I. Tổng Quan Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện Khái Niệm Vai Trò
Kế toán quản trị (KTQT) trong bệnh viện là một hệ thống thông tin quan trọng, cung cấp dữ liệu cho các nhà quản lý để đưa ra quyết định hiệu quả. KTQT không chỉ dừng lại ở việc ghi chép số liệu mà còn phân tích, đánh giá và dự báo tình hình tài chính, giúp bệnh viện kiểm soát chi phí, tối ưu hóa doanh thu và nâng cao hiệu quả hoạt động. Đặc biệt, trong bối cảnh các bệnh viện công lập đang dần chuyển sang cơ chế tự chủ tài chính, vai trò của KTQT càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. KTQT giúp bệnh viện chủ động hơn trong việc quản lý nguồn lực, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của người dân. Theo Nguyễn Ngọc Vũ (2017), hệ thống thông tin tích hợp giữa KTTC và KTQT giúp tối ưu hóa hiệu quả quản lý mà không tốn thêm nhiều chi phí.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của kế toán quản trị bệnh viện
Kế toán quản trị trong bệnh viện là quá trình thu thập, xử lý, phân tích và báo cáo thông tin tài chính và phi tài chính, phục vụ cho việc ra quyết định của ban lãnh đạo. Đặc điểm của KTQT trong ngành y tế là tập trung vào việc kiểm soát chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động của các khoa phòng, và hỗ trợ việc xây dựng giá dịch vụ y tế hợp lý. KTQT khác với kế toán tài chính ở chỗ nó hướng đến thông tin nội bộ, linh hoạt và không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực kế toán chung.
1.2. Vai trò của kế toán quản trị trong quản lý bệnh viện
KTQT đóng vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính bệnh viện. Nó cung cấp thông tin chi tiết về chi phí, doanh thu, lợi nhuận của từng dịch vụ, từng khoa phòng, giúp ban lãnh đạo đưa ra các quyết định về đầu tư, mở rộng, hoặc cắt giảm các hoạt động không hiệu quả. KTQT cũng giúp bệnh viện kiểm soát chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, và đảm bảo sự minh bạch trong quản lý tài chính.
II. Thách Thức Kế Toán Quản Trị tại Bệnh Viện Phong Quy Hòa
Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa, một đơn vị sự nghiệp có thu, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc triển khai và hoàn thiện kế toán quản trị. Mặc dù đã có những nỗ lực trong việc áp dụng các công cụ KTQT, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Việc thiếu một hệ thống KTQT bài bản, thiếu nhân lực có chuyên môn, và thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận là những rào cản lớn. Theo Trần Ngọc Huyền (2018), cần có các tài liệu liên quan đến các quy trình kiểm soát nội bộ làm căn cứ nghiên cứu và đánh giá các quy trình hiện tại để nhận dạng mô hình kế toán quản trị cụ thể của đơn vị và đề xuất hoàn thiện mô hình hoạt động hiệu quả hơn.
2.1. Thực trạng áp dụng kế toán quản trị tại bệnh viện Quy Hòa
Hiện tại, Bệnh viện Phong Da liễu Quy Hòa chủ yếu sử dụng KTQT trong việc xây dựng giá dịch vụ y tế và đánh giá hiệu quả hoạt động của một số khoa phòng. Tuy nhiên, việc lập dự toán, kiểm soát chi phí, và đánh giá trách nhiệm quản lý chưa được thực hiện một cách hệ thống và đầy đủ. Thông tin KTQT còn thiếu tính kịp thời và chính xác, gây khó khăn cho việc ra quyết định của ban lãnh đạo.
2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến kế toán quản trị tại bệnh viện
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai KTQT tại Bệnh viện Phong Da liễu Quy Hòa, bao gồm: (1) Thiếu nguồn lực tài chính để đầu tư vào hệ thống KTQT; (2) Thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn về KTQT; (3) Sự phức tạp của hệ thống quản lý chi phí trong bệnh viện; (4) Sự thay đổi liên tục của các quy định pháp luật về tài chính ngành y tế.
2.3. Hạn chế trong công tác lập dự toán và kiểm soát chi phí
Công tác lập dự toán tại Bệnh viện Phong Da liễu Quy Hòa còn mang tính hình thức, chưa dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn. Việc kiểm soát chi phí còn lỏng lẻo, chưa có các biện pháp cụ thể để ngăn chặn lãng phí và thất thoát. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực và khả năng cạnh tranh của bệnh viện.
III. Cách Hoàn Thiện Tổ Chức Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện Quy Hòa
Để hoàn thiện kế toán quản trị bệnh viện, Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa cần thực hiện một loạt các giải pháp đồng bộ, từ việc xây dựng hệ thống KTQT bài bản, đào tạo nhân lực, đến việc áp dụng các công cụ và kỹ thuật KTQT hiện đại. Việc hoàn thiện KTQT sẽ giúp bệnh viện nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, cải thiện chất lượng dịch vụ, và đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh của người dân. Theo Huỳnh Thị Thúy Hằng (2018), cần dùng công cụ phỏng vấn và xin ý kiến chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực KTQT để xác định lại các nhóm nhân tố có thể ảnh hưởng đến khả năng vận dụng KTQT trong các DNSX ngành cơ khí tại TP.
3.1. Xây dựng hệ thống kế toán quản trị phù hợp đặc thù bệnh viện
Hệ thống KTQT cần được thiết kế phù hợp với đặc thù hoạt động của Bệnh viện Phong Da liễu Quy Hòa, bao gồm việc xác định các đối tượng quản lý chi phí, xây dựng hệ thống tài khoản KTQT, và thiết lập quy trình thu thập, xử lý, và báo cáo thông tin KTQT. Hệ thống KTQT cũng cần được tích hợp với hệ thống thông tin kế toán tài chính để đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ.
3.2. Đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ kế toán quản trị
Cần có kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ kế toán viên về KTQT, bao gồm các kiến thức về phân tích chi phí, lập dự toán, đánh giá hiệu quả hoạt động, và ra quyết định. Bệnh viện cũng cần tạo điều kiện cho kế toán viên tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu về KTQT do các tổ chức uy tín tổ chức.
3.3. Ứng dụng phần mềm kế toán quản trị chuyên dụng
Việc sử dụng phần mềm kế toán quản trị bệnh viện chuyên dụng sẽ giúp tự động hóa các quy trình KTQT, giảm thiểu sai sót, và nâng cao hiệu quả công việc. Phần mềm cần có các chức năng như lập dự toán, theo dõi chi phí, phân tích hiệu quả hoạt động, và tạo báo cáo KTQT theo yêu cầu.
IV. Phương Pháp Phân Loại Chi Phí để Kiểm Soát Chi Bệnh Viện
Phân loại chi phí là một bước quan trọng trong việc kiểm soát và quản lý chi phí trong bệnh viện. Việc phân loại chi phí theo các tiêu chí khác nhau sẽ giúp bệnh viện hiểu rõ hơn về cơ cấu chi phí, xác định các khoản chi phí bất hợp lý, và đưa ra các biện pháp tiết kiệm chi phí hiệu quả. Theo BPP Learning Media Ltd (2012), cần xác định rõ chi phí liên quan đến quyết định và ngân sách.
4.1. Phân loại chi phí theo yếu tố chi phí
Phân loại chi phí theo yếu tố chi phí bao gồm: (1) Chi phí nhân công; (2) Chi phí vật tư; (3) Chi phí khấu hao tài sản cố định; (4) Chi phí dịch vụ mua ngoài; (5) Chi phí khác. Việc phân loại này giúp bệnh viện xác định được cơ cấu chi phí và các yếu tố chi phí chiếm tỷ trọng lớn.
4.2. Phân loại chi phí theo khoản mục chi phí
Phân loại chi phí theo khoản mục chi phí bao gồm: (1) Chi phí khám chữa bệnh; (2) Chi phí quản lý bệnh viện; (3) Chi phí đào tạo; (4) Chi phí nghiên cứu khoa học; (5) Chi phí khác. Việc phân loại này giúp bệnh viện đánh giá hiệu quả hoạt động của từng khoản mục chi phí.
4.3. Phân loại chi phí theo mối quan hệ với hoạt động
Phân loại chi phí theo mối quan hệ với hoạt động bao gồm: (1) Chi phí trực tiếp; (2) Chi phí gián tiếp. Chi phí trực tiếp là chi phí liên quan trực tiếp đến việc cung cấp dịch vụ y tế, ví dụ như chi phí thuốc men, vật tư y tế. Chi phí gián tiếp là chi phí liên quan đến việc hỗ trợ hoạt động khám chữa bệnh, ví dụ như chi phí điện nước, chi phí quản lý.
V. Bí Quyết Lập Dự Toán Ngân Sách Hiệu Quả Cho Bệnh Viện
Lập dự toán ngân sách là một công cụ quan trọng trong KTQT, giúp bệnh viện chủ động trong việc quản lý nguồn lực tài chính, đảm bảo sự cân đối giữa thu và chi, và đạt được các mục tiêu đề ra. Việc lập dự toán cần dựa trên cơ sở khoa học, thực tiễn, và có sự tham gia của tất cả các bộ phận liên quan. Theo Horvath (1993), kế hoạch chi phí toàn diện, hoạt động quản trị chi phí và khái niệm kiểm soát chi phí,… được sử dụng triệt để ngay từ giai đoạn đầu của quá trình thiết kế sản phẩm nhằm tác động đến cấu trúc chi phí của sản phẩm với những tính năng đáp ứng nhu cầu thị trường.
5.1. Phương pháp lập dự toán từ trên xuống Top down
Phương pháp lập dự toán từ trên xuống là phương pháp mà ban lãnh đạo bệnh viện đưa ra các chỉ tiêu dự toán tổng quát, sau đó giao cho các khoa phòng cụ thể hóa. Phương pháp này phù hợp với các bệnh viện có quy mô lớn và có hệ thống quản lý tập trung.
5.2. Phương pháp lập dự toán từ dưới lên Bottom up
Phương pháp lập dự toán từ dưới lên là phương pháp mà các khoa phòng tự xây dựng dự toán, sau đó trình lên ban lãnh đạo bệnh viện để phê duyệt. Phương pháp này phù hợp với các bệnh viện có quy mô nhỏ và có tính tự chủ cao.
5.3. Dự toán ngân sách linh hoạt theo quy mô giường bệnh
Dự toán ngân sách cần được xây dựng linh hoạt theo quy mô giường bệnh của từng khoa phòng, để đảm bảo sự phù hợp với thực tế hoạt động. Bệnh viện cần xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí, ví dụ như số lượng bệnh nhân, mức độ bệnh tật, và chi phí vật tư y tế, để xây dựng dự toán chính xác.
VI. Ứng Dụng Phân Tích CVP để Ra Quyết Định Quản Lý Bệnh Viện
Phân tích Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận (CVP) là một công cụ hữu ích trong KTQT, giúp bệnh viện đánh giá tác động của các yếu tố chi phí, khối lượng, và giá cả đến lợi nhuận. Việc phân tích CVP sẽ giúp bệnh viện đưa ra các quyết định về giá dịch vụ, cơ cấu chi phí, và quy mô hoạt động một cách hiệu quả. Theo Ghosh và Chan (1997), các công ty áp dụng rất nhiều kỹ thuật khác nhau của KTQT. Tuy nhiên, các kỹ thuật mới như quản lý chất lượng toàn diện, xác định chi phí trên cơ sở hoạt động được áp dụng khá hạn chế bởi các doanh nghiệp trong nước so với các Công ty đa quốc gia đang hoạt động tại Singapore.
6.1. Xác định điểm hòa vốn của các dịch vụ y tế
Điểm hòa vốn là điểm mà tại đó tổng doanh thu bằng tổng chi phí. Việc xác định điểm hòa vốn của các dịch vụ y tế sẽ giúp bệnh viện biết được cần cung cấp bao nhiêu dịch vụ để bù đắp chi phí và bắt đầu tạo ra lợi nhuận.
6.2. Phân tích độ nhạy của lợi nhuận theo sự thay đổi của chi phí
Việc phân tích độ nhạy của lợi nhuận theo sự thay đổi của chi phí sẽ giúp bệnh viện đánh giá tác động của việc tăng hoặc giảm chi phí đến lợi nhuận. Điều này giúp bệnh viện đưa ra các quyết định về kiểm soát chi phí một cách hiệu quả.
6.3. Ra quyết định về giá dịch vụ y tế dựa trên phân tích CVP
Phân tích CVP cung cấp thông tin quan trọng để bệnh viện đưa ra các quyết định về giá dịch vụ y tế. Bệnh viện cần cân nhắc các yếu tố như chi phí, khối lượng, cạnh tranh, và khả năng chi trả của người bệnh để định giá dịch vụ một cách hợp lý.
