Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2016, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, đã chứng kiến sự phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ với tổng giá trị sản xuất đạt khoảng 12.593 tỷ đồng, tăng 16,2% so với năm trước. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó, các vấn đề khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai cũng gia tăng, trở thành thách thức lớn đối với công tác quản lý nhà nước. Tỷ lệ giải quyết các vụ việc liên quan đến đất đai hàng năm đạt từ 80% đến trên 90%, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như tỷ lệ giải quyết quá hạn chiếm 16,2%, chất lượng giải quyết sai vẫn ở mức gần 50%, và tỷ lệ chấp hành quyết định chưa triệt để trên 20%. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai trên địa bàn thị xã Đông Triều trong giai đoạn này, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các cơ quan hành chính nhà nước và các cá nhân liên quan trên địa bàn thị xã Đông Triều, với dữ liệu thu thập từ năm 2012 đến 2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần ổn định chính trị, trật tự xã hội, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý đất đai, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân và tổ chức.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về đất đai, khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước về đất đai: Đất đai là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Quản lý nhà nước về đất đai bao gồm các công cụ như lập quy hoạch, giao đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai.

  2. Lý thuyết giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp: Khiếu nại là quyền của công dân đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính trái pháp luật. Tố cáo là việc công dân báo cáo hành vi vi phạm pháp luật của cá nhân, tổ chức. Tranh chấp đất đai là mâu thuẫn về quyền sử dụng đất giữa các bên. Việc giải quyết các vấn đề này phải tuân thủ quy định pháp luật, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên và duy trì ổn định xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: khiếu nại hành chính, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật, tranh chấp đất đai, quản lý nhà nước về đất đai, thẩm quyền giải quyết, trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo công tác quản lý đất đai, giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp trên địa bàn thị xã Đông Triều giai đoạn 2012-2016. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn trực tiếp 30 cán bộ, công chức tham gia giải quyết các vụ việc liên quan đến đất đai tại 21 xã, phường và các cơ quan chuyên trách như Phòng Tài nguyên và Môi trường, Thanh tra thị xã, Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất. Đồng thời, khảo sát 70 phiếu điều tra từ người dân có đơn khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai nhằm đánh giá mức độ hài lòng và các yêu cầu thực tế. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích tỷ lệ phần trăm, so sánh và đánh giá mức độ phổ biến theo thang đo Likert. Phần mềm Excel được sử dụng để xử lý và phân tích số liệu nhằm đảm bảo tính khách quan và chính xác. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 4/2016 đến tháng 8/2017.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai: Trong giai đoạn 2012-2016, thị xã Đông Triều tiếp nhận 1.330 đơn khiếu nại, trong đó 1.305 vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết. Tỷ lệ giải quyết đạt trên 80% hàng năm, với tỷ lệ giải quyết đúng hạn chiếm khoảng 83,8%. Tuy nhiên, 16,2% vụ việc bị giải quyết quá hạn. Nội dung khiếu nại chủ yếu liên quan đến thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

  2. Chất lượng giải quyết khiếu nại và tố cáo: Khoảng 7,2% vụ việc khiếu nại được xác định là đúng, 8,5% đúng một phần, trong khi 73,5% là sai. Tỷ lệ giải quyết sai hoặc có sai sót gần 50%, cho thấy chất lượng công tác giải quyết còn nhiều hạn chế. Về tố cáo, trong 195 vụ việc thụ lý, 16,8% tố cáo đúng, 20% đúng một phần, 63,2% sai.

  3. Tỷ lệ chấp hành quyết định giải quyết: Việc chấp hành các quyết định giải quyết khiếu nại và tranh chấp đã được thực hiện nghiêm túc nhưng chưa triệt để, với tỷ lệ chưa chấp hành trên 20%. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả chung của công tác giải quyết.

  4. Nguyên nhân tồn tại: Hệ thống văn bản pháp luật còn thiếu đồng bộ, lực lượng cán bộ giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai còn thiếu và chưa chuyên nghiệp. Một số cán bộ thiếu trách nhiệm, chưa nhận thức đầy đủ về công tác giải quyết. Việc thực hiện quy trình còn vi phạm thời hạn luật định, phối hợp giữa các cơ quan chưa chặt chẽ. Ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, có hiện tượng khiếu kiện kéo dài, phức tạp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai tại thị xã Đông Triều đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần ổn định chính trị, trật tự xã hội và phát triển kinh tế địa phương. Tỷ lệ giải quyết trên 80% thể hiện sự nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc xử lý các vụ việc. Tuy nhiên, tỷ lệ giải quyết sai và giải quyết quá hạn còn cao phản ánh những hạn chế trong năng lực, trình độ và trách nhiệm của cán bộ, công chức. So với các nghiên cứu trong ngành quản lý đất đai tại các địa phương khác, tỷ lệ giải quyết đúng hạn và chất lượng giải quyết tại Đông Triều tương đối thấp, cho thấy cần có sự cải thiện đồng bộ về mặt tổ chức và pháp lý.

