I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Kỹ Năng Học Tập Của Sinh Viên Sư Phạm Kỹ Thuật
Luận án Tiến sĩ Tâm lý học "Kỹ năng học tập của sinh viên sư phạm kỹ thuật" của Nguyễn Thị Tuyết (2018) tập trung vào một vấn đề cấp thiết trong bối cảnh giáo dục hiện nay: trang bị kỹ năng học tập cho sinh viên sư phạm kỹ thuật để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức. Luận án chỉ ra sự cần thiết của việc nghiên cứu này xuất phát từ cả lý luận và thực tiễn. Về lý luận, luận án nhấn mạnh vai trò của kỹ năng học tập trong việc tiếp nhận và lĩnh hội tri thức mới, đặc biệt là đối với sinh viên sư phạm kỹ thuật, những người sẽ trở thành người truyền đạt kiến thức và kỹ năng cho thế hệ sau. Về thực tiễn, luận án chỉ ra thực trạng sinh viên tốt nghiệp sư phạm kỹ thuật còn nhiều hạn chế về kỹ năng, dẫn đến khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm và đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng.
Một điểm đáng chú ý là luận án này tập trung vào kỹ năng giải các bài toán kỹ thuật thực hiện các nhiệm vụ kỹ thuật, một kỹ năng đặc thù của sinh viên sư phạm kỹ thuật mà chưa được nghiên cứu sâu trước đó. Luận án đặt ra mục tiêu nghiên cứu là chỉ ra các kỹ năng thành phần, biểu hiện, mức độ kỹ năng học tập, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng học tập của sinh viên sư phạm kỹ thuật. Từ đó, đề xuất các biện pháp tác động rèn luyện kỹ năng học tập, góp phần nâng cao kết quả học tập của sinh viên. Nghiên cứu được thực hiện trên 644 sinh viên, 22 giảng viên và cán bộ quản lý tại ba trường đại học sư phạm kỹ thuật: Hưng Yên, Vinh và Vĩnh Long.
II. Nội Dung Và Phương Pháp Nghiên Cứu
Luận án được triển khai theo ba giai đoạn chính: nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp tác động sư phạm. Trong giai đoạn nghiên cứu lý luận, tác giả tổng quan các nghiên cứu về kỹ năng học tập trong và ngoài nước, xây dựng khái niệm và chỉ ra các thành tố cấu thành kỹ năng học tập của sinh viên sư phạm kỹ thuật. Giai đoạn khảo sát thực trạng sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, bao gồm điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát, đánh giá sản phẩm hoạt động qua giải bài tập tình huống học tập và phân tích chân dung tâm lý. Việc sử dụng đa dạng phương pháp giúp thu thập dữ liệu một cách toàn diện và khách quan, phản ánh đúng thực trạng kỹ năng học tập của sinh viên. Đặc biệt, luận án chú trọng vào việc đánh giá kỹ năng thông qua giải bài toán kỹ thuật, thể hiện tính thực tiễn và sát với yêu cầu đào tạo của ngành sư phạm kỹ thuật.
Giai đoạn cuối cùng là đề xuất và thực nghiệm các biện pháp tác động sư phạm nhằm nâng cao kỹ năng học tập. Luận án đưa ra giả thuyết rằng nếu sinh viên được hướng dẫn cách thức thực hiện các hành động học tập và được luyện tập các bài tập tình huống, bài toán kỹ thuật phù hợp thì kỹ năng học tập sẽ được cải thiện. Việc kiểm chứng giả thuyết này thông qua thực nghiệm sư phạm giúp khẳng định tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất.
III. Kết Quả Nghiên Cứu Và Đề Xuất
Nghiên cứu cho thấy kỹ năng học tập của sinh viên sư phạm kỹ thuật còn nhiều hạn chế, mức độ biểu hiện các nhóm kỹ năng không đồng đều. Luận án phân tích cụ thể mức độ biểu hiện của từng nhóm kỹ năng (tiếp nhận, xử lý, sử dụng thông tin và làm việc nhóm) theo các biến như cơ sở đào tạo, ngành đào tạo, năm đào tạo và kết quả học tập. Kết quả cho thấy sinh viên còn yếu trong việc vận dụng kiến thức vào thực hành, kỹ năng thực hành nghề nghiệp chưa vững chắc. Nguyên nhân được xác định là do phương pháp dạy học chưa kích thích được tính tích cực, tự giác rèn luyện kỹ năng học tập của sinh viên. Một điểm đáng chú ý khác là luận án đã phân tích chân dung tâm lý của một số sinh viên đại diện, giúp hiểu rõ hơn về những khó khăn và thuận lợi trong quá trình rèn luyện kỹ năng học tập.
Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận án đề xuất một số biện pháp tâm lý sư phạm nhằm nâng cao kỹ năng học tập cho sinh viên, bao gồm việc đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường thực hành, ứng dụng các bài toán kỹ thuật vào giảng dạy, rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm. Việc thực nghiệm các biện pháp này cho thấy kết quả tích cực, khẳng định tính khả thi và hiệu quả của các đề xuất.
IV. Giá Trị Và Ứng Dụng Thực Tiễn
Luận án "Kỹ năng học tập của sinh viên sư phạm kỹ thuật" mang lại giá trị khoa học và thực tiễn đáng kể. Về mặt khoa học, luận án bổ sung vào kho tàng kiến thức về tâm lý học sư phạm, đặc biệt là trong lĩnh vực đào tạo sư phạm kỹ thuật. Nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn tổng quan về thực trạng kỹ năng học tập của sinh viên, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả. Về mặt thực tiễn, luận án cung cấp những kiến nghị hữu ích cho các trường sư phạm kỹ thuật, giảng viên và sinh viên trong việc nâng cao chất lượng đào tạo. Các biện pháp tác động sư phạm được đề xuất có thể được áp dụng trực tiếp vào quá trình giảng dạy và học tập, giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng học tập một cách hiệu quả.
Nghiên cứu này cũng góp phần vào việc định hướng đổi mới phương pháp dạy và học trong các trường sư phạm kỹ thuật, hướng tới mục tiêu đào tạo sinh viên có năng lực thực hành, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Việc tập trung vào kỹ năng giải bài toán kỹ thuật là một điểm mạnh của luận án, bởi đây là kỹ năng cốt lõi của sinh viên sư phạm kỹ thuật, giúp họ có thể áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tiễn công việc sau khi tốt nghiệp.
