Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2014-2018, ngành du lịch Việt Nam chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng với mức tăng bình quân lượng khách du lịch quốc tế đạt khoảng 10-14% mỗi năm, trong đó TP. Đà Nẵng nổi lên như một điểm đến hấp dẫn với lượng khách lưu trú tăng từ 3,8 triệu lượt năm 2014 lên 7,66 triệu lượt năm 2018, tương đương mức tăng trưởng bình quân 31%/năm. Doanh thu từ ngành du lịch của Đà Nẵng cũng tăng từ 230 nghìn tỷ đồng năm 2014 lên 620 nghìn tỷ đồng năm 2018, phản ánh sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của thành phố. Tuy nhiên, sự phát triển này chưa hoàn toàn bền vững khi còn tồn tại các vấn đề như quản lý chưa hiệu quả, tác động tiêu cực đến cộng đồng và môi trường, cũng như chưa khai thác hết tiềm năng các loại hình du lịch đa dạng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng trong giai đoạn 2014-2018, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển du lịch bền vững cho giai đoạn 2019-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn TP. Đà Nẵng, đồng thời tham khảo kinh nghiệm phát triển du lịch bền vững của các tỉnh Quảng Ninh và Đồng Tháp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển du lịch Đà Nẵng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần nâng cao đời sống người dân và bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển du lịch bền vững, trong đó nổi bật là khái niệm du lịch của Micheal Coltman, nhấn mạnh mối quan hệ tương tác giữa bốn yếu tố: du khách, nhà cung ứng dịch vụ, cư dân địa phương và chính quyền địa phương. Khái niệm du lịch bền vững được định nghĩa theo Hội đồng Du lịch và Lữ hành quốc tế (1996) là việc đáp ứng nhu cầu hiện tại của du khách và vùng du lịch mà không làm tổn hại khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.

Bộ tiêu chí phát triển du lịch bền vững của Hội đồng Du lịch Bền vững Toàn cầu (GSTC) phiên bản 2016 được áp dụng làm cơ sở đánh giá, bao gồm bốn nhóm tiêu chí chính: quản lý hiệu quả và bền vững; gia tăng lợi ích kinh tế xã hội và giảm thiểu tác động tiêu cực đến cộng đồng địa phương; gia tăng lợi ích đối với di sản văn hóa và giảm nhẹ tác động tiêu cực; gia tăng lợi ích môi trường và giảm thiểu tác động tiêu cực. Các nguyên tắc này được kết hợp với Luật Du lịch Việt Nam 2017 để đảm bảo tính pháp lý và thực tiễn trong bối cảnh Việt Nam.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: du lịch bền vững, phát triển du lịch bền vững và du lịch quốc tế chủ động. Ngoài ra, các yếu tố điều kiện phát triển du lịch như tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và các sự kiện xúc tác cũng được phân tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo của Cục Thống kê TP. Đà Nẵng, Sở Du lịch, các niên giám thống kê và các tài liệu chuyên ngành. Phương pháp nghiên cứu xã hội học được áp dụng thông qua khảo sát trực tiếp khách du lịch nhằm thu thập đánh giá về thực trạng phát triển du lịch bền vững.

Cỡ mẫu khảo sát được lựa chọn dựa trên tiêu chí đại diện cho các nhóm khách du lịch quốc tế và nội địa, đảm bảo tính đa dạng về độ tuổi, mục đích chuyến đi và thời gian lưu trú. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích định tính nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và mức độ bền vững của du lịch Đà Nẵng.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2018 để đánh giá thực trạng, đồng thời đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2019-2025 nhằm định hướng phát triển bền vững trong tương lai gần.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng lượng khách du lịch và doanh thu: Lượng khách lưu trú tại Đà Nẵng tăng từ 3,8 triệu lượt năm 2014 lên 7,66 triệu lượt năm 2018, trong đó khách quốc tế chiếm khoảng 25,5%. Doanh thu ngành du lịch tăng từ 230 nghìn tỷ đồng năm 2014 lên 620 nghìn tỷ đồng năm 2018, với mức tăng trưởng bình quân khoảng 21%/năm.

  2. Cơ cấu khách du lịch: Khách du lịch đến Đà Nẵng chủ yếu với mục đích nghỉ dưỡng chiếm 85%, trong khi du lịch công vụ chỉ chiếm 6%, cho thấy tiềm năng phát triển loại hình du lịch MICE còn chưa được khai thác hiệu quả.

  3. Thời gian lưu trú trung bình: Thời gian lưu trú trung bình của khách quốc tế tăng từ 2,5 ngày năm 2014 lên khoảng 3,75 ngày năm 2018, tăng trưởng 50%. Tuy nhiên, thời gian lưu trú của khách nội địa vẫn duy trì ở mức 2 ngày, phản ánh xu hướng du lịch ngắn ngày và chưa bền vững.

  4. Tác động tiêu cực và quản lý chưa hiệu quả: Qua khảo sát và phân tích, phát hiện rằng việc quản lý du lịch tại Đà Nẵng còn thiếu đồng bộ, gây ra các tác động tiêu cực như ô nhiễm môi trường, mất cân đối lợi ích giữa các bên tham gia, và chưa tối đa hóa lợi ích từ di sản văn hóa.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về lượng khách và doanh thu cho thấy tiềm năng phát triển du lịch của Đà Nẵng rất lớn, nhất là trong bối cảnh thành phố có nhiều tài nguyên thiên nhiên và văn hóa phong phú. Tuy nhiên, tỷ lệ khách du lịch nghỉ dưỡng chiếm ưu thế và thời gian lưu trú ngắn hạn cho thấy sự thiếu đa dạng trong sản phẩm du lịch, hạn chế khả năng giữ chân khách và phát triển bền vững.

So sánh với kinh nghiệm của Quảng Ninh và Đồng Tháp, Đà Nẵng còn thiếu các chiến lược phát triển sản phẩm đặc trưng, mô hình du lịch cộng đồng và du lịch văn hóa tâm linh, những yếu tố đã góp phần nâng cao giá trị và sự bền vững của ngành du lịch tại các địa phương này.

Việc quản lý chưa hiệu quả và tác động tiêu cực đến môi trường, cộng đồng địa phương cũng là điểm nghẽn cần được khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượng khách, biểu đồ cơ cấu mục đích chuyến đi và bảng so sánh thời gian lưu trú để minh họa rõ nét các xu hướng và hạn chế hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và thực thi hệ thống quản lý du lịch bền vững: Thiết lập hệ thống quản lý phù hợp với quy mô và đặc thù của Đà Nẵng, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và pháp luật Việt Nam, nhằm kiểm soát tác động môi trường và xã hội. Thời gian thực hiện: 2019-2021. Chủ thể: Sở Du lịch phối hợp UBND TP.

  2. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch: Phát triển các loại hình du lịch MICE, du lịch chữa bệnh, du lịch công nghệ và du lịch văn hóa tâm linh để thu hút khách đa dạng và kéo dài thời gian lưu trú. Thời gian thực hiện: 2019-2023. Chủ thể: Doanh nghiệp du lịch, chính quyền địa phương.

  3. Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chương trình đào tạo chuyên sâu về du lịch bền vững cho nhân viên ngành du lịch và nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của du lịch bền vững. Thời gian thực hiện: 2019-2022. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các trường đào tạo.

  4. Phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ: Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật, hệ thống giao thông, dịch vụ lưu trú và các tiện ích du lịch nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và trải nghiệm khách hàng. Thời gian thực hiện: 2019-2025. Chủ thể: UBND TP, các nhà đầu tư.

  5. Tăng cường quảng bá và xúc tiến du lịch: Sử dụng các kênh truyền thông đa dạng để quảng bá hình ảnh du lịch Đà Nẵng, tập trung vào các sản phẩm du lịch bền vững và đặc trưng địa phương. Thời gian thực hiện: 2019-2025. Chủ thể: Sở Du lịch, các doanh nghiệp truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và hoạch định chính sách du lịch: Luận văn cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng giúp xây dựng chính sách phát triển du lịch bền vững phù hợp với đặc thù địa phương.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch: Các công ty lữ hành, khách sạn, nhà hàng có thể tham khảo để đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và áp dụng các tiêu chuẩn bền vững nhằm tăng sức cạnh tranh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, du lịch: Tài liệu cung cấp khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn hữu ích cho các nghiên cứu tiếp theo về phát triển du lịch bền vững.

  4. Cộng đồng địa phương và các tổ chức phi chính phủ: Giúp nâng cao nhận thức về vai trò của du lịch bền vững, thúc đẩy sự tham gia tích cực trong bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Du lịch bền vững là gì và tại sao quan trọng với Đà Nẵng?
    Du lịch bền vững là phát triển du lịch đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại khả năng đáp ứng của thế hệ tương lai. Với Đà Nẵng, điều này giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, nâng cao đời sống người dân và duy trì sự phát triển lâu dài của ngành du lịch.

  2. Đà Nẵng đã đạt được những thành tựu gì trong phát triển du lịch giai đoạn 2014-2018?
    Lượng khách lưu trú tăng từ 3,8 triệu lên 7,66 triệu lượt, doanh thu ngành du lịch tăng gấp gần 3 lần, thời gian lưu trú trung bình của khách quốc tế tăng 50%, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ về quy mô và chất lượng.

  3. Những hạn chế chính trong phát triển du lịch Đà Nẵng hiện nay là gì?
    Chưa đa dạng hóa sản phẩm du lịch, thời gian lưu trú ngắn, quản lý chưa hiệu quả, tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng, chưa khai thác hết tiềm năng du lịch MICE và du lịch văn hóa tâm linh.

  4. Các giải pháp nào được đề xuất để phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng?
    Xây dựng hệ thống quản lý bền vững, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao đào tạo nguồn nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng, tăng cường quảng bá xúc tiến và nâng cao nhận thức cộng đồng.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp du lịch áp dụng tiêu chuẩn bền vững trong hoạt động?
    Doanh nghiệp cần tuân thủ pháp luật, thực hiện hệ thống quản lý môi trường, ưu tiên sử dụng nguồn lực địa phương, đào tạo nhân viên, giảm thiểu tác động môi trường và tham gia vào quản lý điểm đến bền vững.

Kết luận

  • Lượng khách du lịch và doanh thu ngành du lịch Đà Nẵng tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn 2014-2018, nhưng phát triển chưa thực sự bền vững.
  • Du lịch bền vững là xu hướng tất yếu, cần được áp dụng để bảo vệ tài nguyên, nâng cao lợi ích kinh tế xã hội và giảm thiểu tác động tiêu cực.
  • Các tiêu chí phát triển du lịch bền vững của GSTC và Luật Du lịch Việt Nam là cơ sở pháp lý và thực tiễn quan trọng cho Đà Nẵng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về quản lý, đa dạng hóa sản phẩm, đào tạo nguồn nhân lực và phát triển cơ sở hạ tầng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch bền vững giai đoạn 2019-2025.
  • Kêu gọi các bên liên quan, từ chính quyền, doanh nghiệp đến cộng đồng địa phương, cùng phối hợp thực hiện để xây dựng Đà Nẵng trở thành điểm đến du lịch bền vững, hấp dẫn và phát triển lâu dài.