Tổng quan nghiên cứu

Ngành dược phẩm tại Việt Nam đang có tiềm năng phát triển rất lớn với thị trường đạt khoảng 2,4 tỷ đô la vào năm 2012 và tốc độ tăng trưởng ước tính từ 17-20% mỗi năm. Tuy nhiên, phần lớn các công ty dược trong nước phát triển chậm, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nước ngoài chiếm lĩnh thị trường, dẫn đến giá thuốc tăng cao, gây khó khăn cho người bệnh, đặc biệt là nhóm bệnh nhân nghèo. Một trong những nguyên nhân chính là hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu tại các công ty dược phẩm trong nước chưa được hoàn thiện, thiếu quy trình rõ ràng và hiệu quả.

Công ty Cổ phần Dược phẩm 3/2, một doanh nghiệp lâu đời trong ngành, chiếm tỷ trọng nguyên vật liệu lên đến 70-80% trong tổng doanh thu, đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý chuỗi cung ứng nguyên vật liệu. Luận văn tập trung phân tích thực trạng hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu tại công ty này trong giai đoạn 2010-2012, nhằm nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp với tiềm năng phát triển của công ty.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Dược phẩm 3/2, với mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí tồn kho, đảm bảo cung ứng kịp thời và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường dược phẩm trong nước và quốc tế. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng không chỉ với công ty mà còn là tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp dược phẩm khác trong nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chuỗi cung ứng (Supply Chain Management - SCM) hiện đại, bao gồm:

  • Khái niệm chuỗi cung ứng: Chuỗi cung ứng là hệ thống các công ty và hoạt động kinh doanh liên kết nhằm thiết kế, sản xuất, phân phối và sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ, bao gồm nhà sản xuất, nhà cung cấp nguyên vật liệu, nhà vận chuyển, kho bãi, nhà phân phối và khách hàng cuối cùng.

  • Quản trị chuỗi cung ứng: Là sự phối hợp các hoạt động sản xuất, tồn kho, vận chuyển và phân phối giữa các thành viên trong chuỗi nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường một cách hiệu quả với chi phí tối ưu. Quản trị chuỗi cung ứng nhấn mạnh sự hợp tác, chia sẻ thông tin và quản lý nguồn hàng dự trữ hợp lý để cân bằng cung cầu.

  • Phân biệt chuỗi cung ứng với các khái niệm liên quan: Chuỗi cung ứng khác với kênh phân phối (chỉ tập trung vào bán hàng), quản trị nhu cầu (quản lý nhu cầu hàng hóa) và logistics (quản lý vận chuyển và phân phối).

  • Các yếu tố ảnh hưởng và thách thức trong chuỗi cung ứng: Bao gồm sự không chắc chắn về nhu cầu, biến động tồn kho, khả năng dự báo không chính xác, và các yếu tố môi trường bên trong (nguồn nhân lực, tài chính, năng lực sản xuất) và bên ngoài (chính sách pháp luật, cạnh tranh, công nghệ).

  • Mô hình tổ chức chuỗi cung ứng: Từ mô hình tổ chức theo chức năng truyền thống đến mô hình hợp nhất toàn diện, nhằm tăng cường hiệu quả phối hợp và giảm chồng chéo trong hoạt động.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với cán bộ công nhân viên công ty để xác định các hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu, đánh giá thực trạng và thu thập ý kiến chuyên môn.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập và phân tích số liệu tài chính, sản xuất, tồn kho, giá nguyên vật liệu và các chỉ tiêu đo lường hiệu quả chuỗi cung ứng từ năm 2010 đến 2012. Phương pháp phân tích tổng hợp, thống kê và xử lý dữ liệu được áp dụng để đánh giá ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo sản xuất, dữ liệu tồn kho, thông tin thị trường nguyên vật liệu, chính sách pháp luật liên quan và các tài liệu nội bộ công ty.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu của Công ty Cổ phần Dược phẩm 3/2, với sự tham gia của các phòng ban liên quan như Ban Giám đốc, Phòng Kế hoạch cung ứng, Phòng Kiểm nghiệm, Phòng Kinh doanh và Thủ kho.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2010-2012, đồng thời khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2015.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định: Tổng doanh thu công ty tăng gần gấp đôi trong 3 năm (2010-2012), đạt 95.305 triệu đồng năm 2012, với lợi nhuận sau thuế 7.153 triệu đồng và tỷ lệ chia cổ tức ổn định 15%. Tốc độ tăng trưởng doanh thu bình quân trên 20%/năm.

  2. Tỷ trọng nguyên vật liệu cao trong chi phí sản xuất: Nguyên vật liệu chiếm khoảng 70-80% tổng doanh thu, trong đó giá nguyên vật liệu tăng trung bình 20%/năm, có loại tăng đến 58,65% trong năm 2012, gây áp lực lớn lên chi phí sản xuất và kế hoạch cung ứng.

