I. Cơ sở lý luận hoàn thiện pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc
Phần này tập trung phân tích cơ sở lý luận về bảo hiểm xã hội bắt buộc (BHXHBB) và pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc. Luận án làm rõ khái niệm, bản chất, chức năng và ý nghĩa của BHXHBB. Đồng thời, luận án cũng đề cập đến các nguyên tắc cơ bản và nội dung của pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc, cùng với các tiêu chí đánh giá tính hoàn thiện của pháp luật này. Phần này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện pháp luật BHXHBB trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sự phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu của nền kinh tế thị trường.
1.1. Khái niệm và bản chất của BHXHBB
Luận án định nghĩa bảo hiểm xã hội bắt buộc là một chế độ dự phòng xã hội do Nhà nước quản lý, nhằm bảo vệ người lao động trước các rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, và tuổi già. Bản chất của BHXHBB là sự kết hợp giữa yếu tố kinh tế và xã hội, với mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội và ổn định đời sống người lao động. Luận án cũng phân tích sự khác biệt giữa BHXHBB và các loại hình bảo hiểm xã hội khác, như bảo hiểm xã hội tự nguyện.
1.2. Nguyên tắc và nội dung pháp luật BHXHBB
Luận án chỉ ra các nguyên tắc cơ bản của pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm nguyên tắc bắt buộc tham gia, nguyên tắc đóng góp và hưởng thụ, và nguyên tắc bảo đảm quyền lợi người lao động. Nội dung pháp luật BHXHBB được phân tích qua các chế độ như hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, và tai nạn lao động. Luận án cũng đưa ra các tiêu chí đánh giá tính hoàn thiện của pháp luật, bao gồm tính toàn diện, phù hợp với thực tiễn, và khả năng thực thi.
II. Thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện BHXHBB tại Việt Nam
Phần này đánh giá thực trạng pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Việt Nam, tập trung vào các quy định về đối tượng áp dụng, các chế độ BHXHBB, tài chính thực hiện, thủ tục thực hiện, và xử lý vi phạm. Luận án chỉ ra những ưu điểm và hạn chế của pháp luật hiện hành, đồng thời phân tích thực tiễn thực hiện pháp luật BHXHBB trong giai đoạn từ năm 2016 đến nay. Phần này cũng đề cập đến các vấn đề như tỷ lệ tham gia BHXHBB còn thấp, quỹ hưu trí khó cân đối, và sự bất cập trong quy định về điều kiện hưởng lương hưu.
2.1. Thực trạng pháp luật về đối tượng áp dụng
Luận án phân tích quy định pháp luật về đối tượng áp dụng BHXHBB, bao gồm người lao động có quan hệ lao động và người sử dụng lao động. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ tham gia BHXHBB còn thấp, đặc biệt là trong khu vực lao động phi chính thức. Luận án cũng chỉ ra sự thiếu đồng bộ giữa quy định pháp luật và thực tiễn thực hiện, dẫn đến nhiều người lao động không được bảo vệ đầy đủ.
2.2. Thực trạng pháp luật về các chế độ BHXHBB
Luận án đánh giá các chế độ BHXHBB như hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, và tai nạn lao động. Mặc dù pháp luật đã quy định khá đầy đủ các chế độ này, nhưng thực tiễn thực hiện vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc giải quyết hưởng BHXH một lần và điều kiện hưởng lương hưu. Luận án cũng chỉ ra sự chồng chéo giữa các quy định pháp luật, gây khó khăn cho người lao động và người sử dụng lao động.
III. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện BHXHBB
Phần này đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tại Việt Nam. Luận án đưa ra các yêu cầu và định hướng hoàn thiện pháp luật, bao gồm việc mở rộng đối tượng áp dụng, cải thiện các chế độ BHXHBB, và tăng cường quản lý tài chính BHXHBB. Đồng thời, luận án cũng đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật, như tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao năng lực quản lý của cơ quan BHXH, và xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật.
3.1. Kiến nghị sửa đổi quy định về đối tượng áp dụng
Luận án đề xuất mở rộng đối tượng áp dụng BHXHBB, đặc biệt là đối với lao động phi chính thức và lao động tự do. Đồng thời, luận án cũng kiến nghị sửa đổi quy định về điều kiện tham gia BHXHBB, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động. Các giải pháp này nhằm tăng tỷ lệ tham gia BHXHBB và đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
3.2. Kiến nghị cải thiện các chế độ BHXHBB
Luận án đề xuất cải thiện các chế độ BHXHBB, bao gồm việc điều chỉnh quy định về điều kiện hưởng lương hưu, tăng mức hưởng BHXH một lần, và cải thiện quy trình giải quyết hưởng BHXH. Các kiến nghị này nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động và nâng cao hiệu quả thực hiện các chế độ BHXHBB.
