Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng Việt Nam, đặc biệt là các công trình nhà cao tầng tại các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh, việc quản lý rủi ro trong thi công phần khung nhà cao tầng trở thành vấn đề cấp thiết. Theo ước tính, TP.HCM hiện có hơn 800 tòa nhà cao từ 12 tầng trở lên, trong đó có nhiều tòa nhà chọc trời với chiều cao lên đến 461,2m như Landmark 81. Sự phát triển nhanh chóng này kéo theo nhiều thách thức về quản lý rủi ro thi công, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chi phí và chất lượng công trình.

Luận văn tập trung nghiên cứu giải pháp quản lý rủi ro trong thi công phần khung nhà cao tầng tại Dự án Garden Gate, một dự án điển hình tại TP.HCM. Mục tiêu cụ thể là đánh giá thực trạng công tác quản lý rủi ro, nhận diện các rủi ro chính trong thi công phần khung, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu thiệt hại và đảm bảo an toàn lao động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn thi công phần khung nhà cao tầng của dự án trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2021.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý rủi ro trong thi công xây dựng nhà cao tầng, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả thi công, đồng thời giảm thiểu các sự cố và tai nạn lao động. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các nhà quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu trong việc xây dựng các kế hoạch quản lý rủi ro phù hợp, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý rủi ro dự án và mô hình quản lý rủi ro thi công xây dựng. Lý thuyết quản lý rủi ro dự án nhấn mạnh quá trình xác định, đánh giá và ứng phó với các rủi ro nhằm tối đa hóa cơ hội và giảm thiểu tác động tiêu cực. Mô hình quản lý rủi ro thi công xây dựng được áp dụng theo quy trình ba bước: xác định rủi ro, đánh giá rủi ro (định tính và định lượng), và phản ứng với rủi ro.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Rủi ro: Sự kiện hoặc điều kiện không chắc chắn có thể ảnh hưởng đến mục tiêu dự án về phạm vi, tiến độ, chi phí và chất lượng.
  • Bất định: Tình trạng thiếu thông tin đầy đủ và chính xác, không thể xác định xác suất xảy ra sự kiện.
  • Quản lý rủi ro: Quá trình hệ thống nhằm nhận diện, đánh giá và kiểm soát rủi ro trong thi công xây dựng.
  • Rủi ro thi công phần khung nhà cao tầng: Các nguy cơ tiềm ẩn trong giai đoạn thi công phần khung chịu lực của công trình cao tầng, bao gồm rủi ro kỹ thuật, tài chính, an toàn lao động và môi trường.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và khảo sát thực tế. Nguồn dữ liệu chính bao gồm báo cáo dự án, tài liệu pháp lý, các văn bản quy phạm và số liệu thống kê từ Dự án Garden Gate và các dự án tương tự tại TP.HCM.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 50 cán bộ quản lý, kỹ sư và công nhân tham gia thi công phần khung dự án Garden Gate, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm thu thập ý kiến chuyên môn và thực tiễn. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp định tính để nhận diện và phân loại rủi ro, kết hợp phân tích định lượng để đánh giá mức độ ảnh hưởng và xác suất xảy ra rủi ro.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng và đề xuất giải pháp quản lý rủi ro. Các phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia và tổng hợp so sánh cũng được áp dụng nhằm đảm bảo tính khách quan và thực tiễn của nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận diện đa dạng các rủi ro thi công phần khung: Qua khảo sát và phân tích, có khoảng 10 nhóm rủi ro chính được xác định tại Dự án Garden Gate, bao gồm rủi ro về tổ chức mặt bằng thi công (chiếm 18%), rủi ro về tiến độ thi công (15%), rủi ro về an toàn lao động (14%), rủi ro về cung ứng vật tư thiết bị (12%) và rủi ro từ môi trường xung quanh (10%).

  2. Tỷ lệ rủi ro an toàn lao động cao: Số liệu thống kê cho thấy trong giai đoạn thi công phần khung, tỷ lệ tai nạn lao động chiếm khoảng 23,81% tổng số vụ tai nạn tại công trình, trong đó ngã từ trên cao là nguyên nhân chính gây ra 25,63% số người chết.

  3. Thực trạng quản lý rủi ro còn nhiều bất cập: Khoảng 40% các rủi ro được nhận diện chưa được xử lý kịp thời hoặc có biện pháp ứng phó chưa hiệu quả, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực đến tiến độ và chất lượng công trình. Đặc biệt, việc tổ chức mặt bằng thi công không phù hợp làm tăng chi phí và kéo dài thời gian thi công trung bình 10-15%.

  4. Ảnh hưởng của yếu tố pháp lý và chính quyền địa phương: Rủi ro phát sinh từ thủ tục hành chính và sự phối hợp chưa đồng bộ với chính quyền địa phương chiếm khoảng 8%, gây trì hoãn tiến độ và phát sinh chi phí không dự kiến.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các rủi ro trên xuất phát từ việc thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong khâu khảo sát, lập kế hoạch và tổ chức thi công. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại Việt Nam, kết quả này tương đồng với báo cáo của ngành cho thấy tỷ lệ tai nạn lao động và rủi ro tổ chức thi công vẫn ở mức cao do thiếu áp dụng công nghệ mới và quy trình quản lý rủi ro bài bản.

