Nghiên cứu nhận thức về biến đổi khí hậu và thích ứng với thời tiết cực đoan ở Los Baños, Laguna

• Tác giả: Colleene Ivie L. Lanzador
• Người hướng dẫn: Assistant Professor Maricel A. Tapia
• Trường học: Thai Nguyen University of Agriculture and Forestry
• Chuyên ngành: Environmental Science and Management
• Đề tài: Level of Awareness on Climate Change and Adaptation to Extreme Weather Events of Households in Selected Barangays in Los Baños, Laguna, Philippines
• Loại tài liệu: bachelor thesis
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thai Nguyen

• DOCUMENTATION PAGE WITH ABSTRACT
• ACKNOWLEDGMENT
• TABLE OF CONTENT
• 1. PART I: BACKGROUND OF THE STUDY
• 1.1. Background of the Study
• 1.2. Objectives of the Study
• 1.3. Significance of the Study
• 1.4. Scope and Limitation of the Study
• 1.5. Definition of Terms
• 2. PART II: REVIEW OF RELATED LITERATURE
• 2.1. Environmental Changes and Natural Disasters/Hazards
• 2.2. Level of awareness and Perception to Climate change of Communities/Households
• 2.3. Vulnerability of Different Communities in the Philippines to Climatic Changes
• 2.4. Resilience of households to Climate Change: Focusing on Extreme Events
• 3. PART III: DESCRIPTION OF THE STUDY AREA
• 3.1. Description of the Study Area
• 3.2. Selection of Respondents
• 3.3. Method of Analysis and Data Presentation
• 4. PART IV: RESULTS AND DISCUSSION
• 4.1. Results of the Data Analysis
• 4.2. Socio-Demographic and Socio-Economic Profile of the Respondents
• 4.3. Level of Awareness and Perception towards Climate Change
• 4.3.1. Level of Awareness
• 4.3.2. Perception of All the Respondents towards Climate Change
• 4.4. Hazards Experienced by All respondents
• 4.5. Impacts of Extreme Events and Adaptation Strategies of the Respondents
• 4.5.1. Impacts of Extreme Events
• 4.5.2. Adaptation Strategies of the Respondents to Extreme Events
• 4.6. Period of Recovery of the Respondent after Extreme Events
• 4.7. Analysis among Socio-economic Characteristics of the Respondents, Level of Awareness and their Adaptation Strategies to Extreme Hazards
• 4.7.1. Relationship of the Socio-demographic and Socio-economic profile of the Respondents to their Level of Awareness to Climate Change
• 4.7.2. Pearson Correlation Analysis of the Socio-economic Characteristics of the Respondents to their Choice of Adaptation Strategies for Extreme Events
• 4.7.3. Regression Analysis of Level of Awareness and Adaptation Strategies of the Respondents towards Climate Change/Variability
• 4.7.4. Correlation Analysis of the Level of awareness and Adaptedness of the respondents toward the extreme hazards
• 5. PART V: CONCLUSION AND RECOMMENDATION
• APPENDIX A-FIGURES
• APPENDIX A-1: TABLES
• APPENDIX A-2
• APPENDIX A-3
• LIST OF ABBREVIATIONS

I. Nhận thức về biến đổi khí hậu

Mức độ nhận thức về biến đổi khí hậu trong các hộ gia đình ở các barangay được nghiên cứu cho thấy có sự hiểu biết cao về khái niệm này. Nghiên cứu cho thấy rằng mặc dù người dân có nhận thức tốt về biến đổi khí hậu, nhưng yếu tố địa lý của hộ gia đình lại ảnh hưởng đáng kể đến mức độ nhận thức này. Điều này có thể được giải thích bởi sự tiếp cận thông tin về biến đổi khí hậu khác nhau giữa các khu vực. Các hộ gia đình tại barangay Bagong Silang, Bambang và Lalakay cho thấy sự khác biệt trong nhận thức dựa trên vị trí địa lý của họ. Theo một trong những người tham gia phỏng vấn, "Nhận thức về biến đổi khí hậu là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến cách chúng ta chuẩn bị cho các hiện tượng thời tiết cực đoan." Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục cộng đồng về biến đổi khí hậu và các tác động của nó.

1.1 Tác động của biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu có tác động sâu rộng đến môi trường và cuộc sống hàng ngày của người dân. Hộ gia đình trong nghiên cứu đã trải qua nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt và hạn hán. Các tác động này không chỉ gây thiệt hại về vật chất mà còn ảnh hưởng đến tinh thần và sức khỏe của cộng đồng. Một người tham gia cho biết, "Mỗi khi có bão, chúng tôi luôn lo lắng về an toàn của gia đình và tài sản của mình." Điều này cho thấy rằng nhận thức về các hiện tượng khí hậu cực đoan không chỉ là vấn đề kiến thức mà còn liên quan đến sự chuẩn bị và khả năng ứng phó của cộng đồng.

II. Thích ứng với sự kiện thời tiết cực đoan

Nghiên cứu chỉ ra rằng các hộ gia đình đã thực hiện nhiều chiến lược thích ứng để giảm thiểu tác động của các sự kiện thời tiết cực đoan. Việc áp dụng các chiến lược này phụ thuộc vào mức độ nhận thức của từng hộ gia đình về biến đổi khí hậu. Những hộ gia đình có nhận thức cao thường thực hiện các biện pháp phòng ngừa tốt hơn và có kế hoạch ứng phó hiệu quả hơn. Các biện pháp như xây dựng hệ thống thoát nước, trồng cây chắn gió và tham gia các khóa đào tạo về ứng phó với thiên tai đã được nhiều hộ gia đình áp dụng. Một người dân cho biết, "Chúng tôi đã học cách xây dựng nhà cửa kiên cố hơn để chống lại bão và lũ lụt." Điều này cho thấy rằng hành động thích ứng không chỉ là phản ứng mà còn là một phần của chiến lược lâu dài để bảo vệ cộng đồng.

2.1 Chiến lược thích ứng hiệu quả

Các hộ gia đình đã áp dụng nhiều chiến lược thích ứng khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể của họ. Việc phát triển các chiến lược thích ứng không chỉ dựa vào nhận thức mà còn phụ thuộc vào các yếu tố như nguồn lực kinh tế, trình độ học vấn và mạng lưới hỗ trợ trong cộng đồng. Nghiên cứu cho thấy rằng những hộ gia đình có nguồn thu nhập ổn định thường có khả năng đầu tư vào các biện pháp phòng ngừa tốt hơn. Một trong những chiến lược phổ biến là tham gia vào các chương trình tập huấn về quản lý rủi ro thiên tai, giúp họ nâng cao kỹ năng và kiến thức ứng phó. Như một người tham gia đã nói, "Chúng tôi cảm thấy tự tin hơn khi biết cách ứng phó với thiên tai sau khi tham gia các khóa học này."

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng mức độ nhận thức về biến đổi khí hậu có ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng thích ứng của các hộ gia đình với các sự kiện thời tiết cực đoan. Việc nâng cao nhận thức và cung cấp thông tin đầy đủ về biến đổi khí hậu là rất cần thiết để giúp cộng đồng chuẩn bị tốt hơn cho các thách thức trong tương lai. Một số khuyến nghị bao gồm tổ chức các buổi hội thảo và khóa đào tạo về biến đổi khí hậu và ứng phó với thiên tai. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức cộng đồng mà còn tăng cường khả năng thích ứng của họ. Như một người lãnh đạo cộng đồng đã nói, "Chúng tôi cần nhiều hơn nữa các chương trình giáo dục để mọi người hiểu rõ hơn về biến đổi khí hậu và cách ứng phó với nó."

3.1 Đề xuất cho chính sách

Chính phủ và các tổ chức phi chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích cộng đồng tham gia vào các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc xây dựng chính sách khí hậu hiệu quả sẽ giúp đảm bảo rằng các hộ gia đình có đủ thông tin và nguồn lực để ứng phó với các thách thức do biến đổi khí hậu gây ra. Một chính sách mạnh mẽ sẽ không chỉ tạo ra sự thay đổi tích cực trong nhận thức mà còn thúc đẩy hành động thực tiễn trong cộng đồng.

Tổng quan nghiên cứu

Theo ước tính, hiện tượng biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến môi trường và đời sống con người trên toàn cầu, với sự gia tăng nhiệt độ trung bình Trái Đất khoảng 1.1 độ C kể từ cuối thế kỷ 19. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt, hạn hán và sạt lở đất ngày càng xuất hiện thường xuyên và mạnh mẽ hơn, đặc biệt tại các vùng dễ bị tổn thương như Los Baños, Laguna, Philippines. Nghiên cứu này tập trung đánh giá mức độ nhận thức về biến đổi khí hậu và khả năng thích ứng với các hiện tượng thời tiết cực đoan của các hộ gia đình tại ba barangay: Bagong Silang, Bambang và Lalakay. Mục tiêu chính là xác định xem nhận thức của người dân có ảnh hưởng đến việc thực hiện các chiến lược thích ứng nhằm giảm thiểu tác động tức thời và nâng cao khả năng phục hồi của cộng đồng hay không. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2013-2017, sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính, bao gồm khảo sát hộ gia đình, phỏng vấn sâu và thu thập dữ liệu thứ cấp. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chính sách và chương trình nâng cao nhận thức, từ đó tăng cường năng lực thích ứng và giảm thiểu rủi ro do biến đổi khí hậu gây ra tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về tính dễ tổn thương (vulnerability) của IPCC (2001), trong đó tính dễ tổn thương được xác định bởi sự phơi nhiễm (exposure), độ nhạy cảm (sensitivity) và năng lực thích ứng (adaptive capacity). Mức độ nhận thức của các hộ gia đình được xem là một thành phần quan trọng thuộc năng lực thích ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc lựa chọn và thực hiện các chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu. Ngoài ra, các khái niệm chính bao gồm: biến đổi khí hậu, sự kiện thời tiết cực đoan, thích ứng và khả năng phục hồi (resilience). Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa đặc điểm kinh tế - xã hội, mức độ nhận thức và hành vi thích ứng của các hộ gia đình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua khảo sát 150 hộ gia đình tại ba barangay được chọn dựa trên mức độ dễ tổn thương với các hiện tượng thời tiết cực đoan. Cỡ mẫu được xác định theo công thức Sukhatme nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với 6 người dân bị ảnh hưởng nặng nề, các trưởng barangay và cán bộ từ Ủy ban Biến đổi Khí hậu Philippines. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính để kiểm định mối quan hệ giữa các biến. Dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm làm rõ và bổ sung cho kết quả định lượng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2013 đến 2017, tập trung tại các barangay Bagong Silang, Bambang và Lalakay thuộc thành phố Los Baños, Laguna.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ nhận thức về biến đổi khí hậu: Khoảng 85% người được khảo sát có nhận thức cao về biến đổi khí hậu, hiểu rõ các khái niệm cơ bản và tác động của hiện tượng này. Tuy nhiên, vị trí địa lý của hộ gia đình là yếu tố duy nhất ảnh hưởng đáng kể đến mức độ nhận thức (p < 0.05).

2. Các sự kiện thời tiết cực đoan và tác động: Hơn 70% hộ gia đình từng trải qua ít nhất một trong các hiện tượng bão, lũ lụt, hạn hán hoặc sạt lở đất trong vòng 5 năm gần đây. Tỷ lệ chịu tác động nặng nhất là do bão (65%), tiếp theo là lũ lụt (50%).

3. Chiến lược thích ứng: Các hộ gia đình thực hiện nhiều chiến lược thích ứng trước, trong và sau sự kiện như chuẩn bị vật tư, di dời tạm thời, và thay đổi phương thức canh tác. Thu nhập hàng tháng và trình độ học vấn có ảnh hưởng tích cực đến việc lựa chọn các biện pháp thích ứng dài hạn (r = 0.42, p < 0.01).

4. Mối quan hệ giữa nhận thức và thích ứng: Phân tích hồi quy cho thấy mức độ nhận thức có ảnh hưởng đáng kể đến việc thực hiện các chiến lược thích ứng (R² khoảng 0.35), đồng thời ảnh hưởng tích cực đến thời gian phục hồi sau thiên tai, với các hộ có nhận thức cao phục hồi nhanh hơn trung bình 20%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của mối liên hệ giữa nhận thức và thích ứng là do người dân có hiểu biết tốt hơn về biến đổi khí hậu sẽ chủ động hơn trong việc chuẩn bị và ứng phó với các rủi ro. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các vùng dễ bị tổn thương khác ở Philippines và các quốc gia đang phát triển, cho thấy nhận thức là yếu tố then chốt thúc đẩy hành vi thích ứng hiệu quả. Biểu đồ phân bố mức độ nhận thức và tỷ lệ áp dụng các chiến lược thích ứng có thể minh họa rõ nét sự tương quan này. Ngoài ra, các đặc điểm kinh tế - xã hội như thu nhập và trình độ học vấn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn biện pháp thích ứng, phản ánh khả năng tiếp cận nguồn lực và thông tin của các hộ gia đình. Tuy nhiên, sự khác biệt về vị trí địa lý cũng cho thấy cần có các chính sách thích ứng phù hợp với điều kiện đặc thù từng khu vực.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông và đào tạo: Tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu và các biện pháp thích ứng cho cộng đồng, đặc biệt tại các barangay dễ bị tổn thương, nhằm nâng cao năng lực ứng phó trong vòng 1-2 năm tới.

2. Phát triển các chương trình hỗ trợ tài chính: Cung cấp các khoản vay ưu đãi hoặc hỗ trợ kinh phí cho các hộ gia đình có thu nhập thấp để đầu tư vào các biện pháp thích ứng dài hạn như cải tạo nhà cửa, hệ thống thoát nước, và canh tác bền vững.

3. Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và kế hoạch ứng phó: Phối hợp giữa chính quyền địa phương và cộng đồng để thiết lập hệ thống cảnh báo thiên tai hiệu quả, đồng thời xây dựng kế hoạch sơ tán và phục hồi nhanh chóng sau thiên tai.

4. Khuyến khích hợp tác đa ngành: Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chính phủ, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng trong việc triển khai các hoạt động thích ứng, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách và chính quyền địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh các chính sách thích ứng với biến đổi khí hậu phù hợp với đặc điểm địa phương.

2. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng: Áp dụng các khuyến nghị để triển khai các chương trình nâng cao nhận thức và hỗ trợ kỹ thuật cho người dân.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành môi trường, quản lý thiên tai: Tham khảo phương pháp nghiên cứu và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về thích ứng và khả năng phục hồi cộng đồng.

4. Người dân và các hộ gia đình tại vùng dễ bị tổn thương: Nắm bắt thông tin về biến đổi khí hậu và các biện pháp thích ứng hiệu quả nhằm bảo vệ tài sản và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Câu hỏi thường gặp

1. Mức độ nhận thức về biến đổi khí hậu của người dân tại Los Baños như thế nào?
   Khoảng 85% người dân có nhận thức cao về biến đổi khí hậu, hiểu rõ các tác động và nguyên nhân của hiện tượng này, đặc biệt là các hộ gia đình tại barangay Bagong Silang.

2. Các hiện tượng thời tiết cực đoan nào ảnh hưởng nhiều nhất đến cộng đồng?
   Bão và lũ lụt là hai hiện tượng gây tác động lớn nhất, với hơn 65% và 50% hộ gia đình từng chịu ảnh hưởng trong vòng 5 năm qua.

3. Nhận thức có ảnh hưởng như thế nào đến việc thực hiện các chiến lược thích ứng?
   Mức độ nhận thức cao giúp người dân chủ động lựa chọn và thực hiện các biện pháp thích ứng hiệu quả, từ đó giảm thiểu thiệt hại và rút ngắn thời gian phục hồi sau thiên tai.

4. Yếu tố kinh tế - xã hội nào ảnh hưởng đến khả năng thích ứng của các hộ gia đình?
   Thu nhập hàng tháng và trình độ học vấn là hai yếu tố quan trọng, ảnh hưởng tích cực đến việc lựa chọn các biện pháp thích ứng dài hạn và khả năng tiếp cận nguồn lực.

5. Các chính sách nào được đề xuất để nâng cao khả năng thích ứng của cộng đồng?
   Tăng cường truyền thông, hỗ trợ tài chính, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và khuyến khích hợp tác đa ngành là những giải pháp thiết thực nhằm nâng cao năng lực thích ứng và khả năng phục hồi của cộng đồng.

Kết luận

• Mức độ nhận thức về biến đổi khí hậu của các hộ gia đình tại Los Baños là cao, nhưng bị ảnh hưởng bởi vị trí địa lý.
• Các hộ gia đình đã thực hiện nhiều chiến lược thích ứng trước, trong và sau các sự kiện thời tiết cực đoan nhằm giảm thiểu thiệt hại.
• Mối quan hệ tích cực giữa nhận thức và việc thực hiện các biện pháp thích ứng cho thấy tầm quan trọng của giáo dục và truyền thông.
• Các đặc điểm kinh tế - xã hội như thu nhập và trình độ học vấn đóng vai trò quan trọng trong khả năng thích ứng của người dân.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao nhận thức, hỗ trợ tài chính và xây dựng hệ thống cảnh báo nhằm tăng cường khả năng phục hồi cộng đồng trong vòng 1-3 năm tới.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình đào tạo và truyền thông rộng rãi, đồng thời phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và cộng đồng để thực hiện các biện pháp thích ứng hiệu quả. Mọi cá nhân và tổ chức quan tâm đến biến đổi khí hậu và quản lý rủi ro thiên tai được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu này nhằm góp phần xây dựng cộng đồng bền vững và an toàn hơn.