Tổng quan nghiên cứu

Kỷ luật lao động (KLLĐ) là một trong những yếu tố quan trọng góp phần duy trì trật tự, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Theo báo cáo của ngành xây dựng, trong giai đoạn 2019-2023, Công ty Cổ phần Xây dựng D&C đã trải qua nhiều biến động về nhân sự do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, với số lượng lao động dao động từ 124 đến 152 người. Việc thực hiện pháp luật về KLLĐ tại doanh nghiệp này có vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ), đồng thời góp phần ổn định quan hệ lao động, giảm thiểu tranh chấp.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích pháp luật về KLLĐ theo Bộ luật Lao động (BLLĐ) năm 2019 và thực tiễn áp dụng tại Công ty Cổ phần Xây dựng D&C từ năm 2021 đến nay. Nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả thực hiện, nhận diện những hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi tại doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quy định pháp luật về KLLĐ, nội quy lao động (NQLĐ), thủ tục xử lý vi phạm và các hình thức xử lý kỷ luật lao động tại Công ty D&C, đặt trong bối cảnh pháp luật Việt Nam hiện hành.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách pháp luật về KLLĐ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng môi trường lao động kỷ luật, chuyên nghiệp, góp phần nâng cao năng suất lao động và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình pháp luật lao động hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết pháp luật về kỷ luật lao động: Xác định KLLĐ là hệ thống các quy tắc bắt buộc nhằm điều chỉnh hành vi của NLĐ trong quá trình lao động, bảo đảm trật tự, kỷ cương và hiệu quả sản xuất.
  • Mô hình quản lý quan hệ lao động: Phân tích vai trò của NSDLĐ và NLĐ trong việc xây dựng và thực hiện nội quy lao động, xử lý vi phạm kỷ luật.
  • Khái niệm chính: Kỷ luật lao động, nội quy lao động, xử lý vi phạm, thời hiệu xử lý, hình thức xử lý kỷ luật (khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương, cách chức, sa thải).

Khung lý thuyết này giúp phân tích sâu sắc các quy định pháp luật về KLLĐ trong BLLĐ năm 2019, đồng thời đánh giá thực tiễn áp dụng tại Công ty D&C.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp luận biện chứng duy vật: Áp dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và hoàn thiện pháp luật.
  • Phân tích pháp lý: So sánh các quy định của BLLĐ năm 2019 với BLLĐ năm 2012, phân tích các điểm mới về xử lý KLLĐ.
  • Phương pháp thống kê: Thu thập và phân tích số liệu về nhân sự, vi phạm KLLĐ và xử lý kỷ luật tại Công ty D&C giai đoạn 2021-2023.
  • Phương pháp tổng hợp: Kết hợp các dữ liệu, tài liệu pháp luật và thực tiễn để đưa ra đánh giá toàn diện.
  • Phương pháp khảo sát thực tiễn: Thu thập thông tin từ hồ sơ năng lực, nội quy lao động, biên bản xử lý vi phạm và phỏng vấn cán bộ quản lý, NLĐ tại Công ty.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ 140-150 lao động tại Công ty D&C trong giai đoạn khảo sát. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ để đảm bảo tính đại diện và chính xác. Thời gian nghiên cứu từ tháng 1/2021 đến tháng 6/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình vi phạm KLLĐ tại Công ty D&C: Trong giai đoạn 2021-2023, số vụ vi phạm KLLĐ có xu hướng giảm dần, từ 35 vụ năm 2021 xuống còn khoảng 20 vụ năm 2023, cho thấy sự cải thiện trong ý thức chấp hành kỷ luật của NLĐ. Tỷ lệ vi phạm chủ yếu tập trung ở nhóm công nhân chưa qua đào tạo chuyên môn (chiếm khoảng 60% số vụ).

  2. Thực hiện nội quy lao động (NQLĐ): Công ty đã ban hành và đăng ký NQLĐ theo đúng quy định pháp luật, với 11 chương và 27 điều, bao gồm các quy định về thời gian làm việc, nghỉ ngơi, trật tự nơi làm việc, an toàn lao động và xử lý vi phạm. Việc phổ biến NQLĐ đến toàn thể NLĐ được thực hiện nghiêm túc, góp phần nâng cao ý thức chấp hành.

  3. Thủ tục xử lý vi phạm KLLĐ: Công ty thực hiện đầy đủ các bước theo quy định của BLLĐ 2019, bao gồm lập biên bản vi phạm, thông báo tổ chức đại diện NLĐ, tổ chức họp xử lý kỷ luật và ban hành quyết định xử lý. Thời hiệu xử lý được tuân thủ nghiêm ngặt, không có trường hợp kéo dài quá 6 tháng đối với các vi phạm thông thường.

  4. Hình thức xử lý kỷ luật: Các hình thức xử lý được áp dụng đa dạng, từ khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương, cách chức đến sa thải. Tỷ lệ áp dụng hình thức khiển trách chiếm khoảng 50%, sa thải chiếm dưới 10%, phù hợp với mức độ vi phạm và quy định pháp luật.

Thảo luận kết quả

Việc giảm số vụ vi phạm KLLĐ phản ánh hiệu quả của công tác quản lý lao động và phổ biến pháp luật tại Công ty D&C. So với một số doanh nghiệp xây dựng khác trong khu vực, Công ty có tỷ lệ vi phạm thấp hơn khoảng 15-20%, cho thấy sự nghiêm túc trong thực hiện nội quy và xử lý kỷ luật.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế như việc chưa cập nhật đầy đủ quy định về chuyển tạm thời NLĐ làm việc khác so với hợp đồng lao động theo Điều 29 BLLĐ 2019, gây khó khăn trong quản lý nhân sự khi có biến động sản xuất. Ngoài ra, việc đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho nhóm công nhân chưa qua đào tạo còn hạn chế, ảnh hưởng đến ý thức chấp hành kỷ luật.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số vụ vi phạm theo năm, bảng phân loại hình thức xử lý kỷ luật và sơ đồ quy trình xử lý vi phạm tại Công ty, giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng và quy trình thực hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện nội quy lao động: Cập nhật và bổ sung các quy định về chuyển tạm thời NLĐ làm việc khác so với hợp đồng lao động theo đúng Điều 29 BLLĐ 2019, đảm bảo phù hợp với đặc thù ngành xây dựng và tình hình thực tế của Công ty. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Pháp chế phối hợp Phòng Nhân sự.

  2. Tăng cường công tác phổ biến pháp luật lao động: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn định kỳ về KLLĐ và quyền lợi, nghĩa vụ của NLĐ, đặc biệt chú trọng nhóm công nhân chưa qua đào tạo chuyên môn. Mục tiêu nâng tỷ lệ NLĐ hiểu và chấp hành kỷ luật lên trên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp Công đoàn cơ sở.

  3. Nâng cao trình độ chuyên môn cho NLĐ: Đầu tư đào tạo kỹ năng, nghiệp vụ cho công nhân nhằm nâng cao ý thức và trách nhiệm trong công việc, giảm thiểu vi phạm kỷ luật. Thời gian triển khai: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Kỹ thuật.

  4. Tăng cường giám sát và kiểm tra nội bộ: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ việc thực hiện nội quy lao động và xử lý vi phạm, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong xử lý kỷ luật. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm soát nội bộ và Phòng Pháp chế. Thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về pháp luật KLLĐ và cách thức áp dụng hiệu quả trong quản lý nhân sự, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  2. Phòng nhân sự và pháp chế doanh nghiệp: Là tài liệu tham khảo quan trọng để xây dựng, cập nhật nội quy lao động, tổ chức xử lý vi phạm đúng quy định pháp luật, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

  3. Cán bộ công đoàn cơ sở: Hỗ trợ trong việc bảo vệ quyền lợi NLĐ, tham gia giám sát việc thực hiện nội quy và xử lý kỷ luật, góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Luật Kinh tế, Luật Lao động: Cung cấp kiến thức thực tiễn về pháp luật KLLĐ, phương pháp nghiên cứu và phân tích pháp luật trong doanh nghiệp xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kỷ luật lao động là gì và vai trò của nó trong doanh nghiệp?
    Kỷ luật lao động là hệ thống các quy tắc bắt buộc nhằm điều chỉnh hành vi của NLĐ trong quá trình lao động, bảo đảm trật tự và hiệu quả sản xuất. Vai trò của KLLĐ là duy trì kỷ cương, nâng cao năng suất và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong quan hệ lao động.

  2. Nội quy lao động có bắt buộc phải đăng ký không?
    Theo Điều 118 BLLĐ 2019, doanh nghiệp có từ 10 NLĐ trở lên phải ban hành và đăng ký nội quy lao động với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả thực thi.

  3. Thời hiệu xử lý vi phạm kỷ luật lao động là bao lâu?
    Thời hiệu xử lý vi phạm KLLĐ thông thường là 6 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm, riêng các vi phạm liên quan đến tài sản, bí mật kinh doanh có thể kéo dài đến 12 tháng theo quy định tại Điều 123 BLLĐ 2019.

  4. Các hình thức xử lý kỷ luật lao động phổ biến hiện nay?
    BLLĐ 2019 quy định 4 hình thức xử lý kỷ luật gồm: khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương không quá 6 tháng, cách chức và sa thải, áp dụng tùy theo mức độ vi phạm.

  5. Doanh nghiệp có thể tạm thời chuyển NLĐ làm việc khác so với hợp đồng lao động không?
    Có, theo Điều 29 BLLĐ 2019, trong trường hợp khó khăn đột xuất do thiên tai, dịch bệnh hoặc do nhu cầu sản xuất kinh doanh, NSDLĐ được quyền tạm thời chuyển NLĐ làm việc khác nhưng phải có sự đồng ý của NLĐ và tuân thủ quy định pháp luật.

Kết luận

  • Kỷ luật lao động là công cụ pháp lý quan trọng giúp duy trì trật tự và nâng cao hiệu quả sản xuất trong doanh nghiệp xây dựng.
  • Công ty Cổ phần Xây dựng D&C đã thực hiện tốt việc ban hành, đăng ký và phổ biến nội quy lao động, góp phần giảm thiểu vi phạm kỷ luật trong giai đoạn 2021-2023.
  • Thủ tục xử lý vi phạm và hình thức kỷ luật được áp dụng phù hợp với quy định của BLLĐ năm 2019, đảm bảo quyền lợi của NLĐ và NSDLĐ.
  • Một số hạn chế như chưa cập nhật đầy đủ quy định về chuyển tạm thời NLĐ làm việc khác và cần nâng cao trình độ chuyên môn cho công nhân cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện nội quy lao động, tăng cường phổ biến pháp luật, đào tạo nâng cao trình độ và giám sát nội bộ nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về KLLĐ tại Công ty.

Hành động tiếp theo: Doanh nghiệp và các cơ quan quản lý cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng tới để nâng cao hiệu quả quản lý kỷ luật lao động, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng.

Kêu gọi hành động: Các doanh nghiệp xây dựng nên tham khảo và áp dụng các kết quả nghiên cứu này để hoàn thiện hệ thống pháp luật lao động nội bộ, đồng thời nâng cao năng lực quản lý nhân sự, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NLĐ và NSDLĐ.