Tổng quan nghiên cứu

Nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) là một thách thức toàn cầu, đặc biệt phổ biến tại các nước có thu nhập thấp và trung bình. Ước tính khoảng 10% bệnh nhân nhập viện ở các nước phát triển và lên đến 25% ở các nước đang phát triển mắc phải NKBV, dẫn đến tăng thời gian nằm viện, chi phí điều trị và tỷ lệ tử vong đáng kể. Tại Việt Nam, tỷ lệ NKBV dao động từ 5% đến 10% tùy theo đặc điểm và quy mô bệnh viện, có thể lên tới 20%-30% ở các khu vực nguy cơ cao như khoa hồi sức tích cực và ngoại khoa. Bệnh viện Vinmec Times City, một cơ sở y tế tiêu chuẩn quốc tế tại Hà Nội, đã chú trọng kiểm soát nhiễm khuẩn nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh.

Nghiên cứu “Kiến thức, thực hành của điều dưỡng viên về kiểm soát nhiễm khuẩn tại Bệnh viện Vinmec Times City năm 2021” được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng kiến thức và thực hành của điều dưỡng viên về kiểm soát nhiễm khuẩn, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành này. Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 12/2020 đến tháng 12/2021 với cỡ mẫu 246 điều dưỡng viên đang công tác tại bệnh viện. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các giải pháp nâng cao năng lực kiểm soát nhiễm khuẩn, góp phần giảm thiểu tỷ lệ NKBV, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện, bao gồm:

  • Lý thuyết kiểm soát nhiễm khuẩn chuẩn (Standard Precautions): Đây là tập hợp các biện pháp phòng ngừa áp dụng cho tất cả bệnh nhân nhằm ngăn ngừa lây truyền vi sinh vật qua máu, dịch tiết cơ thể và các chất bài tiết khác. Các biện pháp chính gồm vệ sinh tay, sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân, xử lý chất thải y tế đúng quy định, và khử khuẩn dụng cụ y tế.

  • Mô hình phòng ngừa lây truyền (Transmission-Based Precautions): Bao gồm các biện pháp bổ sung dựa trên đường lây truyền cụ thể của tác nhân gây bệnh như tiếp xúc, giọt bắn, hoặc đường không khí.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: nhiễm khuẩn bệnh viện, vệ sinh tay, phương tiện phòng hộ cá nhân, tiệt khuẩn - khử khuẩn, xử lý phơi nhiễm, và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn của điều dưỡng viên.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.

  • Địa điểm và thời gian: Bệnh viện Vinmec Times City, từ tháng 12/2020 đến tháng 12/2021; thu thập số liệu từ tháng 2/2021 đến tháng 8/2021.

  • Đối tượng nghiên cứu: 246 điều dưỡng viên, kỹ thuật viên, hộ sinh làm việc toàn thời gian, có hợp đồng chính thức và đồng ý tham gia nghiên cứu.

  • Cỡ mẫu: Tính toán dựa trên tỷ lệ kiến thức đúng về kiểm soát nhiễm khuẩn là 28,4%, sai số 6%, độ tin cậy 95%, thu thập thực tế 246 mẫu.

  • Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu thuận tiện.

  • Công cụ thu thập: Bộ câu hỏi gồm 3 phần: thông tin chung, kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn, thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn. Bộ câu hỏi được xây dựng dựa trên các văn bản pháp luật và tài liệu chuyên môn, được kiểm định và hiệu chỉnh qua ý kiến chuyên gia.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 22, phân tích mô tả, phân tích hồi quy logistic đơn biến và đa biến để xác định các yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn. Ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.

  • Đánh giá kiến thức và thực hành: Kiến thức đạt khi ≥ 80% tổng điểm; thực hành đạt khi ≥ 80% tổng điểm theo thang điểm Likert.

  • Biện pháp hạn chế sai số: Giải thích rõ ràng mục đích nghiên cứu, hướng dẫn trả lời, kiểm tra phiếu ngay sau thu thập, không để trao đổi giữa người tham gia.

  • Vấn đề đạo đức: Đảm bảo bí mật thông tin, không ảnh hưởng đến công việc, tuân thủ quy định của trường Đại học Thăng Long và Bệnh viện Vinmec Times City.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu:

    • Nữ chiếm 76,42%, nam 23,58%.
    • Độ tuổi trung bình 31,35 ± 6,06 tuổi, nhóm dưới 30 tuổi chiếm 46,75%.
    • Trình độ học vấn chủ yếu là cao đẳng (50,41%), đại học 16,67%, sau đại học 8,13%.
    • Thâm niên công tác dưới 10 năm chiếm 83,74%.
    • 93,5% điều dưỡng được đào tạo về kiểm soát nhiễm khuẩn, trong đó 70,73% có chứng chỉ hoặc môn học, 22,77% được đào tạo cầm tay chỉ việc.

  2. Kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn:

    • 79,27% điều dưỡng có kiến thức đúng chung về nhiễm khuẩn bệnh viện.
    • Tỷ lệ trả lời đúng về đường lây truyền đạt 98,78%, về thời gian tính nhiễm khuẩn bệnh viện chỉ đạt 52,44%.
    • Kiến thức về vệ sinh tay thường quy đúng chiếm 80,08%, trong đó 90,24% biết hình thức vệ sinh tay đúng, nhưng chỉ 39,84% hiểu đúng mục đích vệ sinh tay.
    • Kiến thức về phòng hộ cá nhân đạt 80,08%, với tỷ lệ hiểu đúng về phương tiện phòng hộ cá nhân là 98,78%, nhưng chỉ 53,66% biết khẩu trang thích hợp phòng ngừa chuẩn.
    • Kiến thức về tiệt khuẩn - khử khuẩn thấp nhất, chỉ 46,75% trả lời đúng.
    • Kiến thức về xử lý phơi nhiễm cao nhất, đạt 89,84%.

  3. Thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn:

    • 94,31% điều dưỡng thực hành rửa tay sau mỗi lần tiếp xúc với bệnh nhân.
    • 98,78% bỏ vật sắc nhọn đúng nơi quy định.
    • 91,06% khử trùng tay ngay sau khi tháo găng.
    • Tuy nhiên, chỉ 48,78% đeo găng tay giữa các lần tiếp xúc với bệnh nhân, và 36,18% vẫn sử dụng lại khẩu trang hoặc phương tiện phòng hộ dùng một lần.
    • Thực hành đúng về kiểm soát nhiễm khuẩn chung chiếm khoảng 79%.

  4. Yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành:

    • Trình độ chuyên môn, đào tạo về kiểm soát nhiễm khuẩn và thâm niên công tác có mối liên quan tích cực đến kiến thức và thực hành.
    • Điều dưỡng có trình độ đại học và sau đại học có kiến thức và thực hành tốt hơn so với trình độ trung cấp, cao đẳng.
    • Đào tạo liên tục và bồi dưỡng chuyên môn giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng kiểm soát nhiễm khuẩn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy kiến thức và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn của điều dưỡng viên tại Bệnh viện Vinmec Times City tương đối tốt, đặc biệt trong các nội dung về vệ sinh tay, xử lý phơi nhiễm và sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân. Tuy nhiên, một số nội dung như thời gian tính nhiễm khuẩn bệnh viện, kiến thức về tiệt khuẩn - khử khuẩn và thực hành đeo găng tay giữa các lần tiếp xúc còn hạn chế.

Nguyên nhân có thể do các nội dung này phức tạp, đòi hỏi đào tạo chuyên sâu và thực hành thường xuyên. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ kiến thức và thực hành đạt chuẩn tại Vinmec cao hơn mức trung bình tại một số bệnh viện khác, phản ánh sự đầu tư bài bản của bệnh viện trong công tác đào tạo và kiểm soát nhiễm khuẩn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân loại kiến thức đúng về nhiễm khuẩn bệnh viện, biểu đồ tỷ lệ thực hành đúng các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn, và bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố đặc điểm nghề nghiệp với kiến thức, thực hành. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì chương trình đào tạo liên tục và giám sát thực hành nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn, giảm thiểu nguy cơ NKBV và bảo vệ sức khỏe người bệnh cũng như nhân viên y tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên sâu về kiểm soát nhiễm khuẩn:

    • Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ tập trung vào các nội dung còn hạn chế như tiệt khuẩn - khử khuẩn, xử lý phơi nhiễm và thực hành vệ sinh tay đúng kỹ thuật.
    • Thời gian: Triển khai hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng đào tạo và khoa kiểm soát nhiễm khuẩn.

  2. Xây dựng chương trình giám sát và đánh giá thực hành thường xuyên:

    • Thiết lập hệ thống giám sát tuân thủ các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn, đặc biệt là việc đeo găng tay giữa các lần tiếp xúc và sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân.
    • Thời gian: Hàng tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Khoa kiểm soát nhiễm khuẩn phối hợp với các khoa lâm sàng.

