Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2013-2016, Ban Quản lý dự án công trình giao thông (QLDA CTGT) Long An đã triển khai 139 dự án xây dựng công trình giao thông đường bộ với tổng mức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, công tác quản lý dự án tại Ban vẫn còn nhiều tồn tại như tiến độ thi công kéo dài, chất lượng công trình chưa đảm bảo, chi phí đầu tư chưa được kiểm soát chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và sự phát triển bền vững của hệ thống giao thông. Trước bối cảnh đó, nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án xây dựng công trình giao thông đường bộ tại Ban QLDA CTGT Long An trở nên cấp thiết.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án tại Ban trong giai đoạn 2013-2016, phân tích các tồn tại, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án trong giai đoạn 2016-2020. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án xây dựng công trình giao thông đường bộ do Ban quản lý trên địa bàn tỉnh Long An, với dữ liệu thu thập từ báo cáo, hồ sơ dự án và khảo sát thực tế. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng và chi phí phù hợp, góp phần phát triển hạ tầng giao thông bền vững, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án (Project Management): Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, điều phối và giám sát các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu dự án đúng tiến độ, trong phạm vi chi phí và chất lượng được duyệt. Quản lý dự án bao gồm ba giai đoạn chính: lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát kiểm soát.

  • Mô hình chu trình quản lý dự án: Bao gồm các bước thiết lập mục tiêu, điều phối nguồn lực, giám sát tiến độ và điều chỉnh kế hoạch nhằm đảm bảo dự án hoàn thành hiệu quả.

  • Các công cụ quản lý dự án: Sử dụng kỹ thuật phân tích ảnh hưởng môi trường, khung logic dự án, phần mềm Microsoft Project, biểu đồ Gantt, phương pháp đường găng CPM, biểu đồ chu kỳ LSM, phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM), biểu đồ kiểm soát chất lượng và các chỉ tiêu tài chính như NPV, IRR, B/C để đánh giá hiệu quả tài chính và rủi ro dự án.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý tiến độ, quản lý chất lượng, quản lý chi phí, quản lý đấu thầu, giám sát thi công và kiểm soát rủi ro.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp thu thập từ báo cáo, hồ sơ dự án của Ban QLDA CTGT Long An và Sở Giao thông vận tải Long An giai đoạn 2013-2016; số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý dự án và các bên liên quan.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu dự án tiêu biểu đại diện cho các loại hình công trình giao thông đường bộ do Ban quản lý, đồng thời chọn mẫu cán bộ quản lý và nhà thầu tham gia dự án để khảo sát.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích SWOT, phân tích nguyên nhân tồn tại, so sánh các chỉ tiêu tiến độ, chi phí, chất lượng dự án; lập sơ đồ quy trình quản lý dự án; áp dụng các công cụ quản lý dự án để đánh giá hiệu quả và rủi ro.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 9/2016 đến tháng 3/2017, bao gồm thu thập số liệu, phân tích thực trạng, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiến độ thi công dự án: Trong giai đoạn 2013-2016, có khoảng 5 dự án bị chậm tiến độ, chiếm khoảng 11% tổng số dự án thực hiện đầu tư trong kỳ. Nguyên nhân chủ yếu do công tác giải phóng mặt bằng chiếm 40% số dự án chậm, năng lực quản lý dự án và nhà thầu chiếm 40%, còn lại do các nguyên nhân khác.

  2. Chất lượng công trình: Một số công trình gặp sự cố như lún trượt nền đường (đường T3 năm 2013), sụp lún đường vào cầu (cầu Cái Môn, cầu Xẻo Nhút năm 2015). Nguyên nhân do địa chất phức tạp, kỹ thuật thi công chưa phù hợp, thiếu kiểm soát chất lượng chặt chẽ.

  3. Quản lý chi phí và tiết kiệm vốn: Công tác đấu thầu được thực hiện công khai, minh bạch, tiết kiệm bình quân khoảng 2,49%/năm so với tổng mức đầu tư. Tỷ lệ giải ngân vốn xây dựng cơ bản đạt 80-100% tùy năm, thể hiện sự kiểm soát chi phí tương đối hiệu quả.

  4. Cơ cấu tổ chức và năng lực quản lý: Ban QLDA CTGT Long An có 53 cán bộ, tổ chức theo mô hình chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án. Mô hình này thuận lợi trong việc triển khai dự án tại địa phương nhưng còn hạn chế về tính chuyên nghiệp và lãng phí nguồn nhân lực.

Thảo luận kết quả

Tiến độ thi công bị ảnh hưởng lớn bởi các thủ tục hành chính như giải phóng mặt bằng, cho thấy cần cải thiện phối hợp giữa các bên liên quan và nâng cao năng lực quản lý dự án. Sự cố chất lượng công trình phản ánh việc áp dụng kỹ thuật thi công chưa phù hợp với điều kiện địa chất và khí hậu địa phương, đồng thời công tác giám sát chưa chặt chẽ. Việc tiết kiệm chi phí qua đấu thầu minh bạch là điểm sáng, tuy nhiên cần tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý chi phí trong toàn bộ quá trình dự án.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả nghiên cứu khẳng định tính đặc thù của quản lý dự án công trình giao thông đường bộ tại địa phương sử dụng vốn ngân sách nhà nước, đòi hỏi sự đồng bộ trong quản lý tiến độ, chất lượng và chi phí. Việc áp dụng các công cụ quản lý hiện đại như phần mềm Microsoft Project, phương pháp EVM và biểu đồ kiểm soát chất lượng sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tiến độ dự án, bảng so sánh tỷ lệ tiết kiệm chi phí qua các năm, biểu đồ phân tích nguyên nhân chậm tiến độ và sơ đồ tổ chức quản lý dự án để minh họa rõ ràng hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực chuyên môn cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ thuật thi công và sử dụng công cụ quản lý hiện đại nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng thực tiễn. Mục tiêu đạt 80% cán bộ được đào tạo trong vòng 2 năm, do Ban QLDA phối hợp với các trường đại học và tổ chức đào tạo thực hiện.

