trình chuyên biệt:
    Phát triển bộ giáo trình dạy học đệm hát trên đàn phím điện tử phù hợp với đặc điểm học sinh hệ Trung cấp Mầm non, bao gồm các bài luyện ngón, kỹ thuật phối hợp hai tay, cấu trúc phần đệm và thủ pháp soạn đệm. Chủ trì bởi nhóm giảng viên khoa Nghệ thuật trong vòng 1 năm.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên:
    Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp dạy học đàn phím điện tử và kỹ thuật đệm hát cho giảng viên, cập nhật các kỹ thuật mới và công nghệ hỗ trợ giảng dạy. Thực hiện định kỳ hàng năm, do Ban Giám hiệu phối hợp với các chuyên gia trong và ngoài nước.

  5. Khuyến khích học sinh tự học và biểu diễn:
    Tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động biểu diễn, thi đệm hát thường xuyên nhằm nâng cao kỹ năng biểu diễn và tự tin. Đồng thời, khuyến khích học sinh tự luyện tập tại nhà bằng cách hỗ trợ mượn đàn và tài liệu học tập. Thực hiện liên tục trong quá trình học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên âm nhạc tại các trường sư phạm:
    Giúp nâng cao phương pháp giảng dạy đàn phím điện tử, đặc biệt kỹ năng đệm hát, từ đó cải thiện chất lượng đào tạo giáo viên mầm non.

  2. Học sinh, sinh viên ngành sư phạm mầm non:
    Cung cấp kiến thức và kỹ năng thực hành đệm hát trên đàn phím điện tử, hỗ trợ quá trình học tập và phát triển nghề nghiệp.

  3. Nhà quản lý giáo dục và các cơ sở đào tạo âm nhạc:
    Là tài liệu tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất và phát triển đội ngũ giảng viên chuyên môn.

  4. Các trung tâm đào tạo âm nhạc và câu lạc bộ nghệ thuật:
    Áp dụng các biện pháp dạy học hiệu quả, nâng cao chất lượng đào tạo đàn phím điện tử cho đối tượng thiếu nhi và người mới bắt đầu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đàn phím điện tử lại phù hợp cho giáo viên mầm non?
    Đàn phím điện tử có tính năng đa dạng, bộ đệm tự động phong phú, dễ sử dụng và di chuyển, giúp giáo viên mầm non dễ dàng đệm hát, minh họa âm nhạc sinh động cho trẻ em.

  2. Khó khăn lớn nhất trong dạy học đàn phím điện tử cho học sinh mầm non là gì?
    Thiếu thiết bị cá nhân, lớp học đông, thời gian học ít và kỹ thuật phối hợp hai tay chưa được luyện tập bài bản là những thách thức chính.

  3. Phương pháp giảng dạy nào hiệu quả nhất trong đào tạo đệm hát trên đàn phím điện tử?
    Kết hợp thuyết trình, thị phạm, biểu diễn và kiểm tra đánh giá thường xuyên giúp học sinh tiếp thu nhanh, luyện tập đúng kỹ thuật và nâng cao kỹ năng biểu diễn.

  4. Làm thế nào để học sinh tự luyện tập hiệu quả ngoài giờ học?
    Học sinh cần được hỗ trợ mượn đàn, có tài liệu hướng dẫn chi tiết, đồng thời được khuyến khích tham gia các nhóm học tập và biểu diễn để tăng động lực.

  5. Giáo trình dạy học đệm hát trên đàn phím điện tử cần có những nội dung gì?
    Giáo trình cần bao gồm kỹ thuật luyện ngón, phối hợp hai tay, sử dụng bộ đệm tự động, soạn phần đệm ca khúc mầm non và các bài tập thực hành đa dạng.

Kết luận

  • Đàn phím điện tử là nhạc cụ thiết yếu trong đào tạo giáo viên mầm non, đặc biệt trong kỹ năng đệm hát.
  • Thực trạng dạy học tại Trường Đại học Hạ Long còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, thời lượng học và phương pháp giảng dạy.
  • Nghiên cứu đã xác định các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo như tăng cường thiết bị, mở rộng thời gian học, xây dựng giáo trình chuyên biệt và đào tạo giảng viên.
  • Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy sự cải thiện rõ rệt về kỹ năng đệm hát khi áp dụng các biện pháp đổi mới.
  • Đề nghị các cơ sở đào tạo, giảng viên và học sinh ngành sư phạm mầm non tham khảo và áp dụng để nâng cao hiệu quả đào tạo âm nhạc.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm hoàn thiện chương trình đào tạo đàn phím điện tử cho giáo viên mầm non trong tương lai gần.