Tổng quan nghiên cứu
Trong giai đoạn 2018-2020, công tác quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) tại Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh đã trải qua nhiều biến động và chuyển biến tích cực. Tổng thu ngân sách địa phương tăng bình quân khoảng 40%, đảm bảo cân đối kinh phí cho các đơn vị sử dụng ngân sách. Tuy nhiên, việc quản lý chi ngân sách vẫn còn nhiều hạn chế như lập dự toán chưa sát thực tế, định mức phân bổ chưa phù hợp, và việc sử dụng ngân sách chưa phản ánh đầy đủ hiệu quả công việc. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý chi NSNN tại Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý chi ngân sách tại Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn 2018-2020, với dữ liệu sơ cấp thu thập từ 55 cán bộ công chức, viên chức và dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo quyết toán ngân sách. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN, thúc đẩy thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và tham nhũng, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội tỉnh Tây Ninh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách nhà nước, bao gồm:
Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước: Định nghĩa NSNN là kế hoạch thu, chi của nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Quản lý NSNN bao gồm các nguyên tắc thống nhất, dân chủ, cân đối ngân sách, công khai minh bạch và quy trách nhiệm.
Mô hình phân cấp quản lý ngân sách: Phân cấp quản lý ngân sách nhằm xác định phạm vi, trách nhiệm và quyền hạn của các cấp chính quyền trong việc quản lý ngân sách, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội từng địa phương.
Khái niệm chi ngân sách nhà nước: Chi NSNN là quá trình phân phối và sử dụng nguồn lực tài chính theo dự toán đã được phê duyệt, bao gồm chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi trả nợ và các khoản chi khác.
Các khái niệm chính được sử dụng gồm: dự toán ngân sách, phân bổ ngân sách, chấp hành ngân sách, quyết toán ngân sách, thanh tra kiểm tra ngân sách, và hiệu quả quản lý ngân sách.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp thống kê mô tả: Thu thập và phân tích số liệu quyết toán ngân sách của Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2018-2020 để đánh giá tình hình quản lý chi ngân sách.
Phương pháp so sánh: So sánh số liệu quản lý chi NSNN giữa các năm nhằm nhận diện xu hướng và biến động trong công tác quản lý.
Phương pháp phân tích tổng hợp: Tổng hợp dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngân sách và các nghiên cứu liên quan để xây dựng cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng.
Phương pháp điều tra khảo sát: Thu thập dữ liệu sơ cấp qua phiếu điều tra gửi trực tiếp đến 55 cán bộ công chức, viên chức tại Sở Công Thương nhằm đánh giá nhận thức và thực tiễn quản lý chi ngân sách.
Cỡ mẫu 55 cá nhân được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo thu thập thông tin đa chiều và phản ánh thực trạng quản lý ngân sách tại đơn vị. Phân tích số liệu được thực hiện bằng công cụ Excel với các kỹ thuật thống kê toán học cơ bản.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ lệ thực hiện dự toán chi ngân sách đạt khoảng 95-98% trong giai đoạn 2018-2020, cho thấy sự chấp hành nghiêm túc dự toán được giao. Tuy nhiên, chất lượng lập dự toán còn thấp, chưa phản ánh sát thực tế nhu cầu chi tiêu.
Chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách, khoảng 70-75%, trong khi chi đầu tư phát triển chỉ chiếm khoảng 20-25%. Điều này phản ánh ưu tiên duy trì hoạt động bộ máy hơn là đầu tư phát triển.
Công tác thanh tra, kiểm tra ngân sách được thực hiện đều đặn nhưng chưa đủ mạnh, dẫn đến một số khoản chi sai chế độ với số tiền nhỏ nhưng tiềm ẩn nguy cơ lãng phí và tham nhũng.
Ý kiến khảo sát cho thấy 60% cán bộ công chức đánh giá công tác quản lý chi ngân sách còn nhiều khó khăn do quy trình phức tạp và thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ việc lập dự toán chưa sát thực tế, do thiếu thông tin đầy đủ và năng lực chuyên môn của cán bộ lập dự toán còn hạn chế. Tỷ lệ chi thường xuyên cao phản ánh sự ưu tiên duy trì bộ máy hành chính, tuy nhiên cần cân đối để tăng chi đầu tư phát triển nhằm thúc đẩy kinh tế địa phương. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa đủ mạnh do nguồn lực hạn chế và quy trình chưa đồng bộ, điều này cần được cải thiện để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách.
