Tổng quan nghiên cứu

Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả và thành công của các dự án tại các doanh nghiệp xây dựng. Tại Công ty Cổ phần Pecom, trong giai đoạn 2017-2020, tỷ lệ các dự án chậm tiến độ chiếm khoảng 39%, đặc biệt tập trung ở các dự án lớn có tổng mức đầu tư trên 20 tỷ đồng, chiếm khoảng 40% sản phẩm xây lắp của công ty. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc hoàn thiện công tác quản lý dự án nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư và giảm thiểu rủi ro. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án tại Pecom, tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện, đặc biệt là cải tiến công tác thiết kế kỹ thuật thông qua phương pháp thiết kế theo module. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng do Pecom làm chủ đầu tư hoặc tham gia góp vốn, trong khoảng thời gian từ 2017 đến 2020, với trọng tâm là dự án cải tạo hệ thống tưới tiêu nội đồng tỉnh Vĩnh Phúc. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý dự án, giảm thiểu chi phí và thời gian thực hiện, đồng thời góp phần phát triển bền vững hoạt động đầu tư xây dựng của công ty.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án tổng thể (Project Management Body of Knowledge - PMBOK): Bao gồm các quy trình lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát dự án nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu.
  • Mô hình chu trình dự án đầu tư xây dựng: Chu trình gồm ba giai đoạn chính: chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc dự án, với các hoạt động cụ thể như lập dự án, thẩm định, đấu thầu, thi công, giám sát và nghiệm thu.
  • Khái niệm thiết kế theo module: Phương pháp thiết kế phân chia dự án thành các module riêng biệt, mỗi module đảm nhận một chức năng cụ thể, giúp đơn giản hóa quá trình thiết kế, tăng tính linh hoạt và hiệu quả trong lựa chọn thiết bị, đặc biệt trong thiết kế hệ thống bơm và đường ống.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: quản lý tiến độ, quản lý chi phí, quản lý chất lượng, thẩm định dự án, đấu thầu, giám sát thi công, và thiết kế module.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực nghiệm:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các báo cáo, hồ sơ dự án, tài liệu quản lý dự án của Công ty Pecom giai đoạn 2017-2020, đặc biệt là dự án cải tạo hệ thống tưới tiêu nội đồng tỉnh Vĩnh Phúc (2018-2020).
  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, phân tích định tính và định lượng các số liệu về tiến độ, chi phí, chất lượng dự án; so sánh hiệu quả giữa phương pháp thiết kế truyền thống và thiết kế theo module; đánh giá thực trạng và xác định tồn tại, nguyên nhân.
  • Cỡ mẫu: Bao gồm toàn bộ các dự án đầu tư xây dựng do Pecom quản lý trong giai đoạn nghiên cứu, với trọng tâm phân tích sâu dự án cải tạo hệ thống tưới tiêu nội đồng tỉnh Vĩnh Phúc.
  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 01/2019 đến tháng 09/2020, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng giải pháp và thử nghiệm phương pháp thiết kế module.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và khả năng áp dụng thực tiễn cao.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ dự án chậm tiến độ cao: Trong giai đoạn 2017-2020, khoảng 39% dự án của Pecom bị chậm tiến độ, chủ yếu là các dự án có tổng mức đầu tư trên 20 tỷ đồng, chiếm khoảng 40% tổng sản phẩm xây lắp. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và uy tín công ty.

  2. Hiệu quả quản lý dự án cải thiện qua các năm: Tỷ lệ dự án đáp ứng tiến độ tăng từ 68% năm 2013 lên 92% năm 2018; tỷ lệ dự án đáp ứng chất lượng và chi phí cũng đạt trên 85% trong cùng giai đoạn, cho thấy sự tiến bộ trong công tác quản lý.

  3. Công tác lập dự án và đấu thầu còn nhiều hạn chế: Ban QLDA chưa đủ năng lực tự lập dự án, phải thuê tư vấn bên ngoài; công tác lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu mất nhiều thời gian, chưa có bộ máy giám sát chuyên nghiệp, dẫn đến chi phí và thời gian thực hiện kéo dài.

  4. Phương pháp thiết kế truyền thống chưa tối ưu: Thiết kế hệ thống bơm và đường ống theo phương pháp truyền thống phức tạp, tốn thời gian và chi phí, chưa đáp ứng được yêu cầu đơn giản hóa và tối ưu hóa chi phí.

  5. Phương pháp thiết kế theo module mang lại hiệu quả rõ rệt: Áp dụng thiết kế module trong dự án cải tạo hệ thống tưới tiêu nội đồng tỉnh Vĩnh Phúc giúp đơn giản hóa quá trình thiết kế, nâng cao độ tin cậy trong tính toán lựa chọn bơm và hệ thống đường ống, đồng thời giảm chi phí gia công, vận chuyển và lắp đặt.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trong quản lý dự án tại Pecom bao gồm hạn chế về năng lực nhân sự, thiếu đào tạo bài bản về quản lý dự án và đấu thầu, cũng như quy trình làm việc chưa chuyên nghiệp. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ dự án chậm tiến độ tại Pecom tương đối cao, phản ánh nhu cầu cấp thiết cải tiến công tác quản lý.

Việc áp dụng phương pháp thiết kế theo module là một bước tiến quan trọng, phù hợp với xu hướng quản lý dự án hiện đại, giúp phân chia công việc thành các phần nhỏ, dễ kiểm soát và tối ưu hóa chi phí. Kết quả thực tế tại dự án Vĩnh Phúc cho thấy phương pháp này giúp giảm thiểu sai sót trong thiết kế, tăng tính linh hoạt và tiết kiệm chi phí khoảng 10-15% so với phương pháp truyền thống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ dự án đáp ứng tiến độ, chất lượng và chi phí qua các năm, bảng so sánh chi phí và thời gian thiết kế giữa hai phương pháp truyền thống và module, cũng như sơ đồ mô hình tổ chức quản lý dự án hiện tại và đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhân sự Ban QLDA: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, thẩm định dự án và đấu thầu cho cán bộ kỹ thuật, nhằm giảm sự phụ thuộc vào tư vấn bên ngoài và nâng cao hiệu quả công tác lập dự án. Mục tiêu đạt 80% cán bộ được đào tạo trong vòng 12 tháng.

  2. Hoàn thiện quy trình lập dự án và đấu thầu: Xây dựng quy trình chuẩn, rút ngắn thời gian lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu, đồng thời thành lập bộ phận giám sát chuyên trách để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Thực hiện trong 6 tháng tới, do Ban QLDA chủ trì.

  3. Áp dụng rộng rãi phương pháp thiết kế theo module: Mở rộng áp dụng thiết kế module cho các dự án đầu tư xây dựng, đặc biệt trong thiết kế hệ thống bơm và đường ống, nhằm đơn giản hóa quy trình, giảm chi phí và tăng tính chính xác. Triển khai thí điểm trong 1 năm, do phòng kỹ thuật phối hợp với các đơn vị tư vấn.

  4. Ứng dụng công cụ quản lý dự án hiện đại: Áp dụng các phần mềm quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng dự án như EVM (Earned Value Management), biểu đồ Gantt, ma trận trách nhiệm để nâng cao tính chuyên nghiệp trong giám sát và kiểm soát dự án. Mục tiêu triển khai trong 9 tháng, do Ban QLDA phối hợp phòng CNTT.

  5. Tăng cường công tác giám sát và kiểm tra: Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ, kiểm tra đột xuất và xử lý nghiêm các vi phạm trong quá trình thực hiện dự án nhằm đảm bảo tiến độ và chất lượng. Thực hiện liên tục, do Ban QLDA và các phòng ban liên quan chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý dự án tại các doanh nghiệp xây dựng: Giúp nhận diện các tồn tại trong quản lý dự án, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư xây dựng công trình.

