Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đặc biệt khi Việt Nam ký kết các hiệp định thương mại tự do như EVFTA và EVIPA với Liên minh Châu Âu, các doanh nghiệp trong nước phải nâng cao năng lực quản lý sản xuất kinh doanh để tận dụng cơ hội phát triển. Một trong những yếu tố then chốt là công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm nhằm giảm chi phí, tăng lợi nhuận và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường. Theo ước tính, việc quản lý chi phí sản xuất hiệu quả có thể giúp doanh nghiệp giảm giá thành sản phẩm từ 5-10%, góp phần tăng lợi nhuận và khả năng tái đầu tư.

Công ty cổ phần Toàn Thắng, với hơn 19 năm hoạt động trong lĩnh vực sản xuất các sản phẩm Inox và nhựa dân dụng, đang đối mặt với những thách thức trong công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Thực tế cho thấy, công tác duyệt dự toán chưa chặt chẽ, chi phí nguyên vật liệu đầu vào chưa được kiểm soát hợp lý, dẫn đến giá thành sản xuất cao hơn thực tế, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong nước và quốc tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần Toàn Thắng trong năm 2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, giảm giá thành sản phẩm và tăng lợi nhuận. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các sản phẩm nhựa và Inox của công ty, sử dụng số liệu kế toán thực tế năm 2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị tài chính, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và chuẩn mực kế toán Việt Nam liên quan đến kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, bao gồm:

  • Lý thuyết chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung (cố định và biến đổi). Chi phí này được phân loại theo nhiều tiêu chí như yếu tố đầu vào, hoạt động kinh tế, mối quan hệ với báo cáo tài chính, và phương pháp kế toán quy nạp chi phí.

  • Lý thuyết giá thành sản phẩm: Giá thành sản phẩm là tổng chi phí sản xuất được tính cho một khối lượng sản phẩm nhất định đã hoàn thành. Giá thành được phân loại thành giá thành định mức, giá thành kế hoạch và giá thành thực tế, đồng thời có các phương pháp tính giá thành như giản đơn, hệ số, tỉ lệ, đơn đặt hàng, phân bước và định mức.

  • Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS): Các chuẩn mực số 01 (VAS01) về chuẩn mực chung, số 02 (VAS02) về kế toán hàng tồn kho, số 03 (VAS03) về tài sản cố định và số 16 (VAS16) về chi phí đi vay được áp dụng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.

Các khái niệm chính bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, sản phẩm dở dang, giá thành sản xuất toàn bộ, giá thành theo biến phí, và các phương pháp tập hợp chi phí.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu sơ cấp được thu thập từ các chứng từ kế toán, báo cáo tài chính, phiếu xuất kho, bảng chấm công và các tài liệu nội bộ của Công ty cổ phần Toàn Thắng năm 2019. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các giáo trình, chuẩn mực kế toán, các văn bản pháp luật liên quan và các nghiên cứu trước đây.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định lượng để tổng hợp, so sánh và đánh giá các khoản chi phí sản xuất, chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung. Phân tích định tính được áp dụng để đánh giá thực trạng công tác kế toán, nhận diện các hạn chế và nguyên nhân.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ số liệu kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của công ty trong năm 2019, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho phân tích.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2020, tổng hợp kết quả và đề xuất giải pháp trong cùng năm.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và khả năng áp dụng thực tiễn cao, giúp đưa ra các khuyến nghị phù hợp với đặc thù hoạt động của Công ty cổ phần Toàn Thắng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất: Theo số liệu năm 2019, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 60% tổng chi phí sản xuất, trong đó chi phí nguyên vật liệu chính và phụ tùng thay thế là các khoản chiếm ưu thế. Việc duyệt dự toán chưa chặt chẽ dẫn đến chi phí nguyên vật liệu vượt định mức khoảng 8%, làm tăng giá thành sản phẩm.

  2. Chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung chưa được kiểm soát hiệu quả: Chi phí nhân công trực tiếp chiếm khoảng 20% tổng chi phí sản xuất, trong khi chi phí sản xuất chung chiếm 15%. Công tác kế toán chi phí nhân công và sản xuất chung chưa phân bổ chính xác, gây sai lệch trong tính giá thành sản phẩm.

  3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm chưa phù hợp với định hướng phát triển: Công ty hiện áp dụng phương pháp tính giá thành giản đơn, phù hợp với sản phẩm hiện tại nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu tính giá thành cho các sản phẩm mới, phức tạp hơn. Điều này làm giảm khả năng dự báo chi phí và quản lý giá thành hiệu quả.

  4. Sản phẩm dở dang cuối kỳ chưa được đánh giá chính xác: Việc đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp mà chưa tính đầy đủ chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung làm sai lệch giá thành thực tế, ảnh hưởng đến báo cáo tài chính và quyết định quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do hệ thống kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần Toàn Thắng chưa được hoàn thiện, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận liên quan. So với các nghiên cứu trong ngành sản xuất nhựa và inox, công ty còn thiếu các quy trình kiểm soát chi phí chặt chẽ và áp dụng các phương pháp tính giá thành hiện đại hơn như phương pháp phân bước hoặc định mức.

Việc sử dụng phương pháp tính giá thành giản đơn trong khi quy trình sản xuất ngày càng phức tạp dẫn đến việc không phản ánh đúng chi phí thực tế, gây khó khăn trong việc ra quyết định về giá bán và chiến lược sản xuất. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí theo từng loại chi phí và bảng so sánh giá thành sản phẩm theo các phương pháp tính khác nhau để minh họa rõ hơn mức độ sai lệch và ảnh hưởng đến lợi nhuận.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, giảm giá thành và tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình duyệt dự toán chi phí nguyên vật liệu: Thiết lập hệ thống kiểm soát chặt chẽ từ khâu lập dự toán đến phê duyệt, nhằm giảm thiểu chi phí nguyên vật liệu vượt định mức. Mục tiêu giảm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp xuống dưới 55% tổng chi phí sản xuất trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán phối hợp với Phòng Mua hàng.

  2. Áp dụng phương pháp tính giá thành phân bước hoặc định mức: Nâng cao độ chính xác trong tính giá thành sản phẩm, phù hợp với quy trình sản xuất phức tạp và đa dạng sản phẩm. Thời gian triển khai trong 6 tháng, có đào tạo nhân viên kế toán. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và Phòng Kế toán.

  3. Tăng cường phân bổ chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung hợp lý: Sử dụng tiêu thức phân bổ dựa trên mức độ sử dụng thực tế và định mức tiêu hao để phản ánh đúng chi phí từng sản phẩm. Mục tiêu cải thiện độ chính xác giá thành lên trên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán và Phòng Sản xuất.

  4. Đánh giá chính xác sản phẩm dở dang cuối kỳ: Áp dụng phương pháp đánh giá theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương, bao gồm cả chi phí nguyên vật liệu, nhân công và sản xuất chung. Thời gian thực hiện trong quý tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán.

  5. Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi phí định kỳ: Cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho ban lãnh đạo để ra quyết định sản xuất và kinh doanh hiệu quả. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống báo cáo trong 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán và Ban Giám đốc.

Các giải pháp trên cần được phối hợp thực hiện đồng bộ, có sự giám sát và đánh giá thường xuyên để đảm bảo hiệu quả và phù hợp với sự phát triển của công ty.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ về tầm quan trọng của kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong quản lý tài chính, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược nhằm giảm chi phí và tăng lợi nhuận.

  2. Phòng Kế toán và Tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các phương pháp tập hợp chi phí, tính giá thành sản phẩm và áp dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam, hỗ trợ nâng cao chất lượng công tác kế toán.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về ứng dụng lý thuyết kế toán chi phí trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất nhựa và inox.

  4. Các chuyên gia tư vấn quản lý và kiểm toán: Giúp đánh giá thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất tại doanh nghiệp, từ đó đề xuất các giải pháp cải tiến phù hợp với đặc thù từng doanh nghiệp.

Luận văn cung cấp các phân tích số liệu thực tế, ví dụ minh họa và đề xuất giải pháp cụ thể, giúp các đối tượng trên áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có vai trò gì trong doanh nghiệp?
    Kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, xác định giá thành chính xác, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và lợi nhuận. Ví dụ, giảm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 5% có thể tăng lợi nhuận lên 3-4%.

  2. Phương pháp tính giá thành nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất đa dạng sản phẩm?
    Phương pháp tính giá thành phân bước hoặc định mức thường phù hợp với doanh nghiệp có quy trình sản xuất phức tạp và nhiều loại sản phẩm, giúp phản ánh chính xác chi phí từng công đoạn và sản phẩm.

  3. Làm thế nào để đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ chính xác?
    Có thể áp dụng phương pháp đánh giá theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương, tính toán chi phí nguyên vật liệu, nhân công và sản xuất chung dựa trên mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang.

  4. Tại sao cần phân bổ chi phí sản xuất chung hợp lý?
    Phân bổ chi phí sản xuất chung hợp lý giúp xác định đúng giá thành sản phẩm, tránh sai lệch chi phí, từ đó hỗ trợ quản lý chi phí hiệu quả và ra quyết định giá bán phù hợp.

  5. Chuẩn mực kế toán Việt Nam nào liên quan đến kế toán chi phí sản xuất?
    Các chuẩn mực như VAS01 (chuẩn mực chung), VAS02 (kế toán hàng tồn kho), VAS03 (tài sản cố định) và VAS16 (chi phí đi vay) quy định nguyên tắc và phương pháp kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, đảm bảo tính minh bạch và chính xác.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, đồng thời phân tích thực trạng tại Công ty cổ phần Toàn Thắng năm 2019.
  • Phát hiện chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn, công tác duyệt dự toán và phân bổ chi phí còn nhiều hạn chế.
  • Phương pháp tính giá thành hiện tại chưa phù hợp với định hướng phát triển sản phẩm đa dạng và phức tạp.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình duyệt dự toán, áp dụng phương pháp tính giá thành phân bước, tăng cường phân bổ chi phí và đánh giá sản phẩm dở dang chính xác.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp trong vòng 6-12 tháng, đồng thời xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi phí để nâng cao hiệu quả quản lý.

Luận văn kêu gọi các doanh nghiệp sản xuất đặc biệt trong lĩnh vực nhựa và inox quan tâm đầu tư vào công tác kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.