Tổng quan nghiên cứu

Ngành phân bón tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp, chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu với mức tăng trưởng 6,5% năm 2018, đạt khoảng 280,7 triệu USD. Tuy nhiên, thị trường phân bón đang chịu áp lực cạnh tranh gay gắt với hơn 735 cơ sở sản xuất và gần 5 triệu tấn phân bón nhập khẩu mỗi năm. Công ty Cổ phần Thiên Sinh, với thương hiệu KOMIX hơn 20 năm, đang đối mặt với sự sụt giảm doanh thu và sản lượng nghiêm trọng trong giai đoạn 2014-2018, đặc biệt năm 2018 doanh thu giảm 9,3% so với năm trước. Mục tiêu nghiên cứu nhằm tìm ra các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty trong giai đoạn 2019-2022, dựa trên phân tích thực trạng và cơ sở lý thuyết về năng lực cạnh tranh trong ngành phân bón. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở Bình Dương và các tỉnh có hoạt động phân phối sản phẩm, với dữ liệu thu thập từ năm 2014 đến 2018 và khảo sát từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2019. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp công ty giữ vững thị phần, tăng trưởng doanh thu và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của Michael E. Porter, trong đó mô hình "5 áp lực cạnh tranh" gồm áp lực từ khách hàng, nhà cung cấp, đối thủ hiện hữu, đối thủ tiềm năng và sản phẩm thay thế được sử dụng để phân tích môi trường cạnh tranh ngành phân bón. Ngoài ra, mô hình đánh giá các yếu tố nội bộ của Thompson & Strickland được áp dụng để đánh giá năng lực cạnh tranh qua các yếu tố: năng lực tài chính, quản trị điều hành, nguồn nhân lực, uy tín thương hiệu, marketing, trang thiết bị công nghệ và nghiên cứu phát triển (R&D). Các khái niệm chính bao gồm lợi thế cạnh tranh (chi phí tối ưu và khác biệt hóa), năng lực cạnh tranh (khả năng duy trì và phát triển lợi thế cạnh tranh), và các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh trong ngành phân bón.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính sử dụng thảo luận nhóm với 22 chuyên gia trong ngành để xác định các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh và xây dựng thang đo. Phương pháp định lượng tiến hành khảo sát 30 chuyên gia và 150 khách hàng đại lý, sử dụng bảng câu hỏi thang đo Likert 5 bậc để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính công ty Thiên Sinh giai đoạn 2014-2018 và các báo cáo ngành phân bón. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Microsoft Excel với thống kê mô tả, tính điểm trung bình và so sánh với các đối thủ cạnh tranh chính là Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền và Công ty Cổ phần Phân bón Miền Nam. Cỡ mẫu khảo sát gồm 180 người, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo đại diện cho nhóm chuyên gia và khách hàng mục tiêu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tài chính: Công ty Thiên Sinh đạt điểm trung bình 3,42/5, thấp hơn đáng kể so với Bình Điền (4,24/5) và Miền Nam (4,09/5). Khả năng huy động vốn của Thiên Sinh ở mức trung bình (3,00/5), trong khi đối thủ đạt trên 4 điểm. Doanh thu thuần của Thiên Sinh giảm liên tục trong giai đoạn 2015-2018, với mức giảm mạnh nhất 9,3% năm 2018.

  2. Năng lực quản trị và điều hành: Thiên Sinh đạt 3,56/5 điểm, thấp hơn Bình Điền (3,93/5) và tương đương Miền Nam (3,60/5). Điểm mạnh là hệ thống kiểm soát nội bộ đạt 4,22/5 điểm, cao nhất trong nhóm. Tuy nhiên, mô hình tổ chức được đánh giá yếu nhất (2,77/5), cho thấy bộ máy còn cồng kềnh và thiếu linh hoạt.

  3. Nguồn nhân lực: Điểm trung bình của Thiên Sinh là 3,17/5, thấp hơn Bình Điền (4,02/5) và Miền Nam (3,75/5). Quy mô lao động và trình độ chuyên môn được đánh giá khá, nhưng chính sách đãi ngộ và khuyến khích lao động thấp nhất (2,55/5), ảnh hưởng đến khả năng thu hút và giữ chân nhân tài.

  4. Năng lực uy tín và thương hiệu: Thiên Sinh đạt 3,76/5 điểm, cao hơn Miền Nam (3,72/5) nhưng thấp hơn Bình Điền (4,21/5). Thương hiệu KOMIX được khách hàng nhận biết và tin cậy, tuy nhiên mức độ nhận diện logo còn hạn chế (3,00/5).

