Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường mở cửa và hội nhập quốc tế, việc quản lý hiệu quả doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trở thành yếu tố sống còn đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Theo ước tính, các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt là các công ty cổ phần như Fecon, đang phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đòi hỏi phải tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Luận văn tập trung nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Fecon trong quý I năm 2021 nhằm đánh giá thực trạng, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán tại doanh nghiệp.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa các vấn đề lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh theo chuẩn mực kế toán Việt Nam hiện hành, khảo sát thực trạng kế toán tại Fecon, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác kế toán tài chính tại Công ty cổ phần Fecon, với dữ liệu thu thập trong quý I năm 2021. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp Fecon cải thiện công tác kế toán mà còn cung cấp tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp xây dựng khác trong việc quản lý tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và quốc tế (IFRS) để xây dựng khung lý thuyết về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  • Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS 14) về doanh thu và thu nhập khác, quy định doanh thu là tổng giá trị lợi ích kinh tế thu được trong kỳ từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường, đồng thời nêu rõ các nguyên tắc ghi nhận doanh thu theo nguyên tắc cơ sở dồn tích và nguyên tắc phù hợp.

  • Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 (VAS 02) về hàng tồn kho, ảnh hưởng đến việc xác định giá vốn hàng bán và kết quả kinh doanh, với các phương pháp tính giá vốn như giá đích danh, bình quân gia quyền, nhập trước xuất trước (FIFO).

Các khái niệm chính bao gồm: doanh thu (phân loại theo loại hình kinh doanh, phương thức bán hàng, lĩnh vực tạo ra doanh thu), chi phí (phân loại theo mối quan hệ với kỳ kế toán, chức năng hoạt động, khả năng kiểm soát, mức độ hoạt động), và kết quả kinh doanh (phân loại theo lĩnh vực hoạt động và mối quan hệ với báo cáo tài chính). Nguyên tắc kế toán như nguyên tắc thận trọng, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc phù hợp được vận dụng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong báo cáo tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính nhằm đánh giá toàn diện công tác kế toán tại Fecon. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm các báo cáo tài chính, chứng từ kế toán, hợp đồng kinh tế, phiếu thu chi, bảng phân bổ chi phí, cùng các văn bản pháp luật và chuẩn mực kế toán hiện hành. Dữ liệu được thu thập trực tiếp tại Công ty cổ phần Fecon trong quý I năm 2021.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Quan sát thực tế công tác kế toán, phỏng vấn trực tiếp 5 cán bộ phòng kế toán để hiểu rõ quy trình thu nhận, xử lý và lưu trữ chứng từ kế toán. Ngoài ra, nghiên cứu tài liệu thứ cấp từ các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán, các đề tài nghiên cứu khoa học và bài viết chuyên ngành.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu kế toán, so sánh thực trạng với các quy định pháp luật và chuẩn mực kế toán. Phân tích định lượng dựa trên các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật chủ yếu của Fecon, so sánh tỷ lệ doanh thu, chi phí và lợi nhuận qua các kỳ. Phân tích định tính nhằm đánh giá các hạn chế, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong quý I năm 2021, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với tình hình hoạt động của doanh nghiệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Doanh thu và cấu trúc doanh thu: Doanh thu của Fecon chủ yếu đến từ hoạt động xây lắp và cung cấp dịch vụ xây dựng, chiếm khoảng 85% tổng doanh thu. Doanh thu hoạt động tài chính và thu nhập khác chiếm tỷ trọng nhỏ, lần lượt khoảng 10% và 5%. Việc phân loại doanh thu theo lĩnh vực giúp công ty tập trung quản lý hiệu quả từng mảng kinh doanh.

  2. Chi phí và phân loại chi phí: Chi phí sản xuất kinh doanh chiếm khoảng 70% tổng chi phí, trong đó chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và nhân công trực tiếp là hai khoản lớn nhất. Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp chiếm khoảng 20%, còn lại là chi phí tài chính và chi phí khác. Phân loại chi phí theo chức năng và theo mức độ biến đổi giúp Fecon kiểm soát tốt hơn các khoản chi phí biến đổi và chi phí cố định.

  3. Kết quả kinh doanh: Lợi nhuận gộp từ hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ đạt khoảng 15% doanh thu thuần. Lợi nhuận trước thuế chiếm khoảng 12% doanh thu, sau khi trừ chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp. So với các doanh nghiệp cùng ngành, Fecon có tỷ lệ lợi nhuận trước thuế cao hơn khoảng 3%, cho thấy hiệu quả quản lý chi phí và doanh thu tương đối tốt.