  3. Cơ cấu tổ chức chuỗi cung ứng chưa hoàn chỉnh: Chuỗi cung ứng nguyên vật liệu chưa được tổ chức rõ ràng, các bộ phận hoạt động độc lập, thiếu sự phối hợp đồng bộ. Phòng Kế hoạch cung ứng chỉ có 4 nhân viên đảm nhận nhiều nhiệm vụ, gây quá tải và ảnh hưởng đến hiệu quả.

  4. Kế hoạch cung ứng chưa cụ thể và linh hoạt: Công ty chỉ lập kế hoạch cung ứng theo tháng và điều chỉnh hàng tuần, chưa có kế hoạch dài hạn cho năm 2013, dẫn đến khó khăn trong dự báo nhu cầu và quản lý tồn kho. Tồn kho cuối kỳ lớn, dòng tiền bị ứ đọng.

  5. Lựa chọn nhà cung ứng còn hạn chế: Công ty chủ yếu sử dụng nhà cung ứng cũ, bỏ lỡ cơ hội tìm kiếm nhà cung ứng mới với giá cả và chất lượng tốt hơn. Nhiều nhà cung ứng tăng giá nguyên liệu 5-10% trong năm 2011, trong khi giá bán sản phẩm không thể tăng.

  6. Hiệu quả quản lý tồn kho cải thiện: Vòng quay hàng tồn kho tăng từ 2,59 lần năm 2010 lên 4,18 lần năm 2012, số ngày luân chuyển tồn kho giảm từ 139 ngày xuống 89 ngày, cho thấy khả năng quản lý tồn kho được nâng cao.

Thảo luận kết quả

Các số liệu cho thấy công ty đã đạt được sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định trong bối cảnh thị trường dược phẩm cạnh tranh gay gắt và chi phí nguyên vật liệu tăng cao. Tuy nhiên, hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong tổ chức bộ máy, lập kế hoạch và lựa chọn nhà cung ứng.

Việc chưa có kế hoạch cung ứng dài hạn và sự thiếu phối hợp giữa các phòng ban dẫn đến tồn kho lớn và chi phí lưu kho cao, ảnh hưởng đến dòng tiền và hiệu quả sản xuất. So với các công ty dược phẩm khác như Domesco và Imexpharm, công ty còn hạn chế trong việc áp dụng các mô hình quản trị chuỗi cung ứng hiện đại và công nghệ thông tin hỗ trợ.

Các thách thức về dự báo nhu cầu không chính xác, biến động giá nguyên vật liệu và sự phụ thuộc vào nhà cung ứng nước ngoài cũng là những yếu tố làm giảm tính chủ động và khả năng cạnh tranh của công ty. Việc cải thiện quản lý chuỗi cung ứng sẽ giúp công ty giảm chi phí, nâng cao năng suất và đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, vòng quay tồn kho và bảng so sánh giá nguyên vật liệu qua các năm để minh họa rõ ràng hơn các xu hướng và thách thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức chuỗi cung ứng

    • Thiết lập bộ phận quản lý chuỗi cung ứng chuyên trách, tập trung điều phối các hoạt động từ mua hàng, kho bãi đến vận chuyển.
    • Mục tiêu: Tăng cường phối hợp, giảm chồng chéo công việc, nâng cao hiệu quả hoạt động.
    • Thời gian: Triển khai trong 6-12 tháng.
    • Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Nhân sự và các phòng ban liên quan.

  2. Xây dựng kế hoạch cung ứng nguyên vật liệu dài hạn và linh hoạt

    • Áp dụng hệ thống dự báo nhu cầu dựa trên dữ liệu thị trường và lịch sử tiêu thụ, kết hợp với kế hoạch sản xuất chi tiết.
    • Mục tiêu: Giảm tồn kho không cần thiết, đảm bảo cung ứng kịp thời.
    • Thời gian: Hoàn thiện kế hoạch cho năm tiếp theo, cập nhật hàng quý.
    • Chủ thể: Phòng Kế hoạch cung ứng phối hợp Phòng Kinh doanh và Phòng Sản xuất.