  2. Các kỹ sư và chuyên gia kỹ thuật trong lĩnh vực quản lý kỹ thuật – công nghệ: Cung cấp kiến thức về phương pháp thiết kế module, giúp cải tiến quy trình thiết kế kỹ thuật, tối ưu hóa chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm.

  3. Các nhà tư vấn và đơn vị thi công xây dựng: Tham khảo để hiểu rõ hơn về quy trình quản lý dự án, đấu thầu và giám sát thi công, từ đó phối hợp hiệu quả với chủ đầu tư và các bên liên quan.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức nghiên cứu trong lĩnh vực xây dựng: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý dự án đầu tư xây dựng, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tỷ lệ dự án chậm tiến độ tại Pecom lại cao?
    Nguyên nhân chính là do hạn chế về năng lực nhân sự, quy trình lập dự án và đấu thầu chưa chuyên nghiệp, cũng như thiếu công cụ quản lý hiện đại. Ví dụ, trung bình một cán bộ quản lý từ 5-6 dự án, dẫn đến quá tải và khó kiểm soát tiến độ.

  2. Phương pháp thiết kế theo module có ưu điểm gì so với thiết kế truyền thống?
    Thiết kế theo module giúp phân chia dự án thành các phần nhỏ, dễ quản lý, tăng tính linh hoạt và giảm chi phí thiết kế, gia công, vận chuyển. Tại dự án Vĩnh Phúc, phương pháp này giúp tiết kiệm khoảng 10-15% chi phí so với phương pháp truyền thống.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý dự án tại các doanh nghiệp xây dựng?
    Cần tổ chức đào tạo bài bản cho cán bộ quản lý dự án, áp dụng các công cụ quản lý hiện đại, hoàn thiện quy trình làm việc và tăng cường giám sát, kiểm tra. Ví dụ, áp dụng phần mềm EVM giúp theo dõi tiến độ và chi phí chính xác hơn.

  4. Công tác đấu thầu tại Pecom gặp những khó khăn gì?
    Công tác lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu mất nhiều thời gian, chưa có bộ máy giám sát chuyên nghiệp, dẫn đến chi phí và thời gian kéo dài. Việc thuê tư vấn bên ngoài cũng làm tăng chi phí và giảm tính chủ động.

  5. Làm thế nào để áp dụng hiệu quả phương pháp thiết kế module trong các dự án khác?
    Cần xây dựng hệ thống module chuẩn, đào tạo kỹ thuật viên về phương pháp này, đồng thời thử nghiệm trên các dự án mẫu để điều chỉnh phù hợp. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban kỹ thuật và quản lý dự án cũng rất quan trọng để đảm bảo thành công.

Kết luận

  • Công tác quản lý dự án tại Công ty Pecom đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại tỷ lệ dự án chậm tiến độ khoảng 39% trong giai đoạn 2017-2020.
  • Hạn chế chủ yếu nằm ở năng lực nhân sự, quy trình lập dự án và đấu thầu chưa chuyên nghiệp, cũng như thiếu ứng dụng công cụ quản lý hiện đại.
  • Phương pháp thiết kế theo module được áp dụng thành công tại dự án cải tạo hệ thống tưới tiêu nội đồng tỉnh Vĩnh Phúc, giúp đơn giản hóa thiết kế, nâng cao hiệu quả và tiết kiệm chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực nhân sự, hoàn thiện quy trình quản lý, áp dụng công cụ quản lý hiện đại và mở rộng thiết kế module nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, hoàn thiện quy trình, áp dụng phần mềm quản lý và mở rộng áp dụng thiết kế module trong các dự án tiếp theo. Đề nghị Ban lãnh đạo công ty và các phòng ban liên quan phối hợp thực hiện để đạt hiệu quả tối ưu.