Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công là một trong những nhiệm vụ trọng yếu nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực nhà nước, góp phần nâng cao năng lực hoạt động của các cơ quan hành chính. Tại Việt Nam, Luật Quản lý tài sản công được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 3/6/2008 và có hiệu lực từ 1/1/2009 đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho công tác này. Tuy nhiên, sau hơn 5 năm áp dụng, thực trạng quản lý tài sản công tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) tỉnh Thừa Thiên Huế vẫn còn nhiều hạn chế như quản lý mang tính hành chính, thiếu chặt chẽ, sử dụng lãng phí tài sản chuyên dùng, các tiêu chuẩn, định mức quản lý lạc hậu, chưa phù hợp với cơ chế khoán mới.

Luận văn thạc sĩ này nhằm mục tiêu hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước, phân tích thực trạng công tác quản lý tài sản công tại KBNN tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2017, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài sản công đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại KBNN tỉnh Thừa Thiên Huế, với dữ liệu thu thập từ các phòng ban chức năng và cán bộ công chức liên quan.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công, góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước, đồng thời tăng cường minh bạch, công khai trong quản lý tài sản công tại địa phương. Kết quả nghiên cứu dự kiến hỗ trợ các nhà quản lý trong việc xây dựng chính sách, quy trình quản lý tài sản công phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu nhà nước, được giao cho các cơ quan hành chính quản lý và sử dụng nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Quản lý tài sản công bao gồm các nguyên tắc như công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

  • Mô hình phân cấp quản lý tài sản công: Phân cấp rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa các cấp quản lý nhằm đảm bảo sự thống nhất và hiệu quả trong quản lý tài sản công. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của Bộ Tài chính, KBNN Trung ương, KBNN tỉnh và các đơn vị trực thuộc trong việc lập dự toán, đầu tư, mua sắm, sử dụng và thanh lý tài sản.

  • Khái niệm tài sản công và phân loại tài sản: Tài sản công được phân thành tài sản hữu hình (đất đai, nhà cửa, máy móc, phương tiện vận tải) và tài sản vô hình (quyền sử dụng đất, phần mềm ứng dụng). Ngoài ra, tài sản còn được phân theo nguồn vốn hình thành (vốn đầu tư xây dựng cơ bản, vốn mua sắm thường xuyên, vốn tài trợ) và tính chất sử dụng (tài sản cố định, công cụ dụng cụ, vật tư tiêu hao).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

  • Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Thu thập số liệu từ hồ sơ, tài liệu lưu trữ tại các phòng ban của KBNN Thừa Thiên Huế, các văn bản pháp luật, báo cáo ngành và tài liệu liên quan.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Thực hiện phỏng vấn sâu với 6 cán bộ quản lý tài sản công tại KBNN tỉnh, đồng thời khảo sát bằng bảng hỏi với 160 cán bộ công chức liên quan, thu về 155 phiếu hợp lệ (tỷ lệ phản hồi 87,8%). Các nội dung khảo sát tập trung vào công tác lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán kinh phí đầu tư, mua sắm tài sản công, kiểm tra giám sát và phương pháp quản lý tài sản.

  • Phương pháp phân tích số liệu: Áp dụng thống kê mô tả để tổng hợp, trình bày số liệu; kiểm định T-test để so sánh sự khác biệt giữa các biến định tính và định lượng; phương pháp so sánh để đánh giá sự thay đổi công tác quản lý tài sản công qua các năm 2015-2017.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích giai đoạn 2015-2017, đề xuất giải pháp đến năm 2025, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của KBNN Thừa Thiên Huế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân cấp quản lý tài sản công chưa rõ ràng và thiếu chặt chẽ: Qua khảo sát, 68% cán bộ công chức đánh giá phân cấp quản lý tài sản công tại KBNN Thừa Thiên Huế còn chưa rõ ràng, dẫn đến trách nhiệm quản lý chưa được phát huy tối đa.

  2. Công tác lập và chấp hành dự toán đầu tư, mua sắm tài sản công còn hạn chế: Tỷ lệ dự toán được phê duyệt đúng hạn đạt khoảng 75%, trong khi việc chấp hành dự toán chỉ đạt 70%, cho thấy còn tồn tại tình trạng chậm trễ và không tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch.

  3. Quyết toán kinh phí đầu tư và mua sắm tài sản chưa kịp thời và đầy đủ: Chỉ có 65% dự án đầu tư xây dựng cơ bản được quyết toán đúng thời hạn, gây khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn và lập kế hoạch năm tiếp theo.

  4. Kiểm tra, giám sát công tác quản lý tài sản công còn yếu: 60% cán bộ cho biết công tác kiểm tra, giám sát chưa được thực hiện thường xuyên và chưa phát hiện kịp thời các sai phạm, dẫn đến lãng phí tài sản công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do hệ thống tiêu chuẩn, định mức quản lý tài sản công đã lạc hậu, chưa phù hợp với cơ chế khoán mới và yêu cầu phát triển hiện nay. Việc phân cấp quản lý chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban và đơn vị trực thuộc cũng làm giảm hiệu quả quản lý. So với một số KBNN khác như Phú Thọ và Hải Dương, KBNN Thừa Thiên Huế còn chưa áp dụng triệt để các biện pháp quản lý hiện đại, chưa phát huy tốt vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý tài sản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hoàn thành dự toán, quyết toán qua các năm 2015-2017, bảng so sánh mức độ phân cấp quản lý và hiệu quả kiểm tra giám sát giữa các KBNN tỉnh. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới công tác quản lý tài sản công, nâng cao trách nhiệm và năng lực cán bộ quản lý, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để tăng cường minh bạch và hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Rà soát, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, định mức quản lý tài sản công: Cần cập nhật, ban hành mới các tiêu chuẩn, định mức phù hợp với thực tiễn và cơ chế khoán mới, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm, do Bộ Tài chính phối hợp với KBNN tỉnh chủ trì.

  2. Tăng cường phân cấp quản lý tài sản công rõ ràng, minh bạch: Xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp quản lý, đồng thời xây dựng quy trình phối hợp liên phòng ban nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian triển khai trong 1 năm, do Ban Giám đốc KBNN Thừa Thiên Huế chỉ đạo.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản công: Triển khai hệ thống phần mềm quản lý tài sản công đồng bộ, cập nhật dữ liệu theo thời gian thực, hỗ trợ kiểm kê, báo cáo và giám sát. Kế hoạch thực hiện trong 2 năm, phối hợp với phòng Tin học và các đơn vị liên quan.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đào tạo cán bộ quản lý tài sản: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm; đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý tài sản cho cán bộ công chức. Thời gian thực hiện liên tục hàng năm, do phòng Thanh tra - Kiểm tra phối hợp với phòng Tổ chức cán bộ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý Kho bạc Nhà nước các cấp: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý tài sản công, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản.

  2. Cán bộ, công chức làm công tác tài chính, kế toán và quản lý tài sản công: Nắm bắt kiến thức về tiêu chuẩn, quy trình quản lý tài sản công, nâng cao kỹ năng lập dự toán, quyết toán và kiểm soát tài sản.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước về tài chính công: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách quản lý tài sản công phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

  4. Giảng viên, nghiên cứu sinh và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập về quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý tài sản công tại KBNN Thừa Thiên Huế còn nhiều hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do hệ thống tiêu chuẩn, định mức quản lý chưa được cập nhật phù hợp, phân cấp quản lý chưa rõ ràng, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các đơn vị và công tác kiểm tra giám sát chưa thường xuyên.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá thực trạng quản lý tài sản công?
    Luận văn sử dụng phương pháp thống kê mô tả, kiểm định T-test để so sánh các biến định tính và định lượng, cùng phương pháp so sánh để đánh giá sự thay đổi qua các năm 2015-2017.

  3. Các loại tài sản công được phân loại như thế nào?
    Tài sản công được phân thành tài sản hữu hình (đất đai, nhà cửa, máy móc, phương tiện vận tải) và tài sản vô hình (quyền sử dụng đất, phần mềm ứng dụng). Ngoài ra còn phân theo nguồn vốn hình thành và tính chất sử dụng.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công?
    Các giải pháp gồm hoàn thiện tiêu chuẩn, định mức; tăng cường phân cấp quản lý; ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường kiểm tra, giám sát và đào tạo cán bộ quản lý.

  5. Ai là đối tượng chính nên tham khảo luận văn này?
    Lãnh đạo và cán bộ quản lý KBNN, cán bộ tài chính kế toán, nhà hoạch định chính sách, giảng viên và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước, đặc biệt tại KBNN tỉnh Thừa Thiên Huế.
  • Thực trạng quản lý tài sản công giai đoạn 2015-2017 còn nhiều hạn chế như phân cấp chưa rõ ràng, chấp hành dự toán và quyết toán chưa đầy đủ, kiểm tra giám sát yếu kém.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể gồm hoàn thiện tiêu chuẩn, định mức, tăng cường phân cấp, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực cán bộ quản lý.
  • Kế hoạch thực hiện các giải pháp hướng đến năm 2025 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công, góp phần tiết kiệm ngân sách và phát triển bền vững.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, cán bộ công chức, nhà hoạch định chính sách và giới học thuật trong lĩnh vực quản lý tài sản công.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả nghiên cứu, các cơ quan liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời cập nhật thường xuyên các chính sách, quy định mới về quản lý tài sản công. Độc giả quan tâm có thể liên hệ với KBNN Thừa Thiên Huế để trao đổi, ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn quản lý.