Việc chấp hành quyết định giải quyết chưa triệt để cũng là vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan nhà nước và quyền lợi của người dân. Nguyên nhân chủ yếu là do sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật, thiếu nguồn lực và sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các cơ quan. Ngoài ra, ý thức pháp luật của người dân và sự phức tạp của các vụ việc cũng làm tăng khó khăn trong giải quyết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giải quyết đúng hạn, tỷ lệ giải quyết sai, và tỷ lệ chấp hành quyết định theo từng năm, giúp minh họa xu hướng và mức độ hiệu quả công tác giải quyết. Bảng phân loại nội dung khiếu nại, tố cáo và tranh chấp cũng giúp làm rõ các vấn đề nổi bật cần tập trung xử lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về pháp luật đất đai, kỹ năng giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp cho cán bộ trực tiếp tham gia công tác này. Mục tiêu nâng tỷ lệ giải quyết đúng hạn lên trên 90% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường.

  2. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và quy trình giải quyết: Rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng, dễ áp dụng. Xây dựng quy trình chuẩn hóa, minh bạch, giảm thiểu sai sót trong giải quyết. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể: Sở Tư pháp, Sở Tài nguyên và Môi trường.

  3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giải quyết: Xây dựng hệ thống quản lý hồ sơ điện tử, theo dõi tiến độ giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai nhằm nâng cao hiệu quả, minh bạch và giảm thời gian xử lý. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể: UBND thị xã phối hợp với các đơn vị CNTT.

  4. Nâng cao công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và nâng cao ý thức người dân: Tổ chức các chương trình tuyên truyền, tập huấn cho người dân về quyền và nghĩa vụ trong lĩnh vực đất đai, quy trình khiếu nại, tố cáo nhằm giảm thiểu các vụ việc sai phạm và khiếu kiện kéo dài. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: UBND thị xã, các xã, phường.

  5. Tăng cường phối hợp liên ngành và giám sát thực thi quyết định: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý đất đai, thanh tra, tư pháp và chính quyền địa phương để xử lý kịp thời các vụ việc phức tạp, đảm bảo chấp hành quyết định giải quyết. Chủ thể: UBND thị xã, Thanh tra thị xã, Công an thị xã.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm công tác quản lý đất đai: Luận văn cung cấp cơ sở pháp lý, thực tiễn và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai, giúp nâng cao năng lực và hiệu quả công việc.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý đất đai, Luật hành chính: Tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng và phương pháp nghiên cứu trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai tại địa phương.

  3. Lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước địa phương: Giúp nhận diện các tồn tại, hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai, từ đó xây dựng chính sách, kế hoạch cải thiện hiệu quả quản lý.

  4. Người dân và tổ chức có liên quan đến đất đai: Nâng cao nhận thức về quyền và nghĩa vụ khi tham gia các thủ tục khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai, giúp họ có cách ứng xử đúng đắn và hiệu quả hơn trong các vụ việc liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao khiếu nại, tố cáo về đất đai lại gia tăng trong những năm gần đây?
    Sự phát triển kinh tế xã hội nhanh chóng dẫn đến nhiều dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Bên cạnh đó, sự bất cập trong chính sách pháp luật và việc thực thi chưa nghiêm cũng làm phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo.

  2. Tỷ lệ giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Đông Triều hiện nay như thế nào?
    Tỷ lệ giải quyết đạt từ 80% đến trên 90% hàng năm, tuy nhiên còn tồn tại 16,2% vụ việc giải quyết quá hạn và gần 50% vụ việc có sai sót trong chất lượng giải quyết.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến việc giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa hiệu quả?
    Bao gồm hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, thiếu cán bộ chuyên môn, trách nhiệm của một số cán bộ chưa cao, phối hợp giữa các cơ quan chưa chặt chẽ và ý thức chấp hành pháp luật của người dân còn hạn chế.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết?
    Tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện pháp luật, ứng dụng công nghệ thông tin, tuyên truyền pháp luật cho người dân và tăng cường phối hợp liên ngành là những giải pháp trọng tâm.

  5. Làm thế nào để người dân có thể tham gia hiệu quả vào quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo?
    Người dân cần hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, tuân thủ quy trình pháp luật, cung cấp đầy đủ chứng cứ và phối hợp với cơ quan chức năng trong quá trình giải quyết để bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Kết luận

  • Thị xã Đông Triều có điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế xã hội, nhưng cũng phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai.
  • Công tác giải quyết các vụ việc đạt tỷ lệ trên 80%, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về chất lượng và tiến độ giải quyết.
  • Nguyên nhân chủ yếu do bất cập trong pháp luật, năng lực cán bộ và ý thức chấp hành pháp luật của người dân.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo, hoàn thiện pháp luật, ứng dụng công nghệ, tuyên truyền và phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cơ quan quản lý, cán bộ và người dân trong việc nâng cao hiệu quả quản lý đất đai tại địa phương.

Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp.

Các cơ quan chức năng và người dân cần phối hợp chặt chẽ, nâng cao nhận thức và trách nhiệm để xây dựng môi trường quản lý đất đai minh bạch, hiệu quả và công bằng.