Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục toàn diện và phát triển năng lực người học, việc quản lý hoạt động dạy học bộ môn Toán theo định hướng phát triển năng lực tại các trường trung học cơ sở ngày càng được quan tâm. Tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, hoạt động dạy học Toán đang đối mặt với nhiều thách thức như sự chưa đồng bộ trong quản lý, hạn chế về phương pháp giảng dạy và thiếu hụt cơ sở vật chất hỗ trợ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học bộ môn Toán theo định hướng phát triển năng lực, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Toán ở cấp trung học cơ sở.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Thanh Sơn trong năm học 2018-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục và giáo viên Toán trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát triển năng lực học sinh, đồng thời góp phần thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Qua đó, nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình phát triển năng lực người học. Lý thuyết quản lý giáo dục tập trung vào các yếu tố như quản lý mục tiêu, quản lý nội dung, quản lý phương pháp và quản lý cơ sở vật chất nhằm đảm bảo hoạt động dạy học hiệu quả. Mô hình phát triển năng lực người học nhấn mạnh việc xây dựng năng lực tư duy, giải quyết vấn đề, giao tiếp và hợp tác trong quá trình học tập.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý hoạt động dạy học: quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động giảng dạy nhằm đạt được mục tiêu giáo dục.
  • Phát triển năng lực: sự hình thành và phát triển các kỹ năng, thái độ và kiến thức cần thiết để học sinh có thể vận dụng trong thực tiễn.
  • Phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực: phương pháp tập trung vào việc phát huy khả năng tự học, sáng tạo và vận dụng kiến thức của học sinh.
  • Quản lý cơ sở vật chất và môi trường giáo dục: đảm bảo điều kiện vật chất và môi trường thuận lợi cho hoạt động dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Phiếu điều tra khảo sát ý kiến của 150 giáo viên Toán và 300 học sinh tại 25 trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Thanh Sơn.
  • Phỏng vấn sâu với 15 cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên chủ nhiệm bộ môn Toán.
  • Quan sát trực tiếp hoạt động dạy học tại 10 lớp học.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích tần suất, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích nội dung phỏng vấn. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2018 đến tháng 6/2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học Toán: Khoảng 68% giáo viên cho biết mục tiêu dạy học chưa được cụ thể hóa rõ ràng theo định hướng phát triển năng lực. Chỉ 54% trường có kế hoạch dạy học được xây dựng dựa trên năng lực học sinh.

  2. Phương pháp dạy học và đổi mới sáng tạo: 62% giáo viên áp dụng phương pháp truyền thống, ít sử dụng các phương pháp phát triển năng lực như thảo luận nhóm, giải quyết vấn đề. Tỷ lệ học sinh cảm thấy hứng thú với môn Toán chỉ đạt khoảng 45%.

  3. Quản lý cơ sở vật chất và môi trường học tập: 70% trường thiếu thiết bị dạy học hiện đại, 65% giáo viên phản ánh môi trường học tập chưa thực sự hỗ trợ phát triển năng lực học sinh.

  4. Quản lý hoạt động học sinh: 58% học sinh được khuyến khích tự học và tham gia các hoạt động trải nghiệm, tuy nhiên chỉ 40% học sinh thực sự chủ động trong học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự thiếu đồng bộ trong quản lý, hạn chế về năng lực quản lý của cán bộ quản lý và giáo viên, cũng như thiếu đầu tư về cơ sở vật chất. So với một số nghiên cứu trong ngành giáo dục, tỷ lệ áp dụng phương pháp dạy học phát triển năng lực tại huyện Thanh Sơn thấp hơn khoảng 15-20%, cho thấy cần có sự cải tiến mạnh mẽ hơn.

Biểu đồ thể hiện tỷ lệ áp dụng các phương pháp dạy học và mức độ hài lòng của học sinh sẽ minh họa rõ nét hơn về thực trạng này. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý và đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát triển toàn diện năng lực học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và cụ thể hóa mục tiêu dạy học theo năng lực: Các trường cần xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết, rõ ràng, tập trung phát triển năng lực học sinh. Thời gian thực hiện trong năm học tiếp theo, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn chủ trì.

  2. Đổi mới phương pháp dạy học: Tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực sư phạm cho giáo viên, khuyến khích áp dụng phương pháp dạy học tích cực, trải nghiệm. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: Tăng cường trang bị thiết bị hiện đại, tạo môi trường học tập thân thiện, hỗ trợ phát triển năng lực. Kế hoạch đầu tư trong 2 năm, do UBND huyện và các trường phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường quản lý hoạt động học sinh: Xây dựng các chương trình trải nghiệm, khuyến khích học sinh tự học, sáng tạo. Thực hiện liên tục, do giáo viên chủ nhiệm và tổ chuyên môn đảm nhận.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực.

  2. Giáo viên bộ môn Toán: Hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả phát triển năng lực học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu giáo dục: Là tài liệu tham khảo về quản lý hoạt động dạy học và phát triển năng lực trong bối cảnh đổi mới giáo dục.

  4. Sinh viên, học viên cao học ngành quản lý giáo dục: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý dạy học theo định hướng năng lực tại trường trung học cơ sở.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực là gì?
    Là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động giảng dạy nhằm phát huy tối đa năng lực tư duy, sáng tạo và vận dụng kiến thức của học sinh trong môn Toán.

  2. Tại sao cần đổi mới phương pháp dạy học Toán?
    Phương pháp truyền thống chưa phát huy được năng lực học sinh, đổi mới giúp tăng tính chủ động, sáng tạo và hứng thú học tập.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học?
    Bao gồm quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất và môi trường học tập.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý của giáo viên và cán bộ quản lý?
    Thông qua đào tạo, tập huấn chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm và áp dụng các mô hình quản lý hiện đại.

  5. Vai trò của cơ sở vật chất trong phát triển năng lực học sinh?
    Cơ sở vật chất hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực, giúp học sinh trải nghiệm và phát triển toàn diện.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động dạy học bộ môn Toán theo định hướng phát triển năng lực tại các trường trung học cơ sở huyện Thanh Sơn còn nhiều hạn chế về mục tiêu, phương pháp và cơ sở vật chất.
  • Giáo viên và cán bộ quản lý cần nâng cao năng lực chuyên môn và quản lý để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
  • Đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị dạy học hiện đại là yếu tố then chốt để phát triển năng lực học sinh.
  • Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, trải nghiệm giúp tăng hiệu quả giáo dục Toán.
  • Các biện pháp quản lý được đề xuất sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học Toán trong thời gian tới.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong năm học 2019-2020, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp. Các nhà quản lý và giáo viên cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện thành công đổi mới này.

Call to action: Các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Thanh Sơn nên áp dụng ngay các biện pháp quản lý và đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao năng lực học sinh và chất lượng giáo dục toàn diện.