Nghiên cứu giải pháp quản lý đa dạng sinh học vùng triều rạn đá ở các đảo tiêu biểu vùng biển Đông Bắc Việt Nam

• Tác giả: Đào Minh Đông
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Công Thung
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Giải Pháp Quản Lý Đa Dạng Sinh Học Vùng Triều Rạn Đá Ở Các Đảo Tiêu Biểu Vùng Biển Đông Bắc Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Nội dung nghiên cứu
• 1.3. Tóm tắt những đóng góp mới của Luận án
• 1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận án
• 2. CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Khu vực nghiên cứu. Không gian nghiên cứu. Tài liệu nghiên cứu
• 2.3. Thiết lập các tuyến thu mẫu vùng triều
• 2.4. Phương pháp thu mẫu ngoài hiện trường
• 2.5. Phương pháp bảo quản và xử lý mẫu trong phòng thí nghiệm. Tiền xử lý mẫu tại hiện trường
• 2.6. Phương pháp phân tích mẫu và xử lý kết quả
• 2.7. Phương pháp nghiên cứu vai trò rạn đá trong liên kết sinh thái
• 2.8. Các chỉ số sinh thái. Phương pháp đánh giá mức độ suy giảm đa dạng sinh học
• 2.9. Phương pháp xây dựng các giải pháp quản lý đa dạng sinh học vùng triều rạn đá. Quy trình xây dựng bộ tiêu chí quản lý đa dạng sinh học vùng triều rạn đá
• 2.10. Phương pháp xây dựng quy trình đánh giá hiện trạng vùng triều rạn đá bằng thiết bị bay không người lái
• 2.11. Nguyên tắc cơ bản đề xuất giải pháp chính sách sử dụng hợp lý đa dạng sinh học vùng triều rạn đá
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng đa dạng sinh học vùng triều rạn đá khu vực nghiên cứu
• 3.2. Hiện trạng động vật đáy khu vực nghiên cứu
• 3.3. Đa dạng thành phần loài và phân bố động vật đáy
• 3.4. Sinh vật lượng động vật đáy khu vực nghiên cứu
• 3.5. Hiện trạng rong biển vùng triều rạn đá khu vực nghiên cứu
• 3.6. Đánh giá mức độ đa dạng sinh học khu vực nghiên cứu
• 3.7. Các loài có giá trị kinh tế và bảo tồn
• 3.7.1. Các loài có giá trị kinh tế
• 3.7.2. Các loài quý hiếm có giá trị bảo tồn tại vùng triều rạn đá khu vực nghiên cứu
• 3.8. Tính liên kết sinh thái bãi triều rạn đá với khu hệ sinh thái lân cận. Vai trò của hệ sinh thái vùng triều rạn đá đối với nhóm sinh vật đáy
• 3.8.1. Vai trò của bãi triều rạn đá đối với các loài cá biển
• 3.8.2. Hệ sinh thái vùng triều rạn đá là nơi bãi đẻ, bãi giống cung cấp con giống cho hệ sinh thái lân cận
• 3.8.3. Hệ sinh thái vùng triều rạn đá là nơi kiếm ăn của các loài thủy sinh
• 3.9. Suy giảm đa dạng sinh học và các yếu tố ảnh hưởng đến đa dạng sinh học vùng triều rạn đá
• 3.9.1. Mức độ suy giảm số lượng loài
• 3.9.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến đa dạng sinh học vùng bãi triều rạn đá. Ảnh hưởng bởi yếu tố điều kiện môi trường tự nhiên đến đa dạng sinh học
• 3.9.3. Ảnh hưởng từ hoạt động của con người
• 3.10. Đề xuất giải pháp quản lý đa dạng sinh học bãi triều rạn đá
• 3.10.1. Đề xuất bộ tiêu chí sử dụng bền vững bãi triều rạn đá và kiểm định thực tế
• 3.10.2. Đề xuất bộ tiêu chí sử dụng bền vững bãi triều rạn đá
• 3.10.3. Kiểm định việc sử dụng bộ tiêu chí đa dạng sinh học vùng triều rạn đá tại khu vực nghiên cứu
• 3.10.4. Đề xuất giải pháp quan trắc hiện trạng bãi triều rạn đá bằng thiết bị bay không người lái
• 3.10.5. Xây dựng các mô hình chuyên biệt nhằm bảo vệ bãi triều rạn đá
• 3.10.6. Đề xuất phân vùng chức năng quản lý vùng triều rạn đá Bạch Long Vĩ
• 3.10.7. Các hoạt động cụ thể quản lý đa dạng sinh học bãi triều rạn đá Bạch Long Vĩ
• 3.10.8. Đề xuất giải pháp tổng thể quản lý và sử dụng các bãi triều rạn đá khu vực nghiên cứu
• 3.10.9. Giải pháp chính sách
• 3.10.10. Các giải pháp về tổ chức quản lý
• 3.10.11. Các giải pháp khoa học công nghệ và kỹ thuật
• 3.10.12. Các giải pháp tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức và hợp tác quốc tế
• 3.10.13. Các giải pháp định hướng quy hoạch quản lý và sử dụng hợp lý đa dạng sinh học vùng triều rạn đá
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về đa dạng sinh học vùng triều rạn đá

