## Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2018, chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) qua Kho bạc Nhà nước (KBNN) trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn có sự biến động đáng chú ý, phản ánh thực trạng quản lý và kiểm soát chi ngân sách phường. Thành phố Bắc Kạn, trung tâm hành chính, kinh tế, chính trị của tỉnh Bắc Kạn, với nhiều tiềm năng phát triển du lịch và dịch vụ, đang đối mặt với những thách thức trong công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường. Các tồn tại như trình độ xây dựng dự toán còn yếu, phân bổ dự toán chưa hiệu quả, báo cáo quyết toán chưa đảm bảo tiêu chuẩn và công tác thanh tra, kiểm tra chưa đạt hiệu quả cao đã ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường qua KBNN trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các phường trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn, với số liệu thu thập từ năm 2016 đến 2018 và khảo sát thực tế trong tháng 9-10/2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý và các địa phương khác.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công, trong đó:

- **Lý thuyết ngân sách nhà nước**: Ngân sách nhà nước là công cụ chính sách kinh tế, pháp lý và chính trị, phản ánh kế hoạch thu chi của nhà nước nhằm thực hiện các chức năng quản lý và phát triển kinh tế - xã hội.
- **Lý thuyết kiểm soát chi ngân sách**: Kiểm soát chi là quá trình đảm bảo các khoản chi ngân sách được thực hiện đúng đối tượng, chế độ, tiêu chuẩn, định mức và theo quy định pháp luật nhằm sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công.
- **Khái niệm chi thường xuyên ngân sách phường**: Bao gồm các khoản chi duy trì hoạt động bộ máy nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, chi sự nghiệp giáo dục, y tế, quốc phòng, an ninh, văn hóa, kinh tế địa phương.
- **Nguyên tắc kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN**: Kiểm soát theo dự toán, tiết kiệm hiệu quả, chi trả trực tiếp qua KBNN, đảm bảo tự chủ tài chính và quyết toán đúng quy định.
- **Các công cụ kiểm soát chi**: Mục lục ngân sách, dự toán chi, định mức chi, hóa đơn chứng từ, hồ sơ thanh toán, cam kết chi, kế toán nhà nước và hệ thống thông tin hiện đại.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Số liệu thống kê chi thường xuyên NSNN phường trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018; khảo sát thực tế tại các phường trong tháng 9-10/2019; tài liệu pháp luật liên quan; báo cáo, văn bản quản lý ngân sách.
- **Phương pháp thu thập**: Thu thập số liệu thứ cấp từ KBNN, UBND phường, Phòng Tài chính - Kế hoạch; khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý ngân sách và KBNN.
- **Phương pháp phân tích**: Phân tích định lượng số liệu chi ngân sách, so sánh dự toán và thực hiện; phân tích định tính các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá hiệu quả kiểm soát chi; sử dụng biểu đồ, bảng biểu minh họa.
- **Cỡ mẫu và chọn mẫu**: Lựa chọn các phường đại diện trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn, đảm bảo tính đại diện cho nghiên cứu.
- **Timeline nghiên cứu**: Thu thập số liệu giai đoạn 2016-2018, khảo sát thực tế tháng 9-10/2019, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2020.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phát hiện 1**: Quy mô chi thường xuyên NSNN phường tăng trưởng ổn định, với tổng chi thường xuyên đạt khoảng 64,2 tỷ đồng năm 2018, hoàn thành kế hoạch được giao. Tuy nhiên, tỷ lệ chi vượt dự toán vẫn tồn tại ở một số phường.
- **Phát hiện 2**: Trình độ xây dựng dự toán của các đơn vị sử dụng ngân sách còn yếu, dẫn đến việc phân bổ dự toán chưa hợp lý, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách.
- **Phát hiện 3**: Báo cáo quyết toán của các đơn vị thường chưa đảm bảo đúng tiêu chuẩn, quy định; chất lượng thẩm định, xét duyệt báo cáo quyết toán còn thấp, gây khó khăn cho công tác kiểm soát.
- **Phát hiện 4**: Công tác thanh tra, kiểm tra chưa đạt hiệu quả cao, số hồ sơ bị trả lại do không đủ điều kiện thanh toán chiếm tỷ lệ đáng kể trong giai đoạn 2016-2018.
- **Phát hiện 5**: Các nhân tố chủ quan như năng lực cán bộ, quy trình nghiệp vụ, phối hợp giữa các cơ quan và ý thức chấp hành của đơn vị sử dụng ngân sách ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kiểm soát chi.
- **Phát hiện 6**: Nhân tố khách quan như điều kiện kinh tế - xã hội, hệ thống văn bản pháp luật, chế độ định mức chi và dự toán ngân sách cũng tác động mạnh đến công tác kiểm soát chi.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các tồn tại chủ yếu do hạn chế về năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý ngân sách, quy trình kiểm soát chi chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan. So với các địa phương như Thái Nguyên, Cao Bằng và Đà Nẵng, Thành phố Bắc Kạn còn nhiều điểm cần cải thiện trong việc áp dụng quy trình giao dịch một cửa, hiện đại hóa công tác kiểm soát và nâng cao chất lượng báo cáo quyết toán. Việc sử dụng các công cụ như cam kết chi, hệ thống thông tin hiện đại và kế toán nhà nước chưa được khai thác tối đa. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh dự toán và thực hiện chi thường xuyên, bảng thống kê số hồ sơ trả lại và biểu đồ phân tích các nhân tố ảnh hưởng.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, định mức chi thường xuyên**: Xây dựng định mức chi chi tiết, phù hợp với đặc thù từng phường, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn, hoàn thành trong vòng 1 năm, do Sở Tài chính chủ trì phối hợp với UBND các phường.
- **Hiện đại hóa ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi**: Triển khai hệ thống phần mềm quản lý chi ngân sách trực tuyến, tăng cường kiểm soát tự động, giảm thời gian xử lý hồ sơ, hoàn thành trong 2 năm, do KBNN Thành phố Bắc Kạn thực hiện.
- **Nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ quản lý chi ngân sách**: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm soát chi, cập nhật chính sách mới, định kỳ hàng năm, do Sở Nội vụ phối hợp với KBNN tổ chức.
- **Tăng cường phối hợp liên ngành trong kiểm soát chi**: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa KBNN, Thuế, Tài chính và các đơn vị sử dụng ngân sách nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát, thực hiện ngay và duy trì thường xuyên.
- **Tăng cường tự kiểm tra và tuyên truyền nâng cao ý thức chấp hành**: Đẩy mạnh công tác tự kiểm tra nội bộ tại các đơn vị sử dụng ngân sách, đồng thời tổ chức các chương trình tuyên truyền về quản lý tài chính công, nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan, thực hiện liên tục.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Lãnh đạo và cán bộ quản lý ngân sách địa phương**: Nắm bắt thực trạng và giải pháp kiểm soát chi ngân sách phường, áp dụng vào quản lý tài chính địa phương.
- **Cán bộ Kho bạc Nhà nước và các cơ quan tài chính**: Cải tiến quy trình nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả kiểm soát chi ngân sách thường xuyên.
- **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công**: Tài liệu tham khảo về lý luận và thực tiễn quản lý ngân sách địa phương.
- **Các tổ chức chính trị - xã hội và đơn vị sử dụng ngân sách phường**: Hiểu rõ quy trình, nguyên tắc kiểm soát chi, nâng cao ý thức chấp hành và phối hợp quản lý tài chính.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường là gì?**  
Là quá trình KBNN kiểm tra, giám sát các khoản chi thường xuyên của các đơn vị sử dụng ngân sách phường nhằm đảm bảo chi đúng đối tượng, tiêu chuẩn, định mức và quy định pháp luật.

2. **Tại sao kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN lại quan trọng?**  
Nó giúp đảm bảo sử dụng ngân sách hiệu quả, minh bạch, ngăn ngừa tham nhũng, đồng thời hỗ trợ ổn định kinh tế - xã hội địa phương.

3. **Những khó khăn chính trong kiểm soát chi thường xuyên tại Bắc Kạn là gì?**  
Bao gồm trình độ xây dựng dự toán còn yếu, báo cáo quyết toán chưa đạt chuẩn, công tác thanh tra kiểm tra chưa hiệu quả và hạn chế về năng lực cán bộ.

4. **Các công cụ kiểm soát chi ngân sách thường xuyên gồm những gì?**  
Mục lục ngân sách, dự toán chi, định mức chi, hóa đơn chứng từ, hồ sơ thanh toán, cam kết chi, kế toán nhà nước và hệ thống thông tin hiện đại.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường?**  
Thông qua hoàn thiện định mức chi, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ, tăng cường phối hợp liên ngành và nâng cao ý thức chấp hành của các đơn vị sử dụng ngân sách.

## Kết luận

- Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường qua KBNN tại Thành phố Bắc Kạn đã đạt được những kết quả nhất định nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.  
- Các nhân tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kiểm soát chi, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan.  
- Việc hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường phối hợp là những giải pháp then chốt.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện công tác quản lý ngân sách địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.  
- Đề nghị các cơ quan chức năng sớm triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường trong giai đoạn tới.  

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan quản lý ngân sách và KBNN cần phối hợp xây dựng kế hoạch triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp.