Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế quốc dân với giá trị sản xuất xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh năm 2018 đạt khoảng 184 nghìn tỷ đồng, tăng 10,47% so với năm trước. Công ty TNHH Keum Nong Construction, thành lập năm 2013 với vốn đầu tư 100% từ Hàn Quốc, hoạt động trong lĩnh vực xây dựng nhà ở, công trình kỹ thuật dân dụng và lắp đặt hệ thống, đã mở rộng quy mô từ 10 nhân viên ban đầu lên gần 100 nhân viên. Tuy nhiên, hiệu quả kinh doanh của công ty có xu hướng giảm qua các năm, với lợi nhuận ròng giảm từ 10,5 tỷ đồng năm 2017 xuống còn 9,1 tỷ đồng giữa năm 2019, chỉ số ROA cũng giảm từ 2,82% xuống mức thấp hơn.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) nhằm ngăn chặn gian lận, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Mục tiêu cụ thể gồm đánh giá thực trạng hệ thống KSNB, xác định nguyên nhân tồn tại các vấn đề và đề xuất giải pháp hoàn thiện phù hợp với đặc thù ngành xây dựng và môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở chính của công ty từ đầu năm 2018 đến giữa năm 2019. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ công ty quản lý rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh doanh và tuân thủ các quy định pháp luật.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên khuôn mẫu COSO 2013, một chuẩn mực quốc tế về hệ thống kiểm soát nội bộ, bao gồm 5 thành phần chính: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát.

  • Môi trường kiểm soát: Bao gồm tính chính trực, giá trị đạo đức, cam kết về năng lực, cơ cấu tổ chức và phân công quyền hạn.
  • Đánh giá rủi ro: Nhận diện và phân tích các rủi ro ảnh hưởng đến mục tiêu của doanh nghiệp.
  • Hoạt động kiểm soát: Các chính sách và thủ tục nhằm đảm bảo các chỉ thị của nhà quản lý được thực hiện.
  • Thông tin và truyền thông: Thu thập, truyền đạt và sử dụng thông tin phù hợp để hỗ trợ kiểm soát.
  • Giám sát: Đánh giá liên tục và định kỳ về hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Ngoài ra, luận văn tham khảo các nghiên cứu trong và ngoài nước về tác động của hệ thống KSNB đến hiệu quả hoạt động tài chính, đặc biệt trong ngành xây dựng và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp khảo sát thực tế tại công ty TNHH Keum Nong Construction. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi dựa trên khuôn mẫu COSO 2013, phỏng vấn ban giám đốc, trưởng phòng và quan sát thực tế. Cỡ mẫu khảo sát gồm các nhân viên đang làm việc tại văn phòng công ty, với số lượng khoảng 100 người.

Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả để đánh giá thực trạng hệ thống KSNB, đồng thời áp dụng phương pháp phân tích nguyên nhân để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của hệ thống. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ đầu năm 2018 đến giữa năm 2019, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Môi trường kiểm soát còn nhiều hạn chế: Kết quả khảo sát cho thấy tính chính trực và các giá trị đạo đức chưa được truyền đạt đầy đủ, cơ cấu tổ chức và phân công quyền hạn còn chưa rõ ràng, dẫn đến việc thực thi các chính sách kiểm soát chưa hiệu quả. Tỷ lệ nhân viên đánh giá môi trường kiểm soát chưa đạt yêu cầu chiếm khoảng 35%.

  2. Đánh giá rủi ro chưa được thực hiện đầy đủ: Công ty chưa xây dựng cơ chế nhận diện và xử lý rủi ro một cách chủ động, chỉ phản ứng khi có sự cố xảy ra. Khoảng 40% nhân viên cho biết việc đánh giá rủi ro chưa được chú trọng đúng mức.

  3. Hoạt động kiểm soát chưa đồng bộ và thiếu chủ động: Các thủ tục kiểm soát như phê duyệt, xác minh, phân công nhiệm vụ chưa được thực hiện nghiêm túc, dẫn đến sai sót và rủi ro trong quản lý tài chính và vật tư. Tỷ lệ sai sót trong báo cáo tài chính được ghi nhận tăng 15% so với năm trước.

  4. Thông tin và truyền thông chưa hiệu quả: Việc truyền đạt thông tin nội bộ còn chậm trễ, thiếu kênh thông tin chính thức và chưa có hệ thống phản hồi hiệu quả. Khoảng 30% nhân viên phản ánh thông tin không được cập nhật kịp thời.

  5. Giám sát chưa được chú trọng đúng mức: Ban giám sát chưa thực hiện kiểm tra định kỳ và giám sát chặt chẽ các hoạt động kiểm soát, dẫn đến việc phát hiện sai phạm và xử lý chưa kịp thời. Tỷ lệ các vấn đề phát sinh không được xử lý đúng hạn chiếm khoảng 25%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc công ty áp dụng hệ thống KSNB theo chuẩn mực của công ty mẹ tại Hàn Quốc mà chưa điều chỉnh phù hợp với môi trường pháp lý và văn hóa Việt Nam. Sự phát triển nhanh chóng về quy mô và khối lượng công việc cũng làm tăng áp lực lên hệ thống kiểm soát hiện tại, trong khi việc đánh giá và cập nhật hệ thống chưa được thực hiện thường xuyên.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cho thấy, các yếu tố như môi trường kiểm soát và hoạt động kiểm soát có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hiệu quả hoạt động tài chính. Việc thiếu sự giám sát và truyền thông hiệu quả cũng là nguyên nhân phổ biến dẫn đến các sai sót và gian lận trong doanh nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá các yếu tố KSNB chưa đạt yêu cầu, bảng tổng hợp các sai sót trong báo cáo tài chính qua các năm, và sơ đồ luồng thông tin nội bộ để minh họa các điểm nghẽn trong truyền thông.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và truyền đạt văn hóa chính trực và đạo đức nghề nghiệp: Ban giám đốc cần thiết lập các chính sách rõ ràng về đạo đức, tổ chức các chương trình đào tạo định kỳ nhằm nâng cao nhận thức của nhân viên về vai trò của KSNB. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc và phòng nhân sự.

  2. Xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro chủ động và toàn diện: Thiết lập quy trình nhận diện, phân tích và xử lý rủi ro phù hợp với đặc thù ngành xây dựng và môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể: Ban kiểm soát phối hợp phòng kỹ thuật và tài chính.

  3. Hoàn thiện các thủ tục và quy trình kiểm soát nội bộ: Rà soát, cập nhật và chuẩn hóa các quy trình phê duyệt, xác minh, phân công nhiệm vụ nhằm đảm bảo tính hiệu quả và đồng bộ trong hoạt động kiểm soát. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng kế toán, phòng hành chính nhân sự và ban giám đốc.

  4. Cải thiện hệ thống thông tin và truyền thông nội bộ: Xây dựng kênh thông tin chính thức, áp dụng công nghệ thông tin để truyền đạt và phản hồi thông tin nhanh chóng, minh bạch. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng IT và phòng hành chính nhân sự.

  5. Tăng cường hoạt động giám sát và kiểm tra định kỳ: Thành lập ban giám sát độc lập, thực hiện kiểm tra đột xuất và định kỳ nhằm phát hiện sớm các sai phạm và xử lý kịp thời. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban kiểm soát và ban giám đốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám đốc và quản lý cấp cao các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ tầm quan trọng của hệ thống KSNB trong quản lý rủi ro và nâng cao hiệu quả kinh doanh, từ đó xây dựng chiến lược kiểm soát phù hợp.

  2. Phòng kiểm soát nội bộ và ban kiểm soát doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế, đánh giá và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, kiểm toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng khuôn mẫu COSO 2013 trong ngành xây dựng và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tư vấn quản trị doanh nghiệp: Hỗ trợ trong việc xây dựng các chính sách, hướng dẫn và tư vấn hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ cho các doanh nghiệp trong ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hệ thống kiểm soát nội bộ là gì và tại sao nó quan trọng đối với doanh nghiệp xây dựng?
    Hệ thống kiểm soát nội bộ là tập hợp các chính sách và thủ tục nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả, tuân thủ pháp luật và báo cáo tài chính chính xác. Trong ngành xây dựng, hệ thống này giúp giảm thiểu rủi ro tài chính, gian lận và sai sót do đặc thù công trình phức tạp và vốn đầu tư lớn.

  2. Các thành phần chính của hệ thống KSNB theo COSO 2013 là gì?
    Bao gồm môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát. Mỗi thành phần đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hệ thống kiểm soát toàn diện và hiệu quả.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến hệ thống KSNB yếu kém tại công ty TNHH Keum Nong Construction là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là do áp dụng hệ thống KSNB theo chuẩn mực công ty mẹ Hàn Quốc mà chưa điều chỉnh phù hợp với môi trường Việt Nam, thiếu đánh giá và cập nhật hệ thống theo sự phát triển của công ty, cùng với việc truyền thông và giám sát chưa hiệu quả.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của hệ thống KSNB?
    Hiệu quả được đánh giá dựa trên mức độ đạt được các mục tiêu về hoạt động, báo cáo tài chính và tuân thủ pháp luật, thông qua khảo sát nhân viên, phân tích số liệu sai sót, gian lận, và đánh giá các quy trình kiểm soát.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để hoàn thiện hệ thống KSNB tại công ty?
    Các giải pháp bao gồm tăng cường văn hóa chính trực, xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro chủ động, hoàn thiện thủ tục kiểm soát, cải thiện truyền thông nội bộ và tăng cường giám sát định kỳ nhằm nâng cao tính hiệu quả và bền vững của hệ thống.

Kết luận

  • Hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty TNHH Keum Nong Construction còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả kinh doanh và quản lý rủi ro.
  • Nghiên cứu đã xác định rõ các yếu tố cấu thành hệ thống KSNB theo COSO 2013 và áp dụng khảo sát thực tế để đánh giá thực trạng.
  • Nguyên nhân chính là do chưa điều chỉnh hệ thống phù hợp với môi trường Việt Nam và thiếu sự giám sát, truyền thông hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB, tập trung vào môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông và giám sát.
  • Tiếp theo, công ty cần triển khai kế hoạch hành động trong vòng 6-12 tháng để nâng cao hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro, đồng thời nghiên cứu sâu hơn về ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát nội bộ.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ vững mạnh, bảo vệ tài sản và nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bạn!