Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2020, tỉnh Hải Dương đã thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng (NCCVCM) với quy mô quản lý trên 300 nghìn hồ sơ, bao gồm gần 39 nghìn liệt sĩ, 21 nghìn thương binh và 4 nghìn mẹ Việt Nam anh hùng. Chính sách ưu đãi NCCVCM là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước nhằm ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ quá trình Đảng bộ tỉnh Hải Dương lãnh đạo thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM trong giai đoạn này, đánh giá kết quả, hạn chế, nguyên nhân và đúc kết kinh nghiệm để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện trong tương lai.

Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn tỉnh Hải Dương, một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ với diện tích 1.651 km², dân số khoảng 1,7 triệu người và tốc độ đô thị hóa khoảng 30-40%. Tỉnh có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển kinh tế, song cũng đối mặt với các thách thức như ô nhiễm môi trường và áp lực phát triển đô thị. Việc thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM tại Hải Dương có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người có công, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

Nghiên cứu cung cấp số liệu cụ thể về việc giải quyết tồn đọng hồ sơ, hỗ trợ nhà ở, chăm sóc sức khỏe, đào tạo và giải quyết việc làm cho NCCVCM. Đồng thời, phân tích các yếu tố tác động như chủ trương của Đảng, điều kiện kinh tế - xã hội, cũng như những khó khăn, hạn chế trong quá trình thực hiện. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, góp phần hoàn thiện chính sách ưu đãi NCCVCM tại tỉnh Hải Dương và các địa phương tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về chính sách xã hội, đặc biệt là quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về chính sách ưu đãi người có công với cách mạng. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết chính sách xã hội: Nhấn mạnh vai trò của chính sách xã hội trong việc bảo đảm công bằng xã hội, ổn định chính trị và phát triển kinh tế bền vững. Chính sách ưu đãi NCCVCM được xem là một phần quan trọng của chính sách xã hội nhằm chăm lo cho những người có công với đất nước.

  2. Lý thuyết lãnh đạo và quản lý nhà nước: Tập trung vào vai trò lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM, bao gồm việc xây dựng chủ trương, kế hoạch, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: người có công với cách mạng, chính sách ưu đãi, phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, giải quyết tồn đọng hồ sơ, và quản lý nhà nước về chính sách xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khoa học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam kết hợp với các phương pháp phân tích, tổng hợp và thống kê. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ hồ sơ NCCVCM trên địa bàn tỉnh Hải Dương từ năm 2010 đến 2020, với hơn 300 nghìn hồ sơ được quản lý.

Phương pháp chọn mẫu chủ yếu là phương pháp chọn mẫu toàn bộ hồ sơ và tài liệu liên quan đến chính sách ưu đãi NCCVCM tại tỉnh. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm các chỉ tiêu như số lượng hồ sơ giải quyết tồn đọng, tỷ lệ hộ NCCVCM được hỗ trợ nhà ở, mức sống của gia đình NCCVCM so với mức trung bình dân cư.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, bao gồm các giai đoạn thu thập tài liệu, phân tích số liệu, phỏng vấn chuyên gia và tổng hợp kết quả. Nguồn dữ liệu chính gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, báo cáo của UBND tỉnh Hải Dương, số liệu thống kê từ Sở Lao động Thương binh và Xã hội, cùng các tài liệu nghiên cứu liên quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Tỉnh ủy Hải Dương đã ban hành nhiều chỉ thị, kế hoạch tuyên truyền về chính sách ưu đãi NCCVCM, tổ chức hơn 12 lớp tập huấn cho hơn 5.000 cán bộ các cấp trong giai đoạn 2012-2014. Việc phổ biến pháp luật và nâng cao nhận thức đã góp phần nâng cao trách nhiệm của cán bộ và nhân dân trong thực hiện chính sách.

  2. Giải quyết tồn đọng hồ sơ hiệu quả: Từ năm 2010 đến 2016, tỉnh đã công nhận 49 liệt sĩ, 505 thương binh, 4.186 người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, 2.715 mẹ Việt Nam anh hùng và 8.472 thanh niên xung phong được hưởng trợ cấp. Tỷ lệ giải quyết tồn đọng hồ sơ đạt khoảng 85%, góp phần giảm thiểu khiếu kiện và tăng tính minh bạch.

  3. Hỗ trợ nhà ở cho NCCVCM: Giai đoạn 2013-2016, tỉnh đã hỗ trợ xây mới và sửa chữa nhà cho 5.654 hộ NCCVCM với tổng kinh phí hơn 176 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương chiếm 44%, ngân sách địa phương 8%, còn lại là nguồn xã hội hóa. Tỷ lệ hộ NCCVCM có nhà ở đạt chuẩn tăng lên trên 90%.

  4. Phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” phát triển sâu rộng: Tỉnh đã huy động được trên 27 tỷ đồng cho quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” từ năm 2007 đến 2016, bình quân mỗi năm trên 2 tỷ đồng. Phong trào được tổ chức đa dạng, thu hút sự tham gia của các cấp, ngành và nhân dân, góp phần chăm sóc, phụng dưỡng Mẹ Việt Nam anh hùng và các gia đình chính sách.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự lãnh đạo quyết liệt và đồng bộ của Đảng bộ tỉnh Hải Dương là nhân tố then chốt trong việc thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM. Việc tổ chức tuyên truyền sâu rộng đã nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội, đồng thời góp phần giảm thiểu sai sót và tiêu cực trong thực hiện chính sách.

So với các nghiên cứu ở các địa phương khác, Hải Dương có tỷ lệ giải quyết tồn đọng hồ sơ và hỗ trợ nhà ở cho NCCVCM cao hơn mức trung bình cả nước, thể hiện hiệu quả trong quản lý và huy động nguồn lực. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế như một số cán bộ chưa nắm vững quy định, hồ sơ tồn đọng chưa được xử lý kịp thời, và áp lực từ tốc độ đô thị hóa nhanh gây khó khăn trong bố trí nhà ở cho NCCVCM.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giải quyết tồn đọng hồ sơ theo năm, bảng phân bổ nguồn vốn hỗ trợ nhà ở, và biểu đồ tăng trưởng quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” qua các năm. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét tiến trình và hiệu quả thực hiện chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và ý thức trách nhiệm cho cán bộ làm công tác NCCVCM nhằm giảm thiểu sai sót, nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Sở Lao động Thương binh và Xã hội chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan.

  2. Đẩy nhanh tiến độ giải quyết hồ sơ tồn đọng: Tập trung nguồn lực, áp dụng công nghệ thông tin để rà soát, xử lý hồ sơ tồn đọng, đảm bảo minh bạch và đúng đối tượng. Mục tiêu hoàn thành cơ bản trong năm 2024, do UBND tỉnh và các huyện, thành phố thực hiện.

  3. Mở rộng và nâng cao chất lượng hỗ trợ nhà ở: Cân đối nguồn ngân sách và huy động xã hội hóa để hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà cho NCCVCM, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa nhanh. Thực hiện liên tục trong giai đoạn 2024-2026, do Sở Xây dựng phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội.

  4. Phát triển phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” sâu rộng hơn: Tăng cường vận động xã hội hóa, đa dạng hóa hình thức chăm sóc NCCVCM, đồng thời nâng cao vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Thời gian thực hiện liên tục, do Ban chỉ đạo quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” tỉnh chủ trì.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chính sách: Xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử về NCCVCM, mã số cá nhân và bộ chỉ số an sinh xã hội để quản lý, giám sát và đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách. Thời gian triển khai trong 2 năm, do Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về chính sách xã hội: Giúp nâng cao hiểu biết về quá trình lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM, từ đó cải thiện công tác quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành Lịch sử Đảng và Chính sách xã hội: Cung cấp tài liệu tham khảo hệ thống, chuyên sâu về chính sách ưu đãi NCCVCM tại địa phương, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và đoàn thể: Hỗ trợ xây dựng các chương trình, phong trào chăm sóc NCCVCM hiệu quả, đồng thời nâng cao vai trò giám sát và vận động xã hội hóa.

  4. Cơ quan lập pháp và hoạch định chính sách: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn để hoàn thiện chính sách ưu đãi NCCVCM, đảm bảo phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng là gì?
    Chính sách ưu đãi NCCVCM là hệ thống các chế độ, chính sách của Nhà nước nhằm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho những người có công với cách mạng như liệt sĩ, thương binh, mẹ Việt Nam anh hùng và thân nhân của họ. Ví dụ, hỗ trợ nhà ở, trợ cấp hàng tháng, ưu tiên trong giáo dục và y tế.

  2. Tỉnh Hải Dương đã giải quyết tồn đọng hồ sơ NCCVCM như thế nào?
    Tỉnh đã công nhận hàng nghìn trường hợp tồn đọng từ năm 2010 đến 2016, với tỷ lệ giải quyết đạt khoảng 85%. Việc này giúp giảm thiểu khiếu kiện và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người có công.

  3. Nguồn lực thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM được huy động từ đâu?
    Nguồn lực gồm ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương và các nguồn xã hội hóa như đóng góp của doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân. Ví dụ, trong hỗ trợ nhà ở, ngân sách Trung ương chiếm 44%, địa phương 8%, còn lại là xã hội hóa.

  4. Phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” có vai trò gì trong chính sách NCCVCM?
    Phong trào này huy động sức mạnh toàn xã hội chăm sóc, phụng dưỡng người có công, góp phần nâng cao đời sống tinh thần và vật chất cho họ. Tỉnh Hải Dương đã huy động trên 27 tỷ đồng cho quỹ này từ năm 2007 đến 2016.

  5. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM tại Hải Dương là gì?
    Khó khăn gồm hồ sơ tồn đọng chưa được xử lý kịp thời, cán bộ chưa nắm vững quy định, áp lực đô thị hóa gây khó khăn trong bố trí nhà ở, và một số tiêu cực trong xét duyệt hồ sơ. Cần có giải pháp đồng bộ để khắc phục.

Kết luận

  • Đảng bộ tỉnh Hải Dương đã lãnh đạo thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM hiệu quả, với nhiều kết quả nổi bật trong giải quyết tồn đọng hồ sơ, hỗ trợ nhà ở và phát triển phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”.
  • Việc tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức được đẩy mạnh, góp phần tạo sự đồng thuận xã hội và nâng cao trách nhiệm của cán bộ, nhân dân.
  • Tỉnh đã huy động hiệu quả nguồn lực từ ngân sách và xã hội hóa, đảm bảo quyền lợi cho hơn 300 nghìn người có công.
  • Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế như hồ sơ tồn đọng, áp lực đô thị hóa và năng lực cán bộ cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, đẩy nhanh giải quyết hồ sơ, mở rộng hỗ trợ nhà ở, phát triển phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chính sách.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2026, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển của tỉnh.

Call to action: Các cấp ủy, chính quyền và tổ chức xã hội cần phối hợp chặt chẽ, phát huy vai trò của từng đơn vị để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách ưu đãi NCCVCM, góp phần xây dựng xã hội công bằng, văn minh và phát triển bền vững.