Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng của thành phố Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, việc nâng cao chất lượng quản lý nhà nước đối với các thiết chế văn hóa cơ sở trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Thành phố Sầm Sơn hiện có khoảng 150.902 dân cư với hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở đa dạng, bao gồm 85/86 nhà văn hóa thôn, khu phố, tổ dân phố và 3 trung tâm văn hóa - thể thao cấp xã, phường. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy nhiều thiết chế còn gặp khó khăn về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực và hiệu quả hoạt động chưa cao. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với các thiết chế văn hóa cơ sở trên địa bàn thành phố Sầm Sơn giai đoạn 2015-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển bền vững văn hóa địa phương. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại thành phố Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, với dữ liệu thu thập từ các cơ quan quản lý văn hóa, các thiết chế văn hóa cơ sở và các đơn vị liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp chính quyền trong việc hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực quản lý và phát huy vai trò của thiết chế văn hóa trong đời sống cộng đồng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về quản lý nhà nước (QLNN) và thiết chế văn hóa cơ sở. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm tổ chức, điều hành các hoạt động xã hội theo pháp luật, đảm bảo lợi ích chung và phát triển xã hội. Trong đó, quản lý nhà nước về thiết chế văn hóa cơ sở là sự tác động có tổ chức, điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước thông qua hệ thống chính sách, pháp luật nhằm xây dựng và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở.

  2. Lý thuyết thiết chế văn hóa cơ sở: Thiết chế văn hóa cơ sở là chỉnh thể hội tụ đầy đủ các yếu tố cơ sở vật chất, bộ máy tổ chức, quy chế hoạt động và nguồn kinh phí, nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân địa phương, góp phần xây dựng đời sống văn hóa. Vai trò của thiết chế văn hóa cơ sở được khẳng định trong việc tổ chức các hoạt động tuyên truyền, sinh hoạt cộng đồng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Các khái niệm chính bao gồm: thiết chế văn hóa, quản lý nhà nước, quản lý nhà nước về thiết chế văn hóa cơ sở, nguồn lực quản lý, hiệu quả quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng quản lý nhà nước đối với thiết chế văn hóa cơ sở tại thành phố Sầm Sơn.

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, điều tra thực tế tại các nhà văn hóa thôn, trung tâm văn hóa - thể thao xã, phường trên địa bàn thành phố Sầm Sơn; phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý văn hóa, chuyên gia và các bên liên quan. Dữ liệu thứ cấp gồm các văn bản pháp luật, báo cáo của ngành, tài liệu nghiên cứu liên quan và số liệu thống kê từ các cơ quan quản lý.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích mô tả để đánh giá thực trạng, phân tích so sánh để nhận diện điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân. Phân tích SWOT được áp dụng để xây dựng các giải pháp phù hợp. Các số liệu về nguồn lực, cơ sở vật chất, nhân lực được tổng hợp và trình bày qua bảng biểu, biểu đồ nhằm minh họa rõ ràng.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện tại 86 nhà văn hóa thôn, khu phố, tổ dân phố và 3 trung tâm văn hóa - thể thao cấp xã, phường. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại hình thiết chế và địa bàn khác nhau.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung giai đoạn 2015-2022, với thu thập dữ liệu thực địa và phân tích trong năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nguồn lực quản lý nhà nước: Thành phố Sầm Sơn có hệ thống tổ chức quản lý nhà nước về thiết chế văn hóa cơ sở gồm Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa, Phòng Văn hóa - Thông tin, Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố, cùng Ban Văn hóa các xã, phường. Tổng số cán bộ, công chức làm công tác quản lý văn hóa là 43 người, trong đó 74,4% có trình độ đại học trở lên. Tuy nhiên, chỉ khoảng 20% cán bộ có chuyên ngành đào tạo chuyên sâu về quản lý nhà nước hoặc văn hóa, dẫn đến hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ.

  2. Cơ sở vật chất và trang thiết bị: 100% xã, phường có hội trường trung tâm văn hóa - thể thao; 85/86 thôn, khu phố có nhà văn hóa. Diện tích nhà văn hóa đạt tiêu chuẩn ở 15/16 thôn. Thành phố có 1 nhà tập luyện và thi đấu thể dục thể thao lớn, 2 sân bóng 11 người, 40 sân bóng mini, 78 sân bóng chuyền, 14 sân quần vợt, đáp ứng phần nào nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thể thao. Tuy nhiên, nhiều thiết chế còn xuống cấp, trang thiết bị thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng tốt nhu cầu ngày càng đa dạng của người dân.

  3. Hiệu quả công tác quản lý và tổ chức hoạt động: Các thiết chế văn hóa cơ sở đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, văn hóa, thể thao, góp phần nâng cao đời sống tinh thần. Tỷ lệ gia đình thể thao đạt 56%, người luyện tập thể dục thể thao thường xuyên đạt 48%. Tuy nhiên, công tác quản lý còn tồn tại hạn chế như kinh phí hoạt động thấp, nhân lực thiếu chuyên môn, hoạt động chưa đổi mới, chưa thu hút được sự tham gia tích cực của người dân.