Đa dạng sinh học vùng triều rạn đá tại các đảo Bắc Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển. Quản lý đa dạng sinh học là một yếu tố cần thiết để bảo vệ và duy trì các hệ sinh thái này. Vùng triều rạn đá không chỉ là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật mà còn là nơi cung cấp nguồn lợi cho con người. Theo nghiên cứu, các hệ sinh thái này có khả năng chịu đựng và phục hồi tốt trước các tác động từ thiên nhiên và con người. Tuy nhiên, hiện nay, vùng triều rạn đá đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ ô nhiễm môi trường và khai thác tài nguyên không bền vững. Đặc biệt, bảo tồn sinh thái và quản lý tài nguyên thiên nhiên tại các khu vực này cần được chú trọng hơn nữa.

1.1. Tình hình hiện tại của vùng triều rạn đá

Vùng triều rạn đá tại các đảo Bắc Việt Nam đang chịu nhiều áp lực từ hoạt động của con người như khai thác hải sản, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Đánh giá tác động môi trường cho thấy rằng các yếu tố này làm giảm đáng kể đa dạng sinh học của khu vực. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù có nhiều nỗ lực trong việc bảo tồn, nhưng tình trạng suy giảm đa dạng sinh học vẫn diễn ra. Cần có những giải pháp cụ thể nhằm khôi phục và bảo vệ hệ sinh thái này, từ đó đảm bảo sự phát triển bền vững cho vùng biển Bắc Việt Nam.

II. Đặc điểm sinh thái và giá trị của vùng triều rạn đá

Vùng triều rạn đá có đặc điểm sinh thái đa dạng với nhiều loại hình sinh cảnh khác nhau. Hệ sinh thái biển tại đây không chỉ phong phú về loài mà còn đa dạng về cấu trúc. Các loài sinh vật biển như sinh vật đáy và sinh vật phù du đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn và bảo vệ môi trường. Nghiên cứu cho thấy rằng vùng triều rạn đá là nơi cư trú của nhiều loài động vật quý hiếm, góp phần vào bảo tồn sinh thái. Hơn nữa, việc duy trì và phát triển các hệ sinh thái này không chỉ có ý nghĩa về mặt sinh học mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho người dân địa phương thông qua du lịch và nuôi trồng thủy sản.

2.1. Vai trò của vùng triều rạn đá trong hệ sinh thái biển

Vùng triều rạn đá đóng vai trò là nơi cung cấp môi trường sống cho nhiều loài sinh vật biển. Nghiên cứu sinh học chỉ ra rằng các loài động vật và thực vật tại đây không chỉ đa dạng về mặt di truyền mà còn có giá trị kinh tế cao. Hệ sinh thái này còn giúp ổn định môi trường, bảo vệ bờ biển khỏi xói mòn và tạo điều kiện cho các loài thủy sinh sinh sản. Do đó, việc quản lý tài nguyên thiên nhiên tại đây cần được thực hiện một cách nghiêm túc nhằm bảo vệ và phát triển bền vững.

III. Giải pháp quản lý đa dạng sinh học vùng triều rạn đá

Để quản lý hiệu quả đa dạng sinh học vùng triều rạn đá, cần thiết phải áp dụng các giải pháp tổng thể. Chính sách bảo tồn cần được xây dựng dựa trên các nghiên cứu khoa học và thực tiễn. Việc xây dựng bộ tiêu chí quản lý bền vững cho vùng triều rạn đá là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Các giải pháp cần bao gồm việc tăng cường giáo dục cộng đồng về bảo vệ môi trường, phát triển các mô hình quản lý bền vững và hợp tác quốc tế trong công tác bảo tồn. Đặc biệt, việc sử dụng công nghệ như thiết bị bay không người lái để quan trắc hiện trạng sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý.

3.1. Đề xuất chính sách và giải pháp cụ thể

Các chính sách bảo tồn cần được cụ thể hóa bằng các chương trình hành động rõ ràng. Cần thiết phải phối hợp giữa các cơ quan chức năng và cộng đồng địa phương trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ vùng triều rạn đá. Việc phát triển các mô hình quản lý tài nguyên thiên nhiên có thể giúp cải thiện tình trạng hiện tại của hệ sinh thái. Ngoài ra, cần có các chương trình tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo tồn đa dạng sinh học, từ đó tạo ra sự đồng thuận trong cộng đồng.