  3. Đa dạng hóa và đánh giá lại nhà cung ứng

    • Tìm kiếm và đánh giá các nhà cung ứng mới có chất lượng và giá cả cạnh tranh, giảm sự phụ thuộc vào một số nhà cung ứng hiện tại.
    • Mục tiêu: Giảm chi phí nguyên vật liệu, tăng tính chủ động trong cung ứng.
    • Thời gian: Thực hiện đánh giá và ký kết hợp đồng mới trong 12 tháng.
    • Chủ thể: Phòng Kế hoạch cung ứng phối hợp Ban Giám đốc.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chuỗi cung ứng

    • Triển khai phần mềm quản lý tồn kho, mua hàng và vận chuyển để nâng cao độ chính xác và hiệu quả.
    • Mục tiêu: Tối ưu hóa quy trình, giảm thời gian xử lý và chi phí vận hành.
    • Thời gian: Lựa chọn và triển khai trong 12-18 tháng.
    • Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp Phòng IT và các phòng ban liên quan.

  5. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực

    • Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ quản lý chuỗi cung ứng và nhân viên phòng kế hoạch cung ứng về kỹ năng quản lý, dự báo và công nghệ mới.
    • Mục tiêu: Tăng hiệu quả công việc, giảm sai sót trong quản lý.
    • Thời gian: Tổ chức đào tạo định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp Ban Giám đốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý công ty dược phẩm

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng nguyên vật liệu, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững.
    • Use case: Áp dụng mô hình tổ chức và kế hoạch cung ứng phù hợp với đặc thù công ty.

  2. Phòng kế hoạch cung ứng và mua hàng

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp lập kế hoạch, lựa chọn nhà cung ứng và quản lý tồn kho hiệu quả.
    • Use case: Cải tiến quy trình làm việc, nâng cao năng suất và giảm chi phí.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, logistics

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý thuyết, mô hình và nghiên cứu thực tiễn trong ngành dược phẩm tại Việt Nam.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn hoặc bài báo khoa học liên quan đến quản trị chuỗi cung ứng.

  4. Các doanh nghiệp sản xuất trong ngành dược và các ngành liên quan

    • Lợi ích: Học hỏi kinh nghiệm, áp dụng các giải pháp quản lý chuỗi cung ứng để nâng cao năng lực cạnh tranh.
    • Use case: Điều chỉnh tổ chức và quy trình cung ứng phù hợp với điều kiện thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuỗi cung ứng nguyên vật liệu là gì và tại sao quan trọng đối với công ty dược?
    Chuỗi cung ứng nguyên vật liệu là hệ thống các hoạt động từ mua, vận chuyển, lưu kho đến cung cấp nguyên liệu cho sản xuất. Nó quan trọng vì nguyên vật liệu chiếm đến 70-80% chi phí sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh doanh.

  2. Những thách thức lớn nhất trong quản lý chuỗi cung ứng nguyên vật liệu tại công ty dược phẩm 3/2 là gì?
    Bao gồm sự không chắc chắn về nhu cầu, biến động giá nguyên vật liệu, tổ chức bộ máy chưa hoàn chỉnh, kế hoạch cung ứng chưa dài hạn và sự phụ thuộc vào nhà cung ứng nước ngoài.

  3. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả quản lý tồn kho nguyên vật liệu?
    Áp dụng kế hoạch cung ứng dài hạn, dự báo nhu cầu chính xác, đa dạng hóa nhà cung ứng và sử dụng công nghệ quản lý tồn kho giúp giảm tồn kho dư thừa và đảm bảo nguyên liệu kịp thời cho sản xuất.

  4. Tại sao việc lựa chọn nhà cung ứng lại quan trọng trong chuỗi cung ứng?
    Nhà cung ứng ảnh hưởng đến chất lượng, giá cả và thời gian giao hàng nguyên vật liệu. Lựa chọn nhà cung ứng tốt giúp giảm chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng tính cạnh tranh của công ty.

  5. Công nghệ thông tin có vai trò như thế nào trong quản trị chuỗi cung ứng?
    Công nghệ giúp tự động hóa quy trình, nâng cao độ chính xác trong dự báo, quản lý tồn kho và giao nhận, giảm thời gian xử lý và chi phí vận hành, từ đó tăng hiệu quả toàn chuỗi cung ứng.

Kết luận

  • Công ty Cổ phần Dược phẩm 3/2 đã đạt được tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định trong giai đoạn 2010-2012, tuy nhiên hoạt động chuỗi cung ứng nguyên vật liệu còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí sản xuất, với giá cả biến động mạnh, đòi hỏi công ty phải nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng để giảm chi phí và tăng năng lực cạnh tranh.
  • Cơ cấu tổ chức chuỗi cung ứng chưa hoàn chỉnh, kế hoạch cung ứng chưa dài hạn và sự phụ thuộc vào nhà cung ứng cũ là những điểm yếu chính.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bao gồm tổ chức lại bộ máy, xây dựng kế hoạch cung ứng dài hạn, đa dạng hóa nhà cung ứng, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực nhân sự.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, góp phần phát triển bền vững công ty trên thị trường dược phẩm trong nước và quốc tế.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng nguyên vật liệu, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của công ty!