  4. Chính sách và pháp luật: Thành phố đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch phát triển thiết chế văn hóa cơ sở phù hợp với các chủ trương của Trung ương và tỉnh. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện còn chưa đồng bộ, thiếu cơ chế hỗ trợ cụ thể cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và đầu tư cơ sở vật chất.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nguồn lực tài chính hạn chế, đội ngũ cán bộ quản lý chưa đồng đều về trình độ chuyên môn và kinh nghiệm, cũng như sự thay đổi nhanh chóng về nhu cầu văn hóa của người dân chưa được đáp ứng kịp thời. So sánh với một số địa phương khác trong tỉnh Thanh Hóa, thành phố Sầm Sơn có lợi thế về hệ thống thiết chế tương đối đồng bộ nhưng vẫn cần nâng cao hiệu quả quản lý và đổi mới hoạt động. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu trình độ cán bộ, bảng thống kê số lượng và diện tích thiết chế, biểu đồ tỷ lệ tham gia hoạt động thể dục thể thao để minh họa rõ nét hơn thực trạng và xu hướng phát triển.

Việc nâng cao chất lượng quản lý nhà nước không chỉ giúp phát huy vai trò của thiết chế văn hóa trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, ổn định an ninh trật tự địa phương. Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc đầu tư đồng bộ về nguồn lực, đổi mới phương thức quản lý và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong hoạt động thiết chế văn hóa cơ sở.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị: UBND thành phố và các cấp cần ưu tiên bố trí ngân sách, huy động nguồn lực xã hội hóa để nâng cấp, sửa chữa và trang bị đồng bộ các thiết chế văn hóa cơ sở. Mục tiêu trong 3 năm tới là đảm bảo 100% nhà văn hóa thôn, khu phố đạt chuẩn về diện tích và trang thiết bị kỹ thuật.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý: Tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về quản lý nhà nước và văn hóa cho cán bộ quản lý thiết chế văn hóa cơ sở, đặc biệt chú trọng đào tạo chuyên sâu cho cán bộ trẻ. Thời gian thực hiện trong 2 năm, phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu chuyên ngành.

  3. Đổi mới phương thức tổ chức hoạt động: Khuyến khích các thiết chế văn hóa cơ sở đổi mới nội dung, hình thức hoạt động phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của người dân, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tuyên truyền, vận động và tổ chức sự kiện văn hóa. Chủ thể thực hiện là Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố phối hợp với các xã, phường trong vòng 1-2 năm.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và khen thưởng: Xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát định kỳ nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động và quản lý thiết chế văn hóa cơ sở; đồng thời phát động phong trào thi đua, khen thưởng các đơn vị, cá nhân có thành tích xuất sắc. Thời gian triển khai liên tục hàng năm, do Phòng Văn hóa - Thông tin chủ trì.

  5. Xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ: Đề xuất cấp tỉnh và thành phố ban hành các chính sách ưu đãi về đào tạo, tài chính, xã hội hóa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển thiết chế văn hóa cơ sở. Thời gian đề xuất và hoàn thiện trong 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về văn hóa các cấp: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thiết chế văn hóa cơ sở, hỗ trợ xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển phù hợp.

  2. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực quản lý văn hóa: Tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhà nước, phát triển thiết chế văn hóa cơ sở, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa và phát triển kinh tế.

  3. Lãnh đạo và cán bộ các thiết chế văn hóa cơ sở: Giúp nhận diện thực trạng, hiểu rõ vai trò và trách nhiệm, từ đó đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng phục vụ cộng đồng.

  4. Các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và nhà tài trợ: Cung cấp thông tin về nhu cầu, tiềm năng và các giải pháp phát triển thiết chế văn hóa cơ sở, tạo cơ sở để tham gia đầu tư, hỗ trợ xã hội hóa hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần nâng cao chất lượng quản lý nhà nước đối với thiết chế văn hóa cơ sở?
    Quản lý nhà nước hiệu quả giúp đảm bảo thiết chế văn hóa hoạt động đúng mục tiêu, phát huy vai trò trong bảo tồn và phát triển văn hóa, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

  2. Nguồn lực nào là yếu tố quyết định trong quản lý thiết chế văn hóa cơ sở?
    Nguồn lực gồm nhân lực có trình độ chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và kinh phí hoạt động. Trong đó, đội ngũ cán bộ quản lý có chuyên môn phù hợp là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý.

  3. Các khó khăn chính trong công tác quản lý thiết chế văn hóa cơ sở tại Sầm Sơn là gì?
    Bao gồm kinh phí hoạt động hạn chế, cơ sở vật chất xuống cấp, nhân lực thiếu chuyên môn, hoạt động chưa đổi mới và chưa thu hút được sự tham gia tích cực của người dân.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý?
    Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo bồi dưỡng cán bộ, đổi mới phương thức tổ chức hoạt động, tăng cường kiểm tra giám sát và xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ.

  5. Làm thế nào để đảm bảo sự tham gia của cộng đồng trong hoạt động thiết chế văn hóa?
    Thông qua đổi mới nội dung hoạt động phù hợp với nhu cầu, tăng cường tuyên truyền vận động, ứng dụng công nghệ thông tin và tổ chức các phong trào văn hóa, thể thao thu hút đông đảo người dân tham gia.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với các thiết chế văn hóa cơ sở trên địa bàn thành phố Sầm Sơn giai đoạn 2015-2022, chỉ ra những thành công và hạn chế rõ ràng.
  • Nguồn lực quản lý gồm nhân lực, cơ sở vật chất và kinh phí còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của thiết chế văn hóa cơ sở.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như tăng cường đầu tư, nâng cao năng lực cán bộ, đổi mới hoạt động và hoàn thiện chính sách nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực thiết chế văn hóa cơ sở, làm cơ sở cho các cấp chính quyền và tổ chức liên quan.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và chuyên sâu về quản lý văn hóa cơ sở trong bối cảnh phát triển đô thị và hội nhập.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở vững mạnh, phát huy giá trị văn hóa truyền thống và nâng cao đời sống tinh thần cho cộng đồng tại thành phố Sầm Sơn!