  2. Hoàn thiện công tác đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB): Xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ với các cơ quan địa phương, tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân để rút ngắn thời gian GPMB, giảm thiểu ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Mục tiêu giảm thời gian GPMB trung bình xuống dưới 3 tháng trong vòng 3 năm tới.

  3. Hoàn thiện công tác lập và thẩm định dự án đầu tư: Áp dụng các công cụ đánh giá hiệu quả tài chính và rủi ro dự án như NPV, IRR, phân tích độ nhạy để lựa chọn dự án phù hợp, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả đầu tư. Thực hiện thẩm định dự án chặt chẽ, có sự tham gia của chuyên gia độc lập.

  4. Hoàn thiện công tác quản lý đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng: Tăng cường minh bạch, công khai trong đấu thầu, áp dụng các tiêu chí đánh giá năng lực tài chính và kỹ thuật của nhà thầu, đảm bảo lựa chọn nhà thầu có năng lực và uy tín. Mục tiêu tiết kiệm chi phí đấu thầu trên 3% tổng mức đầu tư.

  5. Hoàn thiện công tác giám sát và kiểm soát tiến độ, chi phí, chất lượng thi công: Ứng dụng phần mềm quản lý dự án, phương pháp EVM để theo dõi tiến độ và chi phí, sử dụng biểu đồ kiểm soát chất lượng để phát hiện sớm sai sót, xử lý kịp thời. Tăng cường kiểm tra, giám sát thực địa, đảm bảo chất lượng công trình đạt tiêu chuẩn.

  6. Hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý dự án: Xem xét cơ cấu lại tổ chức, phân công nhiệm vụ rõ ràng, tăng cường tính chuyên nghiệp và hiệu quả hoạt động của Ban QLDA CTGT. Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý dự án theo tiêu chuẩn quốc tế trong vòng 5 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án và kỹ sư xây dựng: Nghiên cứu cung cấp các giải pháp thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng công trình giao thông đường bộ.

  2. Lãnh đạo các Ban Quản lý dự án và Sở Giao thông vận tải: Tham khảo để hoàn thiện quy trình, chính sách quản lý dự án, nâng cao hiệu quả đầu tư công trong lĩnh vực giao thông.

  3. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát: Hiểu rõ các yêu cầu quản lý dự án, nâng cao năng lực thi công và giám sát, đảm bảo chất lượng công trình theo tiêu chuẩn.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Quản lý dự án, Kỹ thuật xây dựng: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết, phương pháp và thực trạng quản lý dự án công trình giao thông tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tiến độ thi công các dự án giao thông tại Long An còn chậm?
    Nguyên nhân chính là do thủ tục giải phóng mặt bằng kéo dài, năng lực quản lý dự án và nhà thầu chưa đồng đều. Ví dụ, khoảng 40% dự án chậm tiến độ do GPMB chưa hoàn thành kịp thời.

  2. Làm thế nào để nâng cao chất lượng công trình giao thông?
    Cần áp dụng hệ thống tiêu chuẩn quản lý chất lượng chặt chẽ, giám sát thi công thường xuyên và sử dụng công nghệ thi công phù hợp với điều kiện địa phương. Việc phát hiện sớm và xử lý sự cố như lún trượt nền đường là rất quan trọng.

  3. Công tác đấu thầu tại Ban QLDA CTGT Long An được thực hiện như thế nào?
    Đấu thầu được tổ chức công khai, minh bạch theo Luật đấu thầu, giúp tiết kiệm bình quân 2,49% chi phí đầu tư hàng năm, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

  4. Các công cụ quản lý dự án nào được áp dụng trong nghiên cứu?
    Nghiên cứu sử dụng phần mềm Microsoft Project, phương pháp đường găng CPM, biểu đồ Gantt, phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM), biểu đồ kiểm soát chất lượng và các chỉ tiêu tài chính như NPV, IRR để đánh giá hiệu quả và rủi ro dự án.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để hoàn thiện công tác quản lý dự án?
    Bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện công tác đền bù GPMB, lập và thẩm định dự án, quản lý đấu thầu, giám sát thi công và tổ chức bộ máy quản lý dự án chuyên nghiệp, đồng bộ.

Kết luận

  • Ban QLDA CTGT Long An đã quản lý và triển khai 139 dự án giao thông đường bộ giai đoạn 2013-2016 với nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại về tiến độ, chất lượng và chi phí.
  • Tiến độ thi công bị ảnh hưởng chủ yếu bởi thủ tục giải phóng mặt bằng và năng lực quản lý dự án, nhà thầu.
  • Công tác đấu thầu minh bạch giúp tiết kiệm chi phí đầu tư trung bình 2,49%/năm, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình đền bù, lập dự án, đấu thầu, giám sát thi công và tổ chức bộ máy quản lý.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai đào tạo cán bộ, áp dụng công cụ quản lý hiện đại và xây dựng hệ thống quản lý dự án chuyên nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư công trình giao thông tại Long An.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý dự án giao thông đường bộ tại địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững!