KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH MUA HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VICEM VẬT TƯ VẬN TẢI XI MĂNG

• Tác giả: Lưu Thị Thoa
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn La Soa
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
• Chuyên ngành: Kế Toán
• Đề tài: Kiểm Soát Nội Bộ Quy Trình Mua Hàng Tại Công Ty Cổ Phần Vicem Vật Tư Vận Tải Xi Măng
• Loại tài liệu: Đề Án Tốt Nghiệp Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu và giới hạn của đề tài nghiên cứu
• 1.6. Kết cấu của đề tài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH MUA HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP
• 2.1. Khái quát chung về quy trình mua hàng
• 2.1.1. Khái niệm và ý nghĩa
• 2.2. Đặc điểm của quy trình mua hàng
• 2.3. Mục tiêu kiểm soát quy trình mua hàng
• 2.3.1. Mục tiêu hoạt động
• 2.3.2. Mục tiêu báo cáo
• 2.3.3. Mục tiêu tuân thủ
• 2.4. Rủi ro thường xảy ra trong quy trình mua hàng
• 2.4.1. Rủi ro trong đề nghị mua hàng
• 2.4.2. Rủi ro trong giai đoạn phê duyệt đề nghị mua hàng
• 2.4.3. Rủi ro trong chọn lựa nhà cung cấp
• 2.4.4. Rủi ro trong giai đoạn đấu thầu
• 2.4.5. Rủi ro giai đoạn đặt hàng
• 2.4.6. Rủi ro giai đoạn nhận hàng
• 2.4.7. Rủi ro khi bảo quản hàng
• 2.4.8. Rủi ro khi nhận hóa đơn, phê duyệt và thanh toán
• 2.4.9. Rủi ro khi ghi sổ kế toán và lập báo cáo kế toán
• 2.5. Các thủ tục kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng
• 2.5.1. Phân công nhiệm vụ
• 2.5.2. Đưa ra các hoạt động kiểm soát cụ thể trong quy trình mua hàng
• 2.6. Kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng
• 2.6.1. Các thủ tục kiểm soát về nghiệp vụ mua hàng, nhập kho
• 2.6.2. Các thủ tục kiểm soát về nghiệp vụ quản lý hàng tồn kho
• 2.6.3. Các mục tiêu kiểm soát và thủ tục kiểm soát trong điều kiện tin học hóa
• 2.7. Tổ chức thông tin phục vụ quy trình mua hàng trong doanh nghiệp
• 2.7.1. Tổ chức hệ thống chứng từ
• 2.7.2. Tổ chức hệ thống tài khoản và sổ sách kế toán
• 2.7.3. Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán
• 2.8. Nội dung kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng trong doanh nghiệp
• 2.8.1. Môi trường kiểm soát
• 2.8.2. Đánh giá rủi ro
• 2.8.3. Hoạt động kiểm soát
• 2.8.4. Hệ thống thông tin truyền thông
• 2.8.5. Hoạt động giám sát
• 3. CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH MUA HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VICEM VẬT TƯ VẬN TẢI XI MĂNG
• 3.1. Tổng quan về doanh nghiệp
• 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần VICEM Vật tư Vận tải Xi măng
• 3.1.2. Đặc điểm tổ chức kinh doanh
• 3.2. Thực trạng kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng
• 3.2.1. Môi trường kiểm soát
• 3.2.2. Đánh giá rủi ro
• 3.2.3. Hoạt động kiểm soát
• 3.2.4. Thông tin và truyền thông
• 4. CHƯƠNG 4: THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ĐƯA RA GIẢI PHÁP VÀ KẾT LUẬN
• 4.1. Đánh giá kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng
• 4.1.1. Ưu điểm
• 4.1.2. Nhược điểm
• 4.2. Những hạn chế và một số gợi ý cho các nghiên cứu trong tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tóm Tắt Nghiên Cứu Kiểm Soát Nội Bộ Tại Vicem 55 KT

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng. Mục tiêu là xác định các điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro. Đề tài có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, cung cấp cơ sở để cải thiện công tác quản lý và kiểm soát trong các doanh nghiệp tương tự. Theo tài liệu gốc, "Kiểm soát nội bộ là một công cụ quản trị hữu hiệu giúp cho nhà quản lý đạt được các mục tiêu hoạt động, giảm thiểu các rủi ro phát sinh". Nghiên cứu sử dụng phương pháp chọn lọc, phân tích, tổng hợp và hệ thống từ các lý luận cơ bản và thực tiễn tại doanh nghiệp trong giai đoạn 2021 đến quý I năm 2024.

1.1. Tính Cấp Thiết Của Kiểm Soát Nội Bộ Quy Trình Mua Hàng

Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng phát triển và mở rộng hoạt động, việc xây dựng và duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả trở nên vô cùng quan trọng. Quy trình mua hàng là một trong những quy trình then chốt, tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp kinh doanh các mặt hàng liên quan trực tiếp đến tài nguyên, khoáng sản Quốc gia, thì kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng đóng vai trò hết sức quan trọng. Chính vì thế, việc nghiên cứu và đưa ra các giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng là vô cùng cần thiết để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

1.2. Mục Tiêu Phạm Vi Nghiên Cứu Kiểm Soát Nội Bộ tại Vicem

Nghiên cứu hướng đến mục tiêu xác định các nội dung cơ bản của KSNB, đánh giá thực trạng KSNB quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng, và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Đối tượng nghiên cứu là KSNB quy trình mua hàng tại Vicem. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong không gian tại công ty và thời gian từ năm 2021 đến hết quý I năm 2024. Dữ liệu được thu thập từ tài liệu nội bộ và các nguồn thông tin liên quan. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan và chi tiết về hệ thống KSNB tại Vicem, đồng thời đưa ra những gợi ý giá trị để cải thiện.

II. Cơ Sở Lý Thuyết Kiểm Soát Nội Bộ Mua Hàng 58 KT

Chương này trình bày cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng trong doanh nghiệp. Quy trình mua hàng được định nghĩa là chuỗi hoạt động được thiết lập nhằm tối ưu giá trị hàng hóa, tiết kiệm chi phí và đạt hiệu quả mua hàng tối đa. Các thủ tục kiểm soát nội bộ cần được thực hiện ở từng giai đoạn của quy trình, từ mua hàng, nhận hàng, lưu trữ, bảo quản đến thanh toán. Mục tiêu kiểm soát là đảm bảo hiệu năng, hiệu quả hoạt động, báo cáo đáng tin cậy và tuân thủ các quy định. Rủi ro có thể xảy ra ở mọi giai đoạn, từ đề nghị mua hàng đến ghi sổ kế toán. Theo tài liệu gốc, “hoạt động mua hàng về bản chất là một hoạt động kinh doanh thương mại, nên đặc điểm cơ bản là phải có đủ 2 bên chủ thể”.

2.1. Quy Trình Mua Hàng Khái Niệm Đặc Điểm Mục Tiêu

Quy trình mua hàng bao gồm một loạt các hoạt động từ việc xác định nhu cầu mua hàng, lựa chọn nhà cung cấp, đặt hàng, nhận hàng, kiểm tra chất lượng, lưu kho đến thanh toán. Hoạt động mua hàng về bản chất là một hoạt động kinh doanh thương mại, nên đặc điểm cơ bản là phải có đủ 2 bên chủ thể. Một bên là doanh nghiệp mua hàng, còn lại là bên bán, bên bán có thể là doanh nghiệp hoặc cũng có thể là cá nhân, hộ kinh doanh trong trường hợp doanh nghiệp phải mua các loại nguyên vật liệu dạng thô sơ. Các thủ tục kiểm soát nội bộ cần phải đảm bảo được tính tuân thủ, hiệu quả hoạt động và báo cáo chính xác.

2.2. Rủi Ro Kiểm Soát Giai Đoạn Mua Hàng Tại Doanh Nghiệp

Quy trình mua hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro, từ rủi ro trong đề nghị mua hàng, lựa chọn nhà cung cấp đến rủi ro trong bảo quản hàng hóa và thanh toán. Để giảm thiểu những rủi ro này, nhà quản lý cần thực hiện các hoạt động kiểm soát tại mỗi giai đoạn, bao gồm phân công nhiệm vụ, kiểm soát cụ thể trong quy trình mua hàng, và kiểm soát nghiệp vụ mua hàng, nhập kho. Các mục tiêu kiểm soát trong điều kiện tin học hóa cũng cần được xem xét để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của hệ thống.

2.3. Nội Dung Kiểm Soát Nội Bộ Quy Trình Mua Hàng

Kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng bao gồm môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, hệ thống thông tin và truyền thông, hoạt động giám sát. Môi trường kiểm soát tạo nền tảng cho hệ thống KSNB, đánh giá rủi ro giúp xác định các rủi ro tiềm ẩn, hoạt động kiểm soát là các biện pháp cụ thể để giảm thiểu rủi ro, hệ thống thông tin và truyền thông đảm bảo thông tin được truyền đạt hiệu quả, và hoạt động giám sát đánh giá hiệu quả của hệ thống KSNB. Theo tài liệu gốc, “hoạt động giám sát nhằm đảm bảo các yếu tố KSNB hiện diện và hoạt động hiệu quả”.

III. Phân Tích Thực Trạng Kiểm Soát Nội Bộ tại Vicem 59 KT

Chương này phân tích thực trạng kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng. Tổng quan về doanh nghiệp được trình bày, bao gồm quá trình hình thành, phát triển, đặc điểm tổ chức kinh doanh, và chiến lược phát triển. Thực trạng kiểm soát nội bộ được đánh giá dựa trên các yếu tố: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, và hệ thống thông tin và truyền thông. Theo tài liệu gốc, “Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng là doanh nghiệp thành viên của Tổng Công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam thực hiện lĩnh vực vận tải - hậu cần chuyên nghiệp, phục vụ sản xuất của các Công ty xi măng trong Vicem”.

3.1. Tổng Quan Về Vicem Lịch Sử Phát Triển và Tổ Chức

Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng có bề dày kinh nghiệm trong kinh doanh vật tư cho ngành xi măng, kinh doanh vận tải, và dịch vụ vận tải. Từ khi chuyển đổi sang mô hình công ty cổ phần, hoạt động sản xuất kinh doanh luôn ổn định và có sự tăng trưởng cao. Công ty là thành viên của Tổng Công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam, thực hiện lĩnh vực vận tải - hậu cần chuyên nghiệp, phục vụ sản xuất của các công ty xi măng trong Vicem. Mục tiêu đến năm 2025 là tăng trưởng sản lượng hàng hóa, doanh thu, và lợi nhuận, khai thác các nguồn than, và đầu tư nâng cao năng lực vận tải.

3.2. Kiểm Soát Nội Bộ Môi Trường Kiểm Soát Đánh Giá Rủi Ro

Môi trường kiểm soát tại Vicem được đánh giá thông qua cơ cấu tổ chức, ban lãnh đạo, nhiệm vụ của từng bộ phận, cơ cấu lao động, trình độ lao động, và chính sách nhân sự. Đánh giá rủi ro xem xét các mặt hàng kinh doanh chủ yếu, lượng hàng hóa tồn kho, tình hình biến động hàng hóa tồn kho, phương tiện vận chuyển, phương thức giao nhận, phương pháp tính giá, phương thức thanh toán, và thủ tục nhập kho. Công ty có bề dày kinh nghiệm và uy tín trên thị trường kinh doanh than. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khó khăn do điều kiện thời tiết và giá xăng dầu.

3.3. Hoạt Động Kiểm Soát và Hệ Thống Thông Tin Truyền Thông

Hoạt động kiểm soát bao gồm kế toán chi tiết hàng hóa, quy trình mua hàng, và kiểm kê hàng hóa. Hệ thống thông tin và truyền thông được đánh giá dựa trên hiệu quả truyền tải thông tin từ cấp lãnh đạo xuống nhân viên. Công ty áp dụng phương pháp ghi thẻ song song trong kế toán chi tiết hàng hóa. Hệ thống truyền thông đã đáp ứng yêu cầu về thông tin tài chính, thông tin hoạt động, và thông tin tuân thủ. Tuy nhiên, vẫn cần cải thiện tính cập nhật của thông tin trên trang web công ty.

IV. Đề Xuất Giải Pháp Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ 60 KT

Chương này đề xuất các giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng. Đánh giá chung về thực trạng kiểm soát nội bộ chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm. Các nguyên nhân dẫn đến hạn chế, nhược điểm được phân tích. Phương hướng chung để hoàn thiện KSNB được đưa ra, cùng với các giải pháp cụ thể về môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, hệ thống thông tin truyền thông, và hoạt động giám sát. Theo tài liệu gốc, “KSNB quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng đã được thiết kế và vận hành trên cơ sở 5 yếu tố theo Khung kiểm soát nội bộ của COSO 2013”.

4.1. Đánh Giá Nguyên Nhân Hạn Chế Của Kiểm Soát Nội Bộ

Mặc dù hệ thống kiểm soát nội bộ tại Vicem đã đạt được những thành công nhất định, vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Về môi trường kiểm soát, chưa có quy định cụ thể về chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử. Một số bộ phận chưa tách biệt các chức năng, gây ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát. Về đánh giá rủi ro, ngành kinh doanh than gặp nhiều khó khăn do yếu tố khách quan. Những hạn chế này cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ.

4.2. Giải Pháp Về Môi Trường Kiểm Soát Đánh Giá Rủi Ro

Để hoàn thiện môi trường kiểm soát, Vicem cần ban hành quy định cụ thể về chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử cho CBCNV. Cần tách biệt các chức năng để đảm bảo tính độc lập và hiệu quả của các bộ phận. Cần ban hành chính sách nâng cao năng lực và cải thiện đời sống cho CBCNV. Để hoàn thiện đánh giá rủi ro, cần xem xét các yếu tố khách quan như điều kiện thời tiết và giá xăng dầu, đồng thời xây dựng các biện pháp phòng ngừa và ứng phó phù hợp.

4.3. Giải Pháp Hoàn Thiện Hoạt Động Kiểm Soát Thông Tin

Để hoàn thiện hoạt động kiểm soát, Vicem cần xây dựng quy trình mua hàng chi tiết và rõ ràng, đảm bảo chất lượng và số lượng hàng hóa mua vào. Cần có các biện pháp đo lường và kiểm tra chất lượng than cụ thể, đảm bảo tính hợp lý và hợp lệ. Cần công khai thông tin về chào giá, đấu thầu, và thông báo trúng thầu. Về hệ thống thông tin và truyền thông, cần cập nhật đầy đủ và kịp thời các thông tin trên trang web công ty, đồng thời tăng cường truyền tải thông tin từ cấp lãnh đạo xuống nhân viên.

V. Kết Luận Khuyến Nghị Tương Lai Kiểm Soát Nội Bộ 56 KT

Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng, chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm, và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng đối với công tác quản lý và kiểm soát tại Vicem, cũng như các doanh nghiệp tương tự. Đồng thời, nghiên cứu cũng chỉ ra những hạn chế và gợi ý cho các nghiên cứu trong tương lai. Việc tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

5.1. Đóng Góp Hạn Chế Của Nghiên Cứu Về Kiểm Soát Nội Bộ

Nghiên cứu đã chỉ rõ được những lý luận chung về KSNB tại doanh nghiệp dựa theo báo cáo COSO. Đồng thời đề án khắc họa rõ nét toàn cảnh thực trạng về KSNB quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần Vicem Vật tư Vận tải Xi măng. Tuy nhiên đề tài vẫn còn hạn chế về thời gian nghiên cứu và thực tiễn công tác chưa nhiều, hoạt động kiểm soát nội bộ lại vô cùng rộng lớn nên đề án không tránh khỏi những thiếu sót.

5.2. Gợi Ý Cho Các Nghiên Cứu Về Quy Trình Mua Hàng Tương Lai

Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của các yếu tố bên ngoài như biến động thị trường và chính sách của nhà nước đến hệ thống kiểm soát nội bộ. Nghiên cứu sâu hơn về ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng cũng là một hướng đi tiềm năng. Đồng thời, cần có sự so sánh giữa các hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp khác nhau để tìm ra những phương pháp tốt nhất.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng mở rộng và phức tạp, việc kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro tài chính và thất thoát tài sản. Tại Công ty Cổ phần VICEM Vật tư Vận tải Xi măng, với hơn 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung ứng vật tư cho ngành xi măng, quy trình mua hàng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung ứng than và các vật tư thiết yếu. Nhu cầu than thương phẩm dự kiến đạt khoảng 1,8 triệu tấn/năm, trong khi tổng sản lượng hàng hóa và vận tải của công ty dự kiến tăng trên 22% đến năm 2025, cho thấy áp lực lớn đối với quy trình mua hàng.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ (KSNB) quy trình mua hàng tại công ty, xác định các ưu nhược điểm và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thu thập từ năm 2021 đến quý I năm 2024 tại trụ sở chính và các chi nhánh của công ty. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp công ty củng cố hệ thống kiểm soát, giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình kiểm soát nội bộ COSO 2013, bao gồm 5 thành phần chính: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát. Mô hình này cung cấp khung lý thuyết toàn diện để đánh giá hiệu quả kiểm soát nội bộ trong quy trình mua hàng.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các nguyên tắc kiểm soát cơ bản như phân công phân nhiệm, ủy quyền và phê chuẩn, bất kiêm nhiệm nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong từng bước của quy trình mua hàng. Các khái niệm chính bao gồm: quy trình mua hàng, rủi ro trong mua hàng, thủ tục kiểm soát nội bộ, và hệ thống thông tin kế toán.

### Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính gồm dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, tài liệu nội bộ công ty, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Kế toán, Luật Thương mại, và các tài liệu nghiên cứu về kiểm soát nội bộ. Dữ liệu thứ cấp được bổ sung bằng phương pháp khảo sát thực nghiệm, phỏng vấn cán bộ quản lý và nhân viên các phòng ban liên quan.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh và đối chiếu với khung lý thuyết COSO để đánh giá thực trạng và hiệu quả kiểm soát. Cỡ mẫu khảo sát bao gồm toàn bộ các phòng ban liên quan đến quy trình mua hàng tại trụ sở chính và các chi nhánh. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2021 đến quý I năm 2024, đảm bảo tính cập nhật và toàn diện của dữ liệu.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Môi trường kiểm soát**: Ban lãnh đạo công ty đã xây dựng cơ cấu tổ chức rõ ràng, phân quyền và phân nhiệm cụ thể cho từng phòng ban. Tuy nhiên, chưa có quy định cụ thể về chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử cho cán bộ công nhân viên. Việc cập nhật thông tin trên trang web công ty còn hạn chế.

2. **Đánh giá rủi ro**: Công ty đối mặt với rủi ro từ biến động giá xăng dầu, điều kiện thời tiết ảnh hưởng đến chi phí vận chuyển than. Mức độ cạnh tranh với than nhập khẩu ngày càng tăng, trong khi một số rủi ro lâu dài chưa được xử lý triệt để.

3. **Hoạt động kiểm soát**: Quy trình mua hàng được xây dựng chi tiết, có quy định rõ ràng về đo lường và kiểm tra chất lượng than. Tuy nhiên, phần mềm kế toán hiện tại chưa được nâng cấp, thiếu kế hoạch an ninh mạng và kiểm soát truy cập dữ liệu còn thủ công.

4. **Thông tin và truyền thông**: Hệ thống truyền thông nội bộ chưa phát triển đầy đủ, chưa có kênh tiếp nhận ý kiến phản ánh từ nhân viên. Truyền thông chủ yếu tập trung với đối tác bên ngoài, chưa chú trọng truyền thông nội bộ.

5. **Hoạt động giám sát**: Công ty tổ chức giám sát định kỳ nhưng chủ yếu dựa vào bộ phận kế toán tài chính và lao động trực tiếp tại chi nhánh. Chưa có bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên trách và cơ chế khuyến khích tự giám sát giữa các phòng ban.

### Thảo luận kết quả

Những hạn chế trên xuất phát từ cả nguyên nhân bên trong như thiếu chính sách nâng cao năng lực nhân viên, chưa tách biệt chức năng rõ ràng, và nguyên nhân bên ngoài như áp lực cạnh tranh và biến động thị trường than. So với các nghiên cứu trong ngành, công ty đã có nền tảng kiểm soát nội bộ tương đối tốt nhưng cần cải tiến công nghệ và nâng cao nhận thức nhân viên để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ rủi ro và hiệu quả kiểm soát theo từng yếu tố COSO, giúp minh họa rõ điểm mạnh và điểm yếu.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Hoàn thiện môi trường kiểm soát**: Ban hành quy định chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử cho toàn bộ cán bộ công nhân viên, cập nhật thường xuyên thông tin trên trang web công ty. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc chủ trì.

2. **Nâng cao đánh giá rủi ro**: Xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro định kỳ, đặc biệt tập trung vào rủi ro thị trường và vận tải than. Áp dụng công nghệ phân tích dữ liệu để dự báo rủi ro. Thời gian triển khai 1 năm, phối hợp giữa phòng Kinh tế Kế hoạch và Phòng Kiểm soát nội bộ.

3. **Cải tiến hoạt động kiểm soát**: Nâng cấp phần mềm kế toán, xây dựng kế hoạch an ninh mạng và kiểm soát truy cập dữ liệu tự động. Đào tạo nhân viên sử dụng công nghệ mới. Thời gian thực hiện 12 tháng, do Phòng Công nghệ thông tin và Kế toán phối hợp thực hiện.

4. **Phát triển hệ thống thông tin và truyền thông nội bộ**: Thiết lập kênh tiếp nhận ý kiến phản ánh (đường dây nóng, email nội bộ), tăng cường truyền thông nội bộ để nâng cao nhận thức về kiểm soát nội bộ. Thời gian thực hiện 6 tháng, do Phòng Tổ chức Lao động và Truyền thông đảm nhiệm.

5. **Tăng cường hoạt động giám sát**: Thành lập bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên trách, xây dựng cơ chế khuyến khích tự giám sát và đánh giá chéo giữa các phòng ban. Thời gian thực hiện 1 năm, do Ban Giám đốc và Ban Kiểm soát phối hợp.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Ban lãnh đạo doanh nghiệp**: Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu trong kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng để ra quyết định cải tiến quản trị.

2. **Phòng Kiểm soát nội bộ và Kiểm toán nội bộ**: Áp dụng các phương pháp đánh giá rủi ro và kiểm soát theo chuẩn COSO, nâng cao hiệu quả giám sát.

3. **Phòng Mua hàng và Kế toán**: Hiểu rõ quy trình, thủ tục kiểm soát, từ đó phối hợp chặt chẽ để giảm thiểu sai sót và gian lận.

4. **Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kế toán – Kiểm toán**: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực kiểm soát nội bộ doanh nghiệp.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng là gì?**  
Là hệ thống các chính sách, thủ tục và hoạt động nhằm đảm bảo quy trình mua hàng diễn ra hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và sai sót, đồng thời tuân thủ pháp luật và quy định doanh nghiệp.

2. **Tại sao cần đánh giá rủi ro trong quy trình mua hàng?**  
Đánh giá rủi ro giúp nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn, từ đó xây dựng các biện pháp kiểm soát phù hợp để hạn chế thiệt hại và đảm bảo mục tiêu hoạt động.

3. **Nguyên tắc bất kiêm nhiệm có vai trò gì?**  
Nguyên tắc này giúp phân tách trách nhiệm giữa các cá nhân trong quy trình để ngăn ngừa gian lận và sai sót, đảm bảo tính minh bạch và kiểm soát chéo.

4. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ?**  
Cần hoàn thiện môi trường kiểm soát, áp dụng công nghệ hiện đại, đào tạo nhân viên, và tăng cường giám sát định kỳ cũng như tự giám sát nội bộ.

5. **Vai trò của hệ thống thông tin trong kiểm soát nội bộ?**  
Hệ thống thông tin giúp truyền tải dữ liệu chính xác, kịp thời giữa các bộ phận, hỗ trợ quản lý và ra quyết định hiệu quả, đồng thời tạo điều kiện cho việc giám sát và báo cáo.

## Kết luận

- Kiểm soát nội bộ quy trình mua hàng tại Công ty Cổ phần VICEM Vật tư Vận tải Xi măng đã được thiết kế theo khung COSO, góp phần hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động.  
- Môi trường kiểm soát và hoạt động kiểm soát được xây dựng tương đối hoàn chỉnh, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về công nghệ và truyền thông nội bộ.  
- Rủi ro thị trường và vận tải là những thách thức lớn cần được đánh giá và quản lý chặt chẽ hơn.  
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện môi trường kiểm soát, nâng cao đánh giá rủi ro, cải tiến công nghệ, phát triển truyền thông nội bộ và tăng cường giám sát.  
- Tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các mô hình kiểm soát hiện đại để duy trì sự phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty.

**Hành động tiếp theo:** Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo quy trình mua hàng luôn vận hành hiệu quả và minh bạch.