Một Số Giải Pháp Nhằm Hoàn Thiện Công Tác Kiểm Tra Sau Thông Quan Tại Cục Hải Quan Tỉnh Hà Tĩnh

Hiệp định Hải quan ASEAN 2012 nêu rõ: Sau khi giải phóng hàng hóa và nhằm đảm bảo độ chính xác của các chi tiết cụ thể trong khai báo hải quan, cơ quan hải quan của nước thành viên kiểm tra bất cứ chứng từ và dữ liệu nào liên quan đến các hoạt động đối với hàng hóa nghi vấn. Ở Việt Nam, Luật Hải quan 2014 quy định: “Kiểm tra sau thông quan là hoạt động kiểm tra của cơ quan hải quan đối với hồ sơ hải quan, sổ kế toán, chứng từ kế toán và các chứng từ khác, tài liệu, dữ liệu có liên quan đến hàng hóa; kiểm tra thực tế hàng hóa trong trường hợp cần thiết và còn điều kiện sau khi hàng hóa đã được thông quan. Việc kiểm tra sau thông quan nhằm đánh giá tính chính xác, trung thực nội dung các chứng từ, hồ sơ hải quan, xác định sự tuân thủ pháp luật của người khai hải quan.

Mục tiêu chính của công tác kiểm tra sau thông quan là đảm bảo sự tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu. Điều này bao gồm việc kiểm tra tính chính xác và trung thực của các thông tin khai báo, đảm bảo nộp đủ thuế và các khoản phí liên quan, và ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại. Theo tác giả Biện Thị Hoài, kiểm tra sau thông quan cũng giúp phát hiện những bất cập trong chính sách và quy trình quản lý hải quan, từ đó đưa ra các đề xuất cải tiến để nâng cao hiệu quả hoạt động.

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu nhận thức và phối hợp giữa các bên liên quan. Các doanh nghiệp có thể chưa hiểu rõ về tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật hải quan, dẫn đến việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc thiếu trung thực. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng cũng có thể chưa hiệu quả, gây khó khăn cho việc kiểm tra và xử lý vi phạm. Cần tăng cường công tác tuyên truyền và đào tạo để nâng cao nhận thức và cải thiện sự phối hợp.

Nguồn lực hạn chế và sự phức tạp của hệ thống pháp luật cũng là những thách thức đáng kể. Số lượng cán bộ chuyên môn còn thiếu so với khối lượng công việc ngày càng tăng, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Hệ thống pháp luật thường xuyên thay đổi, đòi hỏi cán bộ phải liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng. Cần đầu tư vào việc đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, đồng thời đơn giản hóa các quy trình pháp lý.

Ý thức tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp vẫn là một vấn đề nan giải. Nhiều doanh nghiệp cố tình trốn thuế, gian lận thương mại hoặc không tuân thủ các quy định về xuất nhập khẩu. Điều này gây khó khăn cho công tác kiểm tra và đòi hỏi các biện pháp mạnh mẽ hơn để răn đe và xử lý vi phạm. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Kiện toàn bộ máy tổ chức bằng cách phân công nhiệm vụ theo hướng chuyên môn hóa. Ví dụ, thành lập các đội chuyên trách về kiểm tra trị giá, kiểm tra xuất xứ, kiểm tra mã số hàng hóa,... Điều này giúp cán bộ tập trung nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên sâu, từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả kiểm tra. Cần có kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ.

Đầu tư vào hệ thống thu thập và phân tích thông tin hiện đại. Sử dụng các phần mềm và công cụ phân tích dữ liệu để phát hiện các dấu hiệu nghi vấn và rủi ro. Tăng cường hợp tác với các cơ quan chức năng khác để chia sẻ thông tin và phối hợp trong công tác điều tra. Cần có quy trình rõ ràng về việc thu thập, xử lý và bảo mật thông tin.

Áp dụng phương pháp kiểm tra dựa trên rủi ro. Tập trung vào các doanh nghiệp và lĩnh vực có rủi ro cao. Sử dụng các kỹ thuật kiểm tra hiện đại như kiểm tra điện tử, kiểm tra từ xa,... để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu thời gian kiểm tra. Cần có quy trình kiểm tra rõ ràng, minh bạch và tuân thủ pháp luật.

Phát triển hệ thống thông tin hải quan tích hợp, cho phép chia sẻ thông tin giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp. Hệ thống này cần có khả năng thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu một cách hiệu quả. Đồng thời, cần đảm bảo tính bảo mật và an toàn của thông tin.

Sử dụng phần mềm chuyên dụng để quản lý các hoạt động kiểm tra sau thông quan, từ lập kế hoạch, thực hiện kiểm tra đến xử lý kết quả. Phần mềm này cần có khả năng tự động hóa các quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng cường khả năng kiểm soát.

Áp dụng các công cụ phân tích dữ liệu để phát hiện các dấu hiệu nghi vấn và rủi ro. Sử dụng các thuật toán và mô hình dự đoán để xác định các doanh nghiệp và lĩnh vực có khả năng vi phạm cao. Điều này giúp cơ quan hải quan tập trung nguồn lực vào những đối tượng có rủi ro cao nhất.

Tổ chức các buổi đối thoại, hội thảo để trao đổi thông tin và giải đáp thắc mắc cho doanh nghiệp. Xây dựng kênh liên lạc trực tiếp và hiệu quả để giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình thông quan. Cần có thái độ thân thiện, cởi mở và tôn trọng đối với doanh nghiệp.

Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc tìm hiểu và áp dụng các quy định của luật hải quan. Tổ chức các khóa đào tạo và hướng dẫn về nghiệp vụ hải quan. Khen thưởng và động viên các doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật.

Đơn giản hóa các thủ tục hải quan và giảm thiểu thời gian thông quan. Áp dụng các biện pháp tạo thuận lợi cho doanh nghiệp như miễn kiểm tra, giảm tần suất kiểm tra,... Tuy nhiên, vẫn cần đảm bảo việc kiểm soát và quản lý rủi ro một cách hiệu quả.

Đề nghị Tổng cục Hải quan ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ. Cung cấp các phần mềm và công cụ hỗ trợ cho công tác kiểm tra.

Đề nghị Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về hải quan để phù hợp với tình hình thực tế và yêu cầu hội nhập quốc tế. Tăng cường nguồn lực tài chính cho công tác kiểm tra sau thông quan. Đầu tư vào cơ sở vật chất và trang thiết bị cho các đơn vị hải quan.