## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thị trường quốc tế, chất lượng dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tính minh bạch và tin cậy của thông tin tài chính. Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán Phía Nam (AASCS) là một trong những đơn vị kiểm toán lớn tại Việt Nam, với hơn hai thập kỷ hoạt động và phát triển. Tuy nhiên, theo số liệu thống kê, doanh thu dịch vụ kế toán của công ty giảm từ 39.745 triệu đồng năm 2019 xuống còn 26.580 triệu đồng năm 2021, tương đương mức giảm khoảng 33% trong vòng 3 năm. Đồng thời, nguồn nhân lực kiểm toán viên chỉ chiếm 34% tổng số nhân sự, gây áp lực lớn về chất lượng và hiệu quả công việc.

Luận văn tập trung đánh giá thực trạng chất lượng dịch vụ kiểm toán BCTC tại AASCS trong giai đoạn 2019-2021, nhằm xác định các điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ. Mục tiêu cụ thể gồm: (1) Đánh giá chất lượng dịch vụ kiểm toán BCTC hiện tại; (2) Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán phù hợp với thực tiễn công ty. Nghiên cứu có phạm vi tại trụ sở AASCS, Bà Rịa - Vũng Tàu, trong khoảng thời gian từ tháng 3/2022 đến tháng 10/2022. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao uy tín, hiệu quả hoạt động của công ty, đồng thời góp phần phát triển ngành kiểm toán Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về chất lượng dịch vụ kiểm toán, bao gồm:

- **Mô hình đánh giá chất lượng kỹ thuật và chức năng của Grönroos (1984):** Nhấn mạnh sự tương tác giữa khách hàng và nhà cung cấp dịch vụ, đồng thời so sánh giữa dịch vụ mong đợi và dịch vụ thực tế để đánh giá chất lượng cảm nhận.

- **Mô hình khoảng cách chất lượng dịch vụ của Parasuraman và cộng sự (1985):** Định nghĩa chất lượng dịch vụ là sự khác biệt giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng, tập trung vào 5 khoảng cách ảnh hưởng đến chất lượng.

- **Mô hình nghiên cứu của Trần Tú Uyên (2020):** Xác định 5 nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán BCTC gồm: quy mô công ty kiểm toán, mức độ chuyên sâu của kiểm toán viên, thủ tục kiểm soát chất lượng, giá phí kiểm toán và phạm vi cung cấp dịch vụ.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: kiểm toán báo cáo tài chính, chất lượng dịch vụ kiểm toán, kiểm toán viên, kiểm soát nội bộ, và tính độc lập của kiểm toán viên.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập số liệu từ báo cáo tài chính, doanh thu, cơ cấu nhân sự của AASCS giai đoạn 2019-2021; khảo sát ý kiến chuyên gia, kiểm toán viên và khách hàng sử dụng dịch vụ kiểm toán BCTC.

- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp số liệu; phân tích so sánh để làm rõ sự khác biệt về chất lượng dịch vụ qua các năm; phương pháp chuyên gia để thu thập ý kiến đánh giá khách quan; phân tích định lượng bằng phần mềm SPSS để xử lý dữ liệu khảo sát.

- **Cỡ mẫu:** Phỏng vấn 15 chuyên gia kiểm toán và khảo sát 50 khách hàng sử dụng dịch vụ kiểm toán tại AASCS.

- **Timeline nghiên cứu:** Thu thập dữ liệu và phỏng vấn chuyên gia trong 2 tháng (03/2022 - 04/2022); phân tích dữ liệu và hoàn thiện luận văn từ 05/2022 đến 10/2022.

Phương pháp nghiên cứu được lựa chọn nhằm đảm bảo tính khách quan, chính xác và phù hợp với mục tiêu đánh giá chất lượng dịch vụ kiểm toán BCTC tại AASCS.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Doanh thu dịch vụ kiểm toán giảm:** Doanh thu dịch vụ kế toán giảm từ 39.745 triệu đồng năm 2019 xuống còn 26.580 triệu đồng năm 2021, tương đương giảm 33%. Trong đó, dịch vụ kiểm toán chiếm trên 80% tổng doanh thu.

- **Nguồn nhân lực kiểm toán viên thiếu hụt:** Kiểm toán viên chỉ chiếm 34% tổng số nhân sự, chưa có kiểm toán viên nào đạt chứng chỉ CPA quốc tế, gây áp lực lớn về chất lượng và khối lượng công việc.

- **Mức độ hài lòng của khách hàng:** Khảo sát cho thấy 75% khách hàng hài lòng với tính khách quan và độ tin cậy của ý kiến kiểm toán; 68% đánh giá cao sự đóng góp của kiểm toán viên trong nâng cao hiệu quả quản lý tài chính; 80% đồng ý rằng báo cáo kiểm toán được phát hành đúng hạn; 70% cho rằng chi phí dịch vụ phù hợp.

- **Hạn chế về quy trình và công nghệ:** Công ty chưa áp dụng rộng rãi công nghệ hiện đại như Big Data trong kiểm toán, ảnh hưởng đến hiệu quả và chất lượng dịch vụ.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân giảm doanh thu và áp lực nhân sự xuất phát từ sự cạnh tranh gay gắt trong ngành, cùng với việc chưa đầu tư đủ vào đào tạo và công nghệ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tính độc lập và trình độ chuyên môn của kiểm toán viên là yếu tố quyết định chất lượng kiểm toán, phù hợp với kết quả khảo sát tại AASCS.

Việc phát hành báo cáo đúng hạn và chi phí hợp lý góp phần nâng cao sự hài lòng của khách hàng, tuy nhiên, thiếu hụt nhân sự và công nghệ hiện đại là điểm yếu cần khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ doanh thu theo năm, cơ cấu nhân sự và mức độ hài lòng khách hàng để minh họa rõ nét hơn.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc nâng cao trình độ kiểm toán viên, cải tiến quy trình kiểm toán và áp dụng công nghệ mới nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán BCTC.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo chuyên môn:** Đẩy mạnh chương trình đào tạo và phát triển kỹ năng cho kiểm toán viên, đặc biệt là các chứng chỉ quốc tế như CPA, nhằm nâng cao trình độ chuyên sâu. Mục tiêu đạt 50% kiểm toán viên có chứng chỉ quốc tế trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với các tổ chức đào tạo.

- **Phát triển nguồn nhân lực:** Tuyển dụng thêm kiểm toán viên chất lượng, giảm áp lực công việc hiện tại, đồng thời xây dựng chính sách giữ chân nhân viên thân thiết. Mục tiêu tăng số lượng kiểm toán viên lên 50% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và quản lý.

- **Ứng dụng công nghệ hiện đại:** Áp dụng công nghệ Big Data và phần mềm phân tích dữ liệu trong kiểm toán để nâng cao hiệu quả và độ chính xác. Mục tiêu triển khai công nghệ mới trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin và phòng kiểm toán.

- **Cải tiến quy trình kiểm toán:** Rà soát và hoàn thiện quy trình kiểm toán, đảm bảo tuân thủ chuẩn mực quốc tế và tăng tính minh bạch, kịp thời trong phát hành báo cáo. Mục tiêu giảm thời gian phát hành báo cáo xuống dưới 30 ngày sau kỳ kế toán. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chất lượng và phòng kiểm toán.

- **Tăng cường tư vấn giá trị gia tăng:** Kết hợp tư vấn chuyên sâu trong ý kiến kiểm toán để hỗ trợ khách hàng nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Mục tiêu tăng 20% dịch vụ tư vấn trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng tư vấn và kiểm toán.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Ban lãnh đạo công ty kiểm toán:** Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động và xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực, công nghệ và quy trình kiểm toán.

- **Kiểm toán viên và nhân viên chuyên môn:** Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán, từ đó nâng cao kỹ năng, trình độ và ý thức trách nhiệm nghề nghiệp.

- **Khách hàng sử dụng dịch vụ kiểm toán:** Hiểu rõ về các tiêu chí đánh giá chất lượng dịch vụ, từ đó lựa chọn đối tác kiểm toán phù hợp, đảm bảo tính minh bạch và tin cậy của báo cáo tài chính.

- **Cơ quan quản lý và tổ chức nghề nghiệp:** Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán trong toàn ngành, góp phần phát triển thị trường kiểm toán Việt Nam.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Chất lượng dịch vụ kiểm toán BCTC được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?**  
Chất lượng dịch vụ được đánh giá qua tính khách quan, độ tin cậy của ý kiến kiểm toán, sự đóng góp của kiểm toán viên trong quản lý tài chính, thời gian phát hành báo cáo và chi phí dịch vụ hợp lý.

2. **Tại sao nguồn nhân lực kiểm toán viên lại quan trọng đối với chất lượng dịch vụ?**  
Kiểm toán viên có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm và chứng chỉ quốc tế sẽ nâng cao khả năng phát hiện sai sót và đưa ra ý kiến chính xác, từ đó cải thiện chất lượng kiểm toán.

3. **Công nghệ Big Data có vai trò gì trong kiểm toán BCTC?**  
Big Data giúp phân tích dữ liệu lớn, phát hiện rủi ro và sai phạm nhanh chóng, nâng cao hiệu quả và độ chính xác của kiểm toán, đồng thời giảm thiểu chi phí và thời gian thực hiện.

4. **Làm thế nào để đảm bảo tính độc lập của kiểm toán viên?**  
Đảm bảo không có lợi ích tài chính hoặc quan hệ kinh doanh ảnh hưởng đến kiểm toán viên, luân chuyển kiểm toán viên định kỳ và tuân thủ các chuẩn mực nghề nghiệp nghiêm ngặt.

5. **Giải pháp nào giúp công ty kiểm toán giữ chân khách hàng thân thiết?**  
Cung cấp dịch vụ chất lượng cao, tư vấn giá trị gia tăng, duy trì chi phí hợp lý và xây dựng mối quan hệ tin cậy, minh bạch với khách hàng.

## Kết luận

- Đánh giá thực trạng cho thấy doanh thu dịch vụ kiểm toán giảm 33% trong 3 năm, nguồn nhân lực kiểm toán viên còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ.  
- Mức độ hài lòng của khách hàng về tính khách quan, độ tin cậy và thời gian phát hành báo cáo đạt trên 70%, nhưng vẫn còn tiềm năng cải thiện.  
- Các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ gồm trình độ kiểm toán viên, quy trình kiểm toán, công nghệ áp dụng và chính sách nhân sự.  
- Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo chuyên môn, phát triển nhân lực, ứng dụng công nghệ Big Data và cải tiến quy trình kiểm toán.  
- Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của AASCS, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các công ty kiểm toán khác và cơ quan quản lý trong việc phát triển ngành kiểm toán Việt Nam.

**Hành động tiếp theo:** Ban lãnh đạo AASCS cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Các bên liên quan được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán BCTC.