So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác như Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Long An, Tây Ninh có nhiều điểm tương đồng về cơ cấu chi ngân sách và các khó khăn trong quản lý. Tuy nhiên, Tây Ninh cần học hỏi kinh nghiệm trong việc đổi mới quy trình lập, phân bổ và quyết toán ngân sách, cũng như tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi ngân sách theo loại chi và bảng so sánh tỷ lệ thực hiện dự toán chi ngân sách qua các năm để minh họa rõ nét hơn về thực trạng quản lý.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao chất lượng lập dự toán chi ngân sách: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn cho cán bộ lập dự toán, áp dụng phần mềm quản lý dự toán hiện đại nhằm đảm bảo dự toán sát thực tế, dự kiến hoàn thành trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Sở Tài chính phối hợp với Sở Công Thương.
Cân đối tỷ trọng chi ngân sách giữa chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển: Xây dựng kế hoạch ưu tiên đầu tư cho các dự án trọng điểm, giảm dần chi thường xuyên không cần thiết, mục tiêu tăng tỷ trọng chi đầu tư lên ít nhất 30% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Sở Công Thương và UBND tỉnh Tây Ninh.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát chi ngân sách: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, tăng cường phối hợp giữa các phòng ban, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát chi tiêu, dự kiến triển khai trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Thanh tra Sở Công Thương và Sở Tài chính.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách: Triển khai phần mềm kế toán ngân sách tích hợp, đào tạo cán bộ sử dụng hiệu quả, nhằm nâng cao tính minh bạch và giảm thiểu sai sót, hoàn thành trong vòng 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở Công Thương phối hợp với Trung tâm CNTT tỉnh Tây Ninh.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý ngân sách tại các sở, ban ngành địa phương: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý chi ngân sách và áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước cấp địa phương.
Lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong quản lý ngân sách, từ đó xây dựng chính sách và quy trình phù hợp.
Các tổ chức thanh tra, kiểm toán và giám sát tài chính công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát ngân sách.
Câu hỏi thường gặp
Quản lý chi ngân sách nhà nước là gì?
Quản lý chi ngân sách nhà nước là quá trình lập dự toán, phân bổ, chấp hành và quyết toán các khoản chi theo quy định pháp luật nhằm đảm bảo sử dụng ngân sách hiệu quả và đúng mục đích.Tại sao việc lập dự toán ngân sách lại quan trọng?
Lập dự toán giúp xác định kế hoạch thu chi hợp lý, đảm bảo cân đối ngân sách và phục vụ các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Ví dụ, dự toán không sát thực tế có thể dẫn đến thâm hụt hoặc lãng phí ngân sách.Những nguyên tắc cơ bản trong quản lý ngân sách nhà nước là gì?
Bao gồm nguyên tắc thống nhất, dân chủ, cân đối ngân sách, công khai minh bạch và quy trách nhiệm, nhằm đảm bảo ngân sách được quản lý chặt chẽ và hiệu quả.Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi ngân sách?
Bao gồm năng lực quản lý của cán bộ, tổ chức bộ máy, sự phối hợp giữa các đơn vị, hệ thống pháp luật và môi trường quản lý minh bạch.Làm thế nào để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra ngân sách?
Cần xây dựng quy trình kiểm tra định kỳ, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát, đào tạo cán bộ và tăng cường phối hợp giữa các phòng ban nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.
Kết luận
- Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước, tập trung vào quản lý chi ngân sách tại Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2018-2020.
- Phân tích thực trạng cho thấy công tác quản lý chi ngân sách đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về lập dự toán, phân bổ và giám sát chi tiêu.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng lập dự toán, cân đối chi ngân sách, tăng cường thanh tra kiểm tra và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách.
- Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tỉnh Tây Ninh và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các đơn vị khác trong tỉnh.
Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tại địa phương mình.