  4. Hạn chế trong công tác kế toán: Qua phỏng vấn và quan sát, phát hiện một số tồn tại như việc xử lý chứng từ chưa đồng bộ, một số chi phí chưa được phản ánh kịp thời, phương pháp tính giá vốn hàng bán chưa tối ưu, ảnh hưởng đến độ chính xác của báo cáo kết quả kinh doanh. Ngoài ra, công tác kiểm soát nội bộ còn chưa chặt chẽ, dẫn đến rủi ro sai sót trong hạch toán.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc áp dụng chưa đồng bộ các chuẩn mực kế toán và quy trình nội bộ chưa được chuẩn hóa hoàn toàn. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, Fecon đã có bước tiến trong việc áp dụng công nghệ thông tin vào kế toán, tuy nhiên vẫn cần nâng cao năng lực chuyên môn và quy trình kiểm soát. Việc phân tích dữ liệu qua biểu đồ tỷ trọng doanh thu và chi phí theo từng mảng kinh doanh sẽ giúp nhà quản trị dễ dàng nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu để điều chỉnh kịp thời.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho các quyết định quản lý. Việc hoàn thiện công tác kế toán không chỉ giúp Fecon nâng cao hiệu quả kinh doanh mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường xây dựng đầy biến động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình kế toán doanh thu và chi phí: Đề nghị Fecon xây dựng và chuẩn hóa quy trình thu nhận, xử lý chứng từ kế toán, đảm bảo tính kịp thời và chính xác. Mục tiêu giảm thiểu sai sót chứng từ xuống dưới 2% trong vòng 6 tháng, do phòng kế toán chủ trì thực hiện.

  2. Áp dụng công nghệ thông tin nâng cao: Triển khai phần mềm kế toán tích hợp quản lý doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, giúp tự động hóa hạch toán và báo cáo. Mục tiêu hoàn thành trong 12 tháng, phối hợp với bộ phận IT và tư vấn phần mềm.

  3. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo về chuẩn mực kế toán mới, kỹ năng phân tích tài chính cho cán bộ kế toán và quản lý. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả công tác kế toán trong 1 năm.

  4. Tăng cường kiểm soát nội bộ: Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, phân quyền rõ ràng trong công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Mục tiêu phát hiện và ngăn ngừa các sai phạm, đảm bảo tính minh bạch trong vòng 6 tháng, do Ban Kiểm soát và phòng Kế toán phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp xây dựng: Luận văn cung cấp cái nhìn tổng quan về quản lý tài chính, giúp nhà quản trị đưa ra quyết định chính xác về chi phí, giá thành và chiến lược kinh doanh.

  2. Cán bộ kế toán và kiểm toán: Tài liệu chi tiết về quy trình, nguyên tắc và phương pháp kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, hỗ trợ nâng cao kỹ năng chuyên môn và thực hành kế toán.

  3. Chuyên gia tư vấn tài chính doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng kế toán tại doanh nghiệp xây dựng, làm nền tảng cho các đề xuất tư vấn cải tiến hệ thống kế toán.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kinh tế, Kế toán: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng chuẩn mực kế toán trong thực tế doanh nghiệp, giúp hiểu sâu về mối quan hệ giữa doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán doanh thu được ghi nhận khi nào?
    Doanh thu được ghi nhận khi quyền kiểm soát sản phẩm hoặc dịch vụ đã chuyển giao cho khách hàng, doanh thu xác định tương đối chắc chắn và chi phí liên quan có thể xác định được. Ví dụ, theo IFRS 15, doanh thu ghi nhận khi hoàn thành nghĩa vụ hợp đồng.

  2. Phân loại chi phí theo chức năng có ý nghĩa gì?
    Phân loại chi phí theo chức năng giúp doanh nghiệp xác định rõ vai trò của từng khoản chi phí trong quá trình sản xuất kinh doanh, từ đó tính giá thành sản phẩm chính xác và lập báo cáo tài chính hợp lý.

  3. Phương pháp tính giá vốn hàng tồn kho nào phù hợp với doanh nghiệp xây dựng?
    Phương pháp giá đích danh thường phù hợp với doanh nghiệp xây dựng có ít loại mặt hàng và dễ nhận diện chi phí, giúp phản ánh chính xác chi phí thực tế gắn với từng công trình.

  4. Làm thế nào để kiểm soát chi phí không kiểm soát được?
    Chi phí không kiểm soát được thường khó dự đoán và không thuộc thẩm quyền quyết định của nhà quản lý cấp thấp. Doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống báo cáo và phân tích chi phí để phát hiện và điều chỉnh kịp thời.

  5. Tại sao cần áp dụng nguyên tắc phù hợp trong kế toán doanh thu và chi phí?
    Nguyên tắc phù hợp đảm bảo doanh thu và chi phí liên quan được ghi nhận cùng kỳ, giúp phản ánh chính xác kết quả kinh doanh và tránh sai lệch trong báo cáo tài chính.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh theo chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế.
  • Thực trạng kế toán tại Công ty cổ phần Fecon cho thấy doanh thu và chi phí được quản lý tương đối hiệu quả nhưng còn tồn tại một số hạn chế về quy trình và kiểm soát nội bộ.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện quy trình kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo nhân sự và tăng cường kiểm soát nội bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng đối với Fecon và các doanh nghiệp xây dựng khác trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và thời gian để hoàn thiện hơn công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản trị và cán bộ kế toán tại Fecon nên bắt đầu rà soát quy trình hiện tại, lên kế hoạch đào tạo và lựa chọn phần mềm kế toán phù hợp để nâng cao hiệu quả công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh.