Nghiên Cứu Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Đầu Tư Xây Dựng Các Công Trình Tại Hà Tĩnh

Đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình sử dụng các nguồn lực vào hoạt động sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng tài sản cố định, nhằm từng bước tăng cường và hoàn thiện cơ sở vật chất kỹ thuật, tạo đà phát triển cho Đất nước. Nó đảm bảo tính tương ứng giữa cơ sở vật chất kỹ thuật và phương thức sản xuất, đồng thời là điều kiện phát triển các ngành kinh tế và thay đổi tỷ lệ cân đối giữa chúng. Đầu tư xây dựng cơ bản là một hoạt động đầu tư nên cũng có vai trò chung của hoạt động đầu tư đó là tác động đến sự ổn định, tăng trưởng và phát triển kinh tế, tăng cường khả năng khoa học và công nghệ của đất nước.

Vốn đầu tư xây dựng cơ bản thuộc ngân sách nhà nước là vốn của ngân sách nhà nước được cân đối trong dự toán ngân sách nhà nước hàng năm từ các nguồn thu trong nước ngoài (bao gồm vay nước ngoài của Chính phủ và vốn viện trợ của nước ngoài cho Chính phủ, các cấp chính quyền và các cơ quan nhà nước) để cấp phát và cho vay ưu đãi về đầu tư xây dựng cơ bản. Nguồn hình thành vốn đầu tư XDCB của Ngân sách nhà nước bao gồm: Một phần tích lũy trong nước từ thuế, phí, lệ phí; Vốn viện trợ theo dự án của Chính phủ, các tổ chức phi chính phủ; Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) của tổ chức quốc tế và các Chính phủ hỗ trợ cho Chính phủ Việt Nam; Vốn thu hồi nợ của Ngân sách đã cho vay ưu đãi các năm trước; Vốn vay của Chính phủ dưới các hình thức trái phiếu do Kho bạc nhà nước phát hành theo quyết định của Chính phủ; Vốn thu từ tiền giao quyền sử dụng đất theo quy định của Chính phủ; Vốn thu từ tiền bán, cho thuê tài sản thuộc sở hữu Nhà nước.

Để quá trình thực hiện các dự án sử dụng vốn Ngân sách đạt được hiệu quả cao thì Chính phủ đã quy định quy trình thực hiện dự án trong đó đảm bảo sự kiểm soát của các cơ quan Nhà nước. Theo quy định, quy trình thực hiện dự án gồm 3 giai đoạn: Giai đoạn chuẩn bị đầu tư, Giai đoạn thực hiện đầu tư, Giai đoạn kết thúc xây dựng đưa công trình vào khai thác, sử dụng. Giai đoạn chuẩn bị đầu tư là cơ sở để thực hiện các nội dung tiếp theo của quá trình thực hiện đầu tư và kết thúc xây dựng đưa dự án vào khai thác sử dụng, đây cũng là giai đoạn quyết định sự thành công hay thất bại của công cuộc đầu tư trong tương lai.

Hệ thống văn bản pháp quy chồng chéo, thiếu đồng bộ gây khó khăn cho việc áp dụng. Trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý dự án còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công việc. Năng lực của các nhà thầu xây dựng còn yếu, đặc biệt là các nhà thầu địa phương. Thủ tục hành chính rườm rà, gây tốn kém thời gian và chi phí cho các dự án. Nguồn vốn đầu tư phân bổ chưa hợp lý, dẫn đến tình trạng dự án bị chậm tiến độ hoặc không thể triển khai.

Nguyên nhân chủ quan bao gồm: Sự thiếu quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo; năng lực quản lý yếu kém của các chủ đầu tư; sự thiếu trách nhiệm của các nhà thầu. Nguyên nhân khách quan bao gồm: Hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện; cơ chế chính sách còn nhiều bất cập; sự biến động của thị trường vật liệu xây dựng.

Các bất cập trong quản lý đầu tư xây dựng dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực, bao gồm: Dự án chậm tiến độ, vượt tổng mức đầu tư; chất lượng công trình không đảm bảo; lãng phí, thất thoát vốn đầu tư; gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và khả thi. Đặc biệt, cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính, giảm bớt các khâu trung gian để tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án triển khai.

Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản lý dự án. Chú trọng đào tạo về các kỹ năng quản lý dự án hiện đại, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ. Có chính sách thu hút và giữ chân cán bộ giỏi.

Khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý dự án, đặc biệt là các phần mềm quản lý dự án chuyên dụng. Các phần mềm này giúp quản lý tiến độ, chi phí, chất lượng và rủi ro của dự án một cách hiệu quả. Cần xây dựng cơ sở dữ liệu về các dự án xây dựng để phục vụ công tác quản lý và ra quyết định.

Lập kế hoạch chi phí chi tiết cho từng giai đoạn của dự án. Kiểm soát chặt chẽ các khoản chi, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng định mức. Sử dụng các công cụ quản lý chi phí hiện đại, như phần mềm quản lý chi phí dự án.

Sử dụng vật liệu xây dựng trong nước để giảm chi phí nhập khẩu. Tận dụng các nguồn lực tại chỗ, như lao động địa phương và vật liệu địa phương. Áp dụng các công nghệ xây dựng tiên tiến để giảm chi phí nhân công và vật liệu.

Xác định và đánh giá các rủi ro về chi phí có thể xảy ra trong quá trình thực hiện dự án. Xây dựng kế hoạch phòng ngừa rủi ro, bao gồm các biện pháp giảm thiểu tác động của rủi ro và các biện pháp ứng phó khi rủi ro xảy ra. Mua bảo hiểm cho các rủi ro về chi phí.

Xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế. Áp dụng các quy trình kiểm tra, giám sát chất lượng nghiêm ngặt. Sử dụng các thiết bị kiểm tra chất lượng hiện đại.

Tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng công trình trong suốt quá trình thi công. Xử lý nghiêm các vi phạm về chất lượng. Công khai thông tin về chất lượng công trình cho người dân biết.

Nâng cao trách nhiệm của chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn giám sát và các bên liên quan khác trong việc đảm bảo chất lượng công trình. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về chất lượng công trình.

Xác định các loại rủi ro có thể xảy ra trong quá trình thực hiện dự án, như rủi ro về tài chính, rủi ro về kỹ thuật, rủi ro về pháp lý và rủi ro về môi trường. Đánh giá mức độ ảnh hưởng và khả năng xảy ra của từng loại rủi ro.

Xây dựng kế hoạch phòng ngừa rủi ro, bao gồm các biện pháp giảm thiểu tác động của rủi ro và các biện pháp ứng phó khi rủi ro xảy ra. Mua bảo hiểm cho các rủi ro có thể xảy ra.

Xây dựng quy trình ứng phó với các rủi ro phát sinh. Đảm bảo có đủ nguồn lực để ứng phó với các rủi ro. Học hỏi kinh nghiệm từ các dự án khác để nâng cao khả năng ứng phó với rủi ro.