Việc tổ chức mặt bằng thi công không hợp lý làm tăng thời gian luân chuyển vật tư, gây cản trở tiến độ và tăng nguy cơ mất an toàn lao động. Các rủi ro về tiến độ và chất lượng cũng liên quan mật thiết đến năng lực quản lý của Ban chỉ huy công trường và sự phối hợp giữa các bên liên quan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các nhóm rủi ro chính và bảng phân tích chi tiết mức độ ảnh hưởng của từng rủi ro đến các chỉ tiêu tiến độ, chi phí và an toàn lao động. Điều này giúp minh bạch hóa các điểm yếu trong quản lý và làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống quản lý rủi ro toàn diện: Thiết lập quy trình quản lý rủi ro chuẩn hóa, bao gồm các bước nhận diện, đánh giá, ứng phó và giám sát rủi ro xuyên suốt quá trình thi công. Mục tiêu giảm tỷ lệ rủi ro chưa xử lý xuống dưới 10% trong vòng 12 tháng, do Ban quản lý dự án và nhà thầu phối hợp thực hiện.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức an toàn lao động: Tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ cho công nhân và cán bộ quản lý về an toàn lao động, kỹ thuật thi công an toàn và xử lý tình huống khẩn cấp. Mục tiêu giảm tai nạn lao động ít nhất 30% trong 1 năm, do phòng An toàn lao động và Ban chỉ huy công trường chịu trách nhiệm.

  3. Cải thiện tổ chức mặt bằng thi công và logistics: Thiết kế lại mặt bằng thi công hợp lý, tối ưu hóa luồng vận chuyển vật tư, thiết bị nhằm giảm thiểu thời gian và chi phí vận chuyển. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm, do nhà thầu thi công phối hợp với tư vấn giám sát.

  4. Áp dụng công nghệ thi công hiện đại: Đầu tư trang thiết bị và áp dụng các công nghệ thi công tiên tiến như coffa nhôm, giàn giáo trượt, gia công thép cấu kiện sẵn nhằm nâng cao hiệu quả và an toàn thi công. Kế hoạch triển khai trong 18 tháng, do Ban lãnh đạo dự án và nhà thầu chính thực hiện.

  5. Tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương và các bên liên quan: Thiết lập kênh liên lạc thường xuyên, giải quyết nhanh các thủ tục hành chính và các vấn đề phát sinh trong quá trình thi công. Mục tiêu giảm thiểu các rủi ro liên quan đến pháp lý và chính quyền xuống dưới 5% trong 1 năm, do Ban quản lý dự án chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án: Nhận diện và quản lý hiệu quả các rủi ro thi công, từ đó tối ưu hóa chi phí và tiến độ dự án, đảm bảo chất lượng công trình.

  2. Nhà thầu thi công và Ban chỉ huy công trường: Áp dụng các giải pháp quản lý rủi ro, nâng cao an toàn lao động và tổ chức thi công khoa học, giảm thiểu tai nạn và sự cố.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương: Hiểu rõ các rủi ro phát sinh trong thi công nhà cao tầng để xây dựng chính sách, quy định phù hợp, hỗ trợ doanh nghiệp và bảo vệ cộng đồng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Tham khảo cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về quản lý rủi ro trong xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý rủi ro thi công phần khung nhà cao tầng là gì?
    Quản lý rủi ro thi công phần khung là quá trình nhận diện, đánh giá và kiểm soát các nguy cơ tiềm ẩn trong giai đoạn thi công phần khung chịu lực của công trình cao tầng nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến tiến độ, chi phí và an toàn lao động.

  2. Những rủi ro phổ biến trong thi công phần khung là gì?
    Các rủi ro phổ biến gồm tổ chức mặt bằng thi công không hợp lý, tai nạn lao động do ngã cao, cung ứng vật tư chậm trễ, sai sót trong thiết kế và ảnh hưởng của điều kiện môi trường, khí hậu.

  3. Làm thế nào để đánh giá mức độ rủi ro trong thi công?
    Mức độ rủi ro được đánh giá dựa trên xác suất xảy ra và mức độ ảnh hưởng của rủi ro đến các mục tiêu dự án như tiến độ, chi phí, chất lượng và an toàn. Phương pháp định tính và định lượng được kết hợp để phân tích toàn diện.

  4. Giải pháp nào hiệu quả để giảm thiểu rủi ro an toàn lao động?
    Tăng cường đào tạo an toàn, áp dụng công nghệ thi công hiện đại, tổ chức mặt bằng thi công khoa học và giám sát chặt chẽ các hoạt động thi công là những giải pháp hiệu quả giúp giảm thiểu tai nạn lao động.

  5. Vai trò của chính quyền địa phương trong quản lý rủi ro thi công là gì?
    Chính quyền địa phương hỗ trợ xử lý thủ tục hành chính, giám sát tuân thủ quy định pháp luật, phối hợp giải quyết các sự cố phát sinh, từ đó góp phần giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tiến độ thi công.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở khoa học và pháp lý về quản lý rủi ro thi công phần khung nhà cao tầng, đồng thời phân tích thực trạng tại Dự án Garden Gate với nhiều rủi ro được nhận diện và đánh giá cụ thể.
  • Các rủi ro chính gồm tổ chức mặt bằng thi công, an toàn lao động, tiến độ thi công và cung ứng vật tư, trong đó tỷ lệ tai nạn lao động vẫn còn cao.
  • Thực trạng quản lý rủi ro còn nhiều bất cập do thiếu quy trình chuẩn hóa, năng lực quản lý và áp dụng công nghệ mới chưa đồng đều.
  • Đề xuất các giải pháp toàn diện bao gồm xây dựng hệ thống quản lý rủi ro, đào tạo an toàn, cải thiện tổ chức thi công, áp dụng công nghệ hiện đại và tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương.
  • Nghiên cứu cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho chủ đầu tư, nhà thầu, cơ quan quản lý và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả và an toàn thi công nhà cao tầng trong tương lai.

Hành động tiếp theo là triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất tại Dự án Garden Gate và các dự án tương tự trong vòng 1-2 năm tới nhằm đánh giá hiệu quả thực tiễn, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi quản lý rủi ro trong các giai đoạn khác của dự án xây dựng.