Thảo luận kết quả

Sự sụt giảm doanh thu và lợi nhuận của Thiên Sinh phản ánh áp lực cạnh tranh mạnh mẽ từ các đối thủ có năng lực tài chính và quản trị tốt hơn. Mô hình tổ chức chưa tinh gọn và chính sách nhân sự chưa hiệu quả là nguyên nhân chính làm giảm năng lực cạnh tranh nội bộ. So với các công ty đối thủ có cổ phần nhà nước và niêm yết trên sàn chứng khoán, Thiên Sinh gặp khó khăn trong huy động vốn và đầu tư phát triển. Tuy nhiên, hệ thống kiểm soát chất lượng và uy tín thương hiệu là điểm sáng giúp công ty duy trì vị thế trên thị trường. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình các yếu tố năng lực cạnh tranh giữa Thiên Sinh và đối thủ, cũng như bảng thống kê tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận gộp qua các năm để minh họa xu hướng biến động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường huy động vốn và cải thiện năng lực tài chính: Chủ động tiếp cận các nguồn vốn mới, chuẩn bị hồ sơ niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán nhằm thu hút nhà đầu tư. Mục tiêu đạt tăng trưởng vốn 15% mỗi năm trong giai đoạn 2019-2022. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng tài chính.

  2. Cơ cấu lại mô hình tổ chức và nâng cao hiệu quả quản trị: Rà soát, tinh gọn bộ máy quản lý, giảm cấp bậc không cần thiết, áp dụng hệ thống quản lý hiện đại. Mục tiêu hoàn thành trong năm 2020. Chủ thể thực hiện: Ban quản trị và phòng nhân sự.

  3. Cải thiện chính sách nhân sự và đào tạo: Xây dựng hệ thống đánh giá KPI rõ ràng, nâng mức lương thưởng cạnh tranh, phát triển chương trình đào tạo kỹ năng chuyên môn và quản lý. Mục tiêu tăng điểm đánh giá chính sách nhân sự lên 3,5/5 trong năm 2021. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự.

  4. Đẩy mạnh hoạt động marketing và nâng cao nhận diện thương hiệu: Đầu tư phát triển website, tăng cường quảng bá sản phẩm qua các kênh truyền thông hiện đại và mô hình trình diễn thực tế. Mục tiêu tăng nhận diện logo lên 4/5 điểm trong năm 2022. Chủ thể thực hiện: Phòng marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý công ty phân bón: Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu nội bộ và môi trường cạnh tranh để xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.

  2. Nhà đầu tư và cổ đông: Đánh giá năng lực tài chính và tiềm năng phát triển của công ty, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

  3. Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị kinh doanh và nông nghiệp: Tham khảo mô hình phân tích năng lực cạnh tranh và phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính - định lượng.

  4. Các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh phân bón khác: Học hỏi kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh, áp dụng các giải pháp quản trị và marketing hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh là gì và tại sao quan trọng với công ty phân bón?
    Năng lực cạnh tranh là khả năng duy trì và phát triển lợi thế so với đối thủ, giúp công ty chiếm lĩnh thị phần và tăng lợi nhuận. Với ngành phân bón, năng lực này quyết định sự tồn tại và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến năng lực cạnh tranh của công ty Thiên Sinh?
    Bao gồm năng lực tài chính, quản trị điều hành, nguồn nhân lực, uy tín thương hiệu, marketing, trang thiết bị công nghệ và nghiên cứu phát triển. Trong đó, năng lực tài chính và quản trị điều hành có ảnh hưởng quyết định.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá năng lực cạnh tranh?
    Kết hợp nghiên cứu định tính qua thảo luận nhóm chuyên gia và nghiên cứu định lượng qua khảo sát ý kiến chuyên gia và khách hàng, sử dụng thang đo Likert và phân tích thống kê mô tả.

  4. Công ty Thiên Sinh có điểm mạnh nào nổi bật so với đối thủ?
    Hệ thống kiểm soát nội bộ đạt điểm cao nhất trong nhóm, cùng với uy tín thương hiệu được khách hàng tin tưởng, là nền tảng để công ty phát triển bền vững.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn 2019-2022?
    Bao gồm tăng cường huy động vốn, cơ cấu tổ chức, cải thiện chính sách nhân sự và đẩy mạnh marketing nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và vị thế trên thị trường.

Kết luận

  • Năng lực cạnh tranh của công ty Cổ phần Thiên Sinh còn nhiều hạn chế, đặc biệt về năng lực tài chính và quản trị điều hành so với các đối thủ chính.
  • Hệ thống kiểm soát nội bộ và uy tín thương hiệu là điểm mạnh giúp công ty duy trì vị thế trên thị trường phân bón.
  • Các yếu tố nội bộ và môi trường bên ngoài đều tác động mạnh mẽ đến năng lực cạnh tranh, đòi hỏi công ty phải có giải pháp đồng bộ và kịp thời.
  • Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tập trung vào huy động vốn, tổ chức quản lý, chính sách nhân sự và marketing được đề xuất với lộ trình thực hiện từ 2019 đến 2022.
  • Công ty cần triển khai ngay các bước cải tiến để giữ vững thị phần và phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Hành động tiếp theo là xây dựng kế hoạch chi tiết và triển khai các giải pháp đã đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ nhằm hiện thực hóa mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh.