Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của kinh tế thế giới, việc xây dựng chiến lược phát triển bền vững cho các cơ quan xúc tiến và hỗ trợ đầu tư (IPA) ngày càng trở nên cấp thiết. Tỉnh Quảng Ninh, với vị trí địa lý chiến lược và tiềm năng phát triển kinh tế đa ngành, đã thành lập Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư (IPA Quảng Ninh) từ năm 2012 nhằm cải thiện môi trường đầu tư, thu hút vốn trong và ngoài nước, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Qua hơn 8 năm hoạt động, IPA Quảng Ninh đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm đạt 11,12%, cao hơn mức bình quân cả nước (6,78%). Tổng vốn đầu tư xã hội giai đoạn 2012-2019 ước đạt gần 345 nghìn tỷ đồng, trong đó vốn FDI đạt hơn 3,7 tỷ USD.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng hoạt động của IPA Quảng Ninh, nhận diện các điểm mạnh, hạn chế, cơ hội và thách thức trong bối cảnh mới, từ đó đề xuất các giải pháp chiến lược nhằm phát triển bền vững Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư tỉnh Quảng Ninh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm giai đoạn từ 2012 đến 2020, với trọng tâm là các hoạt động xúc tiến đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ nhà đầu tư và quản lý vận hành các cơ sở xúc tiến đầu tư.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các tỉnh, thành phố khác trong việc xây dựng mô hình IPA phù hợp và bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản trị chiến lược và phát triển bền vững, trong đó:

  • Lý thuyết chiến lược phát triển bền vững: Chiến lược được hiểu là kế hoạch hành động dài hạn nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững, bao gồm các yếu tố như sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi, mục tiêu dài hạn, nguồn lực và giải pháp thực hiện. Chiến lược phát triển bền vững giúp tổ chức duy trì khả năng cạnh tranh và phát triển lâu dài trong môi trường biến động.

  • Lý thuyết quản trị an ninh phi truyền thống (ANPTT): ANPTT tập trung vào việc đảm bảo an ninh con người và cộng đồng trong các lĩnh vực kinh tế, môi trường, xã hội, chính trị. Quản trị ANPTT là cách tiếp cận mới nhằm phát triển bền vững tổ chức thông qua việc cân bằng giữa các yếu tố an toàn, ổn định và phát triển bền vững, đồng thời quản lý chi phí rủi ro và khủng hoảng.

  • Mô hình phân tích SWOT/TOWS: Công cụ phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức giúp nhận diện các nhân tố nội bộ và môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động của IPA Quảng Ninh, từ đó xây dựng các giải pháp chiến lược phù hợp.

  • Ma trận IFE và EFE: Đánh giá các yếu tố nội bộ (IFE) và bên ngoài (EFE) để định lượng mức độ ảnh hưởng và khả năng phản ứng của tổ chức trong việc thực hiện chiến lược phát triển bền vững.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược phát triển bền vững, năng lực cạnh tranh bền vững, an ninh phi truyền thống, môi trường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu chuyên khảo, kết quả khảo sát PCI, PAR Index, DDCI của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2012-2020; dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát xã hội học (phương pháp an-ket) với cán bộ, chuyên viên Ban IPA và các nhà đầu tư.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích nhóm nhân tố (điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức), phân tích ma trận IFE, EFE, TOWS để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp chiến lược. Phân tích so sánh kết quả PCI, PAR Index qua các năm để đánh giá hiệu quả cải thiện môi trường đầu tư.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng 100 cán bộ, chuyên viên và nhà đầu tư liên quan đến hoạt động của IPA Quảng Ninh, chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng chính.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2012 (thành lập IPA Quảng Ninh) đến năm 2020, đánh giá các kết quả đạt được và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả hoạt động xúc tiến đầu tư: IPA Quảng Ninh đã tổ chức thành công nhiều hội nghị xúc tiến đầu tư quy mô lớn, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu và tài liệu xúc tiến chuyên nghiệp đa ngôn ngữ. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm đạt 11,12%, cao hơn mức bình quân cả nước (6,78%). Tổng vốn đầu tư xã hội ước đạt gần 345 nghìn tỷ đồng, trong đó vốn FDI đạt hơn 3,7 tỷ USD.

  2. Cải thiện môi trường đầu tư và năng lực cạnh tranh: Chỉ số PCI của tỉnh Quảng Ninh duy trì vị trí top 5 cả nước trong 6 năm liên tiếp, trong đó năm 2017 và 2018 đứng đầu cả nước. Chỉ số PAR Index năm 2018 đứng đầu 63 tỉnh, thành phố. Các chỉ số thành phần như tiếp cận đất đai, tính minh bạch, chi phí thời gian đều có sự cải thiện rõ rệt.

  3. Công tác hỗ trợ đầu tư và giải quyết thủ tục hành chính: Thời gian giải quyết thủ tục đầu tư được rút ngắn trên 50%, Ban IPA chủ động hỗ trợ nhà đầu tư trong suốt quá trình triển khai dự án, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp và thiết lập đường dây nóng hỗ trợ.

  4. Hạn chế và thách thức: Mặc dù có nhiều thành tựu, IPA Quảng Ninh vẫn chưa khai thác hết tiềm năng và thế mạnh của tỉnh. Cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành chưa đồng bộ, chất lượng đội ngũ cán bộ và hiệu quả thực thi còn hạn chế. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh từ các tỉnh thành khác và các yếu tố bên ngoài như biến đổi khí hậu, cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra nhiều thách thức mới.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy IPA Quảng Ninh đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương thông qua cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc áp dụng các công cụ quản trị chiến lược và an ninh phi truyền thống giúp Ban IPA nhận diện rõ các yếu tố nội bộ và môi trường bên ngoài, từ đó xây dựng các giải pháp phù hợp.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mô hình IPA Quảng Ninh được đánh giá là điển hình về tính chuyên nghiệp và hiệu quả trong hoạt động xúc tiến đầu tư. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, Ban cần tiếp tục đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực đội ngũ và hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng GRDP, vốn đầu tư FDI, bảng xếp hạng PCI qua các năm, biểu đồ phân tích SWOT/TOWS để minh họa các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ: Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về quản trị chiến lược, kỹ năng xúc tiến đầu tư và quản trị an ninh phi truyền thống nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Ban IPA phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu.

  2. Hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành: Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và địa phương trong công tác xúc tiến và hỗ trợ đầu tư, đảm bảo xử lý thủ tục nhanh chóng, minh bạch. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: UBND tỉnh, Ban IPA, các sở ngành liên quan.

  3. Xây dựng và chia sẻ cơ sở dữ liệu đầu tư đồng bộ: Phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu tích hợp về dự án đầu tư, nhà đầu tư, quy hoạch và chính sách để hỗ trợ công tác xúc tiến và quản lý đầu tư hiệu quả. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể: Ban IPA phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Đổi mới phương thức xúc tiến đầu tư: Áp dụng công nghệ số, truyền thông đa phương tiện, tổ chức các sự kiện xúc tiến đầu tư trực tuyến, tăng cường hợp tác quốc tế để mở rộng thị trường và thu hút đầu tư chất lượng cao. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Ban IPA, các đối tác quốc tế.

  5. Tăng cường giám sát, đánh giá và phản hồi: Thiết lập hệ thống đánh giá hiệu quả hoạt động xúc tiến và hỗ trợ đầu tư dựa trên các chỉ số PCI, PAR Index, DDCI để kịp thời điều chỉnh chiến lược. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể: Ban IPA, UBND tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý và chuyên viên Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư các tỉnh, thành phố: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh và phát triển bền vững mô hình IPA.

  2. Lãnh đạo các sở, ngành liên quan đến đầu tư và phát triển kinh tế: Tham khảo để xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành, hoàn thiện chính sách và quy trình hỗ trợ nhà đầu tư.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, quản trị công, an ninh phi truyền thống: Tài liệu tham khảo về lý thuyết chiến lược phát triển bền vững, quản trị an ninh phi truyền thống và ứng dụng thực tiễn tại địa phương.

  4. Các nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm đến thị trường Quảng Ninh: Hiểu rõ môi trường đầu tư, chính sách hỗ trợ và các giải pháp phát triển bền vững của tỉnh để đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. IPA Quảng Ninh đã đạt được những thành tựu gì nổi bật trong giai đoạn 2012-2020?
    IPA Quảng Ninh đã góp phần nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm đạt 11,12%, thu hút vốn FDI hơn 3,7 tỷ USD, duy trì vị trí top 5 PCI cả nước trong 6 năm liên tiếp và cải thiện đáng kể môi trường đầu tư, thủ tục hành chính.

  2. Những thách thức chính mà IPA Quảng Ninh đang đối mặt là gì?
    Các thách thức gồm cơ chế phối hợp liên ngành chưa đồng bộ, chất lượng đội ngũ cán bộ còn hạn chế, cạnh tranh gay gắt từ các địa phương khác, cùng với tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 và biến đổi khí hậu.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động của IPA Quảng Ninh?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích nhóm nhân tố, ma trận IFE, EFE, TOWS kết hợp khảo sát xã hội học với cán bộ và nhà đầu tư, phân tích số liệu PCI, PAR Index và các báo cáo chính thức của tỉnh.

  4. Các giải pháp chiến lược nào được đề xuất để phát triển bền vững IPA Quảng Ninh?
    Giải pháp gồm nâng cao năng lực đội ngũ, hoàn thiện cơ chế phối hợp, xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ, đổi mới phương thức xúc tiến đầu tư và tăng cường giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động.

  5. Làm thế nào để các tỉnh khác có thể áp dụng mô hình IPA Quảng Ninh?
    Các tỉnh cần nghiên cứu đặc thù địa phương, vận dụng các lý thuyết quản trị chiến lược và an ninh phi truyền thống, xây dựng mô hình IPA phù hợp, chú trọng đào tạo nhân sự và hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành để phát triển bền vững.

Kết luận

  • IPA Quảng Ninh đã khẳng định vai trò quan trọng trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh với nhiều thành tựu nổi bật về thu hút đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh.
  • Chiến lược phát triển bền vững và quản trị an ninh phi truyền thống là nền tảng lý thuyết quan trọng giúp Ban IPA nhận diện và xử lý các thách thức nội tại và bên ngoài.
  • Các công cụ phân tích như ma trận IFE, EFE, TOWS giúp xây dựng giải pháp chiến lược phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến và hỗ trợ đầu tư.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện cơ chế phối hợp, đổi mới phương thức xúc tiến và xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển bền vững cho IPA Quảng Ninh và là tài liệu tham khảo quý giá cho các cơ quan xúc tiến đầu tư khác trong cả nước.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và Ban IPA cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các xu hướng mới để duy trì vị thế và phát triển bền vững trong tương lai.