Tính dễ tổn thương và chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu của người dân tộc Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long

• Tác giả: Nguyễn Thị Thuý Loan
• Người hướng dẫn: TS Diệp Thanh Tùng
• Trường học: Trường Đại Học Trà Vinh
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Tính Dễ Tổn Thương Và Chiến Lược Thích Ứng Biến Đổi Khí Hậu Của Người Dân Tộc Khmer Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Trà Vinh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
• 1.1.1. Bối cảnh thực tiễn
• 1.1.2. Bối cảnh lý thuyết
• 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
• 1.4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Đối tượng khảo sát
• 1.5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 1.5.1. Phạm vi về nội dung
• 1.5.2. Phạm vi về không gian
• 1.5.3. Phạm vi về thời gian
• 1.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.6.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 1.6.2. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 1.7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN
• 1.8. TÓM TẮT
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH
• 2.1. Các khái niệm liên quan
• 2.2. Khung phân tích về sinh kế bền vững
• 2.3. Khung phân tích tính dễ bị tổn thương về sinh kế do biến đổi khí hậu
• 2.4. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU
• 2.4.1. Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sinh kế
• 2.4.2. Chiến lược thích ứng biến đổi khí hậu
• 2.4.3. Tính dễ bị tổn thương về sinh kế
• 2.4.4. Đánh giá chung về các nghiên cứu và khoảng trống nghiên cứu
• 2.5. KHUNG PHÂN TÍCH ĐỀ XUẤT
• 2.6. TÓM TẮT
• 3. CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 3.1. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 3.3. TÓM TẮT
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. THỰC TRẠNG VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở VIỆT NAM VÀ KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG TRONG THỜI GIAN QUA
• 4.1.1. Thực trạng biến đổi khí hậu ở Việt Nam thời gian qua
• 4.1.2. Thực trạng biến đổi khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long
• 4.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TIẾP CẬN CÁC NGUỒN TÀI SẢN SINH KẾ CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH NGƯỜI KHMER Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG TRƯỚC TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
• 4.2.1. Vốn con người
• 4.2.2. Vốn tự nhiên
• 4.2.3. Vốn tài chính
• 4.2.4. Vốn vật chất
• 4.3. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CÁC CHIẾN LƯỢC THÍCH ỨNG BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH NGƯỜI KHMER Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
• 4.3.1. Chiến lược thích ứng ứng phó
• 4.3.2. Chiến lược thích ứng chủ động
• 4.4. ĐO LƯỜNG TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG VỀ SINH KẾ CỦA NGƯỜI KHMER Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
• 4.4.1. Thống kê mô tả các chỉ số thành phần phụ
• 4.4.2. Thống kê mô tả các thành phần chính
• 4.4.3. Mức độ tổn thương về sinh kế theo chỉ số LVI và LVI-IPCC của các hộ gia đình người Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long
• 4.5. PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CHIẾN LƯỢC THÍCH ỨNG BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG VẾ SINH KẾ CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH KHMER Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
• 4.5.1. Kết quả mô hình
• 4.5.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 4.6. TÓM TẮT
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1. HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1.1. Định hướng chính sách nhằm giảm thiểu tính dễ bị tổn thương về sinh kế của các hộ gia đình người Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long
• 5.1.2. Một số hàm ý chính sách giảm thiểu tính dễ bị tổn thương về sinh kế của các hộ gia đình Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long
• 5.2. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN
• 5.2.1. Đóng góp về mặt lý thuyết
• 5.2.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
• 5.2.3. Tính mới của luận án
• 5.3. HẠN CHẾ VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU
• 5.3.1. Hạn chế của nghiên cứu
• 5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.4. TÓM TẮT
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Bối cảnh thực tiễn

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng có tầm quan trọng chiến lược về kinh tế và chính trị tại Việt Nam. Vùng này không chỉ nổi tiếng với sản xuất nông nghiệp mà còn là nơi sinh sống của nhiều dân tộc, trong đó có người Khmer. Biến đổi khí hậu (BĐKH) đã và đang tác động tiêu cực đến sinh kế của người dân nơi đây. Theo báo cáo, ĐBSCL là khu vực có nguy cơ ngập cao do mực nước biển dâng, ảnh hưởng đến khoảng 31,94% diện tích. Thực trạng này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn dẫn đến sự gia tăng tính dễ tổn thương trong cộng đồng người Khmer. Họ thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn lực, từ đó ảnh hưởng đến khả năng thích ứng với các cú sốc khí hậu. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu và phát triển các chiến lược thích ứng nhằm giảm thiểu tác động của BĐKH đến sinh kế của người Khmer ở ĐBSCL.

II. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là đánh giá tính dễ tổn thương và các chiến lược thích ứng với BĐKH của người dân tộc Khmer ở ĐBSCL. Cụ thể, nghiên cứu nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tính dễ tổn thương của sinh kế và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao khả năng thích ứng của cộng đồng. Bằng cách sử dụng phương pháp định tính và định lượng, nghiên cứu sẽ thu thập dữ liệu từ các hộ gia đình Khmer tại ba tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng và Kiên Giang. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quý giá cho các nhà hoạch định chính sách và các tổ chức xã hội trong việc xây dựng các chương trình hỗ trợ phù hợp nhằm nâng cao khả năng chống chịu của người Khmer trước những thách thức do BĐKH mang lại.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, bao gồm cả phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính sẽ giúp thu thập thông tin sâu sắc từ các cuộc phỏng vấn với người dân và các chuyên gia trong lĩnh vực BĐKH. Trong khi đó, phương pháp định lượng sẽ được áp dụng thông qua việc khảo sát 426 hộ gia đình Khmer để thu thập dữ liệu về các yếu tố ảnh hưởng đến tính dễ tổn thương và khả năng thích ứng. Dữ liệu sẽ được phân tích bằng các phương pháp thống kê, bao gồm hồi quy và phân tích thành phần chính, nhằm xác định mối liên hệ giữa các yếu tố và tính dễ tổn thương của sinh kế. Phương pháp này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về tình hình hiện tại mà còn cung cấp cơ sở cho việc đề xuất các chính sách và chiến lược thích ứng hiệu quả.

IV. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng người Khmer ở ĐBSCL đang phải đối mặt với nhiều thách thức do BĐKH, với mức độ dễ tổn thương cao. Các yếu tố như trình độ học vấn, giới tính, và nguồn lực tài chính có tác động lớn đến khả năng thích ứng của họ. Phân tích hồi quy cho thấy, những hộ gia đình có trình độ học vấn cao và khả năng tiếp cận thông tin tốt hơn có xu hướng ít bị tổn thương hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc áp dụng các chiến lược thích ứng chủ động như đa dạng hóa nguồn thu nhập và cải thiện kỹ thuật sản xuất có thể giúp nâng cao khả năng chống chịu của hộ gia đình. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và cung cấp kiến thức cho cộng đồng người Khmer trong việc ứng phó với BĐKH.

V. Đề xuất chính sách

Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số đề xuất chính sách đã được đưa ra nhằm giảm thiểu tính dễ tổn thương và nâng cao khả năng thích ứng của người Khmer. Đầu tiên, cần thiết phải cải thiện khả năng tiếp cận nguồn lực tài chính và thông tin cho người dân. Đồng thời, các chương trình đào tạo về kỹ thuật sản xuất bền vững và quản lý rủi ro thiên tai cũng cần được triển khai. Thứ hai, việc xây dựng mạng lưới hỗ trợ giữa các hộ gia đình và cộng đồng là rất quan trọng, giúp họ chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực. Cuối cùng, chính quyền địa phương cần có các chính sách cụ thể để hỗ trợ người Khmer trong việc phát triển sinh kế bền vững, từ đó góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của BĐKH đến cuộc sống của họ.