  3. Phát triển tài liệu hướng dẫn và truyền thông nội bộ:

    • Cập nhật và phổ biến tài liệu hướng dẫn thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn dễ hiểu, trực quan, phù hợp với từng nhóm đối tượng điều dưỡng viên.
    • Thời gian: Liên tục, cập nhật hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện và phòng truyền thông.

  4. Khuyến khích và tạo điều kiện cho điều dưỡng viên tham gia các khóa đào tạo nâng cao trình độ:

    • Hỗ trợ học bổng, thời gian học tập và công nhận kết quả đào tạo trong đánh giá năng lực.
    • Thời gian: Kế hoạch dài hạn.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo bệnh viện và phòng nhân sự.

  5. Tăng cường công tác truyền thông nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của kiểm soát nhiễm khuẩn:

    • Tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo, chiến dịch truyền thông nội bộ nhằm nâng cao thái độ tích cực và ý thức tự giác của điều dưỡng viên.
    • Thời gian: Hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế:

    • Nâng cao kiến thức và kỹ năng thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn, từ đó giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện trong quá trình chăm sóc bệnh nhân.

  2. Quản lý bệnh viện và các khoa phòng:

    • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách đào tạo, giám sát và cải tiến quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn phù hợp với đặc điểm nhân lực và điều kiện thực tế.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành điều dưỡng:

    • Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và đề xuất để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc giảng dạy chuyên sâu về kiểm soát nhiễm khuẩn.

  4. Cơ quan quản lý y tế và các tổ chức đào tạo:

    • Áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chương trình đào tạo, hướng dẫn thực hành và chính sách kiểm soát nhiễm khuẩn trong hệ thống y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện là gì?
    Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện là việc xây dựng, triển khai và giám sát các quy trình nhằm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm vi sinh vật gây bệnh cho bệnh nhân và nhân viên y tế trong quá trình chăm sóc. Ví dụ, vệ sinh tay đúng cách là biện pháp cơ bản và hiệu quả nhất.

  2. Tại sao điều dưỡng viên cần có kiến thức và thực hành tốt về kiểm soát nhiễm khuẩn?
    Điều dưỡng viên là nhóm nhân viên y tế tiếp xúc trực tiếp và thường xuyên với bệnh nhân, do đó có vai trò quan trọng trong phòng ngừa lây nhiễm chéo. Kiến thức và thực hành tốt giúp giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện, bảo vệ sức khỏe bản thân và người bệnh.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn của điều dưỡng?
    Trình độ chuyên môn, đào tạo liên tục, thâm niên công tác và thái độ tích cực là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành. Điều dưỡng có trình độ đại học và được đào tạo bài bản thường có kết quả tốt hơn.

  4. Làm thế nào để nâng cao thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên sâu, giám sát thường xuyên, xây dựng tài liệu hướng dẫn rõ ràng, đồng thời tạo môi trường làm việc khuyến khích tuân thủ các biện pháp phòng ngừa chuẩn.

  5. Kiến thức về tiệt khuẩn - khử khuẩn tại Vinmec Times City có điểm gì cần cải thiện?
    Nghiên cứu cho thấy kiến thức về tiệt khuẩn - khử khuẩn còn thấp (46,75% trả lời đúng), do đó cần tập trung đào tạo chuyên sâu và thực hành thường xuyên để nâng cao hiệu quả kiểm soát nhiễm khuẩn.

Kết luận

  • Nghiên cứu đánh giá kiến thức và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn của 246 điều dưỡng viên tại Bệnh viện Vinmec Times City năm 2021, với tỷ lệ kiến thức đúng chung đạt 79,27% và thực hành đúng khoảng 79%.
  • Kiến thức tốt nhất thuộc về xử lý phơi nhiễm (89,84%), thấp nhất là tiệt khuẩn - khử khuẩn (46,75%).
  • Thực hành vệ sinh tay và sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân được thực hiện tốt, nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế như đeo găng tay giữa các lần tiếp xúc và sử dụng lại khẩu trang.
  • Trình độ chuyên môn, đào tạo liên tục và thâm niên công tác là các yếu tố ảnh hưởng tích cực đến kiến thức và thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo chuyên sâu, giám sát thực hành, truyền thông nâng cao nhận thức và hỗ trợ phát triển năng lực điều dưỡng viên nhằm giảm thiểu tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện.

Next steps: Triển khai các chương trình đào tạo và giám sát theo đề xuất, đánh giá hiệu quả sau 6-12 tháng để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cơ sở y tế và điều dưỡng viên cần chủ động nâng cao kiến thức, thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.