Tổng quan nghiên cứu

Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tư và nâng cao chất lượng công trình. Tại Việt Nam, với hơn 110 công ty khai thác công trình thủy lợi, trong đó có 4 công ty liên tỉnh trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và 106 công ty trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, công tác quản lý dự án ngày càng được chú trọng. Tỉnh Ninh Thuận, với hệ thống 20 hồ chứa, đập dâng và hơn 300 km kênh tưới, phục vụ tưới cho gần 70 nghìn héc ta lúa và hoa màu ba vụ mỗi năm, là một điển hình trong việc đổi mới mô hình quản lý khai thác thủy lợi.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi tại Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Ninh Thuận còn tồn tại nhiều hạn chế như đầu tư dàn trải, khắc phục không triệt để, chất lượng công trình chưa cao, chi phí lớn và tiến độ chậm trễ, ảnh hưởng trực tiếp đến việc cấp nước tưới theo mùa vụ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi tại công ty, góp phần nâng cao hiệu quả khai thác hệ thống thủy lợi, sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước hàng năm.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng, sửa chữa, cải tạo hệ thống thủy lợi tại Ninh Thuận trong giai đoạn 2015-2018, với trọng tâm là công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ mang tính khoa học, hệ thống hóa lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi mà còn có giá trị thực tiễn trong việc hoàn thiện công tác quản lý, nâng cao hiệu quả đầu tư và khai thác công trình thủy lợi tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết quản lý dự án (Project Management Theory): Bao gồm bốn chức năng cơ bản: hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát, nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi chi phí và đạt chất lượng yêu cầu.

  • Mô hình quản lý dự án theo chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Tập trung vào việc lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và điều chỉnh nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

  • Khái niệm về dự án đầu tư xây dựng công trình: Dự án là tập hợp các hoạt động có liên quan, được thực hiện trong khoảng thời gian xác định, với nguồn lực và mục tiêu rõ ràng, bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thực hiện và kết thúc.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý dự án đầu tư xây dựng, quản lý tiến độ, quản lý chi phí, quản lý chất lượng, quản lý rủi ro và quản lý nguồn nhân lực trong dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hồ sơ dự án, báo cáo quản lý, số liệu thực tế về tiến độ, chi phí và chất lượng các dự án xây dựng công trình thủy lợi tại Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Ninh Thuận giai đoạn 2015-2018.

  • Phương pháp điều tra khảo sát: Phỏng vấn cán bộ quản lý dự án, nhà thầu và các bên liên quan để đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án.

  • Phương pháp thống kê và phân tích số liệu: Sử dụng các công cụ thống kê mô tả để phân tích tiến độ thi công, chi phí đầu tư và chất lượng công trình, so sánh với các tiêu chuẩn quy định.

  • Phương pháp đánh giá và so sánh: Đối chiếu thực trạng với các quy định pháp luật hiện hành như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 59/2015/NĐ-CP và các thông tư hướng dẫn liên quan.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào các dự án từ năm 2015 đến 2018, với việc thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2019.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án xây dựng, sửa chữa lớn và thường xuyên của công ty trong giai đoạn trên, cùng với phỏng vấn khoảng 30 cán bộ quản lý và nhân viên kỹ thuật. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ các dự án và mẫu thuận tiện đối với phỏng vấn nhằm đảm bảo tính đại diện và khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý tiến độ dự án: Trong giai đoạn 2015-2018, tổng chiều dài kênh mương được nạo vét là 80,15 km, vượt 24% so với kế hoạch thiết kế (64,53 km). Tuy nhiên, tiến độ thi công một số dự án bị chậm trễ do công tác phối hợp giữa các bên chưa hiệu quả, dẫn đến ảnh hưởng đến việc cấp nước tưới đúng mùa vụ.

  2. Quản lý chi phí đầu tư: Tổng kinh phí duy tu sửa chữa công trình trong năm 2017 là khoảng 27 tỷ đồng, trong đó chi phí cho sửa chữa thường xuyên chiếm 3 tỷ đồng. Việc quản lý chi phí còn tồn tại tình trạng chi phí phát sinh ngoài dự toán do thiếu kiểm soát chặt chẽ và chưa có quy trình cụ thể trong lựa chọn nhà thầu.

  3. Chất lượng công trình: Các công trình sau khi sửa chữa, nâng cấp đều được nghiệm thu đảm bảo chất lượng và an toàn lao động. Tuy nhiên, vẫn còn một số công trình chưa đạt yêu cầu về kỹ thuật do hạn chế về năng lực quản lý và giám sát thi công.

  4. Nguồn nhân lực và tổ chức quản lý: Bộ máy quản lý dự án tại công ty còn thiếu sự phân công rõ ràng, năng lực cán bộ chưa đồng đều, đặc biệt là trong công tác lập kế hoạch và kiểm soát tiến độ. Việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý dự án chưa được thực hiện thường xuyên.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do công tác quản lý dự án chưa được thực hiện một cách khoa học và đồng bộ. Việc thiếu quy trình lựa chọn nhà thầu rõ ràng dẫn đến chi phí phát sinh và chất lượng công trình không ổn định. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng công trình thủy lợi tại một số địa phương khác, Ninh Thuận có mức độ chậm tiến độ và chi phí phát sinh cao hơn khoảng 15-20%.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ thi công so với kế hoạch và bảng so sánh chi phí dự toán và thực tế từng dự án. Điều này giúp minh bạch các điểm nghẽn trong quản lý và làm cơ sở cho việc điều chỉnh.

Việc nâng cao năng lực quản lý dự án, áp dụng các công cụ quản lý hiện đại như phần mềm quản lý dự án và tăng cường đào tạo cán bộ là cần thiết để cải thiện hiệu quả công tác quản lý. Đồng thời, việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về quản lý dự án đầu tư xây dựng sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và thất thoát vốn đầu tư.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý dự án: Xây dựng bộ máy quản lý dự án chuyên nghiệp, phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng phòng ban và cán bộ, đảm bảo mỗi cá nhân có trách nhiệm cụ thể trong từng giai đoạn dự án. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty.

  2. Cụ thể hóa quy trình lựa chọn nhà thầu: Áp dụng quy trình đấu thầu minh bạch, công khai theo Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn, đồng thời xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực nhà thầu rõ ràng. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Ban Quản lý dự án phối hợp với phòng pháp chế.

  3. Tăng cường quản lý tiến độ thi công: Sử dụng phần mềm quản lý dự án để theo dõi tiến độ, tổ chức các cuộc họp định kỳ đánh giá tiến độ và xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Ban Quản lý dự án và các nhà thầu.

  4. Nâng cao chất lượng công trình: Thiết lập hệ thống kiểm soát chất lượng chặt chẽ từ khâu khảo sát, thiết kế đến thi công và nghiệm thu, đồng thời đào tạo nâng cao năng lực cán bộ giám sát. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Phòng kỹ thuật và Ban Quản lý dự án.

  5. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ thuật xây dựng và pháp luật liên quan cho cán bộ quản lý dự án và nhân viên kỹ thuật. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với các cơ sở đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng công trình thủy lợi: Luận văn cung cấp các giải pháp thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả quản lý, từ đó giảm thiểu rủi ro và chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện dự án.

  2. Nhà quản lý doanh nghiệp khai thác công trình thủy lợi: Tham khảo để hoàn thiện cơ cấu tổ chức, quy trình quản lý và nâng cao năng lực đội ngũ nhằm đảm bảo khai thác hiệu quả hệ thống thủy lợi.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và thủy lợi: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi.

  4. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi, hỗ trợ công tác giảng dạy và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi có những chức năng chính nào?
    Quản lý dự án bao gồm bốn chức năng cơ bản: hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát. Chức năng này giúp đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi chi phí và đạt chất lượng yêu cầu.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ thi công các dự án thủy lợi tại Ninh Thuận là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là do công tác phối hợp giữa các bên liên quan chưa hiệu quả, quy trình lựa chọn nhà thầu chưa cụ thể và thiếu kiểm soát tiến độ chặt chẽ.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng công trình thủy lợi?
    Cần thiết lập hệ thống kiểm soát chất lượng từ khảo sát, thiết kế đến thi công và nghiệm thu, đồng thời đào tạo nâng cao năng lực cán bộ giám sát và áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp điều tra khảo sát, phân tích số liệu thống kê, đánh giá so sánh và đối chiếu với các văn bản pháp luật liên quan.

  5. Tại sao việc hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý dự án lại quan trọng?
    Cơ cấu tổ chức rõ ràng giúp phân công nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể, nâng cao hiệu quả phối hợp và kiểm soát dự án, từ đó giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng công trình.

Kết luận

  • Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi tại Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Ninh Thuận còn nhiều hạn chế về tiến độ, chi phí và chất lượng công trình.
  • Nguyên nhân chủ yếu là do tổ chức quản lý chưa chuyên nghiệp, quy trình lựa chọn nhà thầu chưa rõ ràng và năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế.
  • Luận văn đã đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện cơ cấu tổ chức, quy trình lựa chọn nhà thầu, quản lý tiến độ, nâng cao chất lượng công trình và đào tạo nguồn nhân lực.
  • Việc áp dụng các giải pháp này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án, sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư và đảm bảo chất lượng công trình thủy lợi.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai là xây dựng kế hoạch chi tiết thực hiện các giải pháp, tổ chức đào tạo và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, đồng thời giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện để đạt hiệu quả cao nhất.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi tại đơn vị bạn!