Tổng quan nghiên cứu

Huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận, với diện tích tự nhiên khoảng 1.198,6 km² và dân số gần 98.509 người, chiếm 15,09% tổng diện tích và 7,95% dân số toàn tỉnh, là địa phương có tiềm năng phát triển kinh tế đa dạng. Trong giai đoạn 2011-2020, công tác quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất tại huyện đã được triển khai nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, tuy nhiên kết quả thực hiện còn nhiều hạn chế. Cụ thể, tỷ lệ đất phi nông nghiệp hiện trạng so với quy hoạch chỉ đạt 78,63% trong giai đoạn 2011-2015 và giảm xuống còn 70,80% trong giai đoạn 2016-2020, thấp hơn lần lượt 1.852,43 ha và 2.936,68 ha so với kế hoạch. Số lượng dự án thực tế triển khai trong giai đoạn 2016-2020 chỉ đạt 39,2% so với quy hoạch (325/829 dự án).

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại huyện Tánh Linh, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2010-2020, trên toàn bộ địa bàn huyện với 13 đơn vị hành chính trực thuộc. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc điều chỉnh, hoàn thiện quy hoạch sử dụng đất, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững và bảo vệ môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý đất đai và mô hình phân tích đa tiêu chuẩn (Multi-Criteria Analysis - MCA). Lý thuyết quản lý đất đai cung cấp cơ sở pháp lý và khái niệm về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc đại diện chủ sở hữu và quản lý tài nguyên đất. Mô hình MCA được ứng dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, giúp lượng hóa và phân loại các yếu tố theo trọng số tác động.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quy hoạch sử dụng đất: phân bổ và khoanh vùng đất theo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường trong một khoảng thời gian xác định.
  • Kế hoạch sử dụng đất: phân chia quy hoạch sử dụng đất theo thời gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch.
  • Yếu tố tác động: bao gồm các nhóm yếu tố tự nhiên, kinh tế, xã hội, quản lý nhà nước và môi trường.
  • Trọng số tác động: giá trị định lượng thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp bao gồm số liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thống kê kiểm kê đất đai, số liệu về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và các dự án đầu tư công trên địa bàn huyện giai đoạn 2011-2020. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát phỏng vấn 200 tổ chức, hộ gia đình, cá nhân liên quan đến đất đai, cùng với tham vấn chuyên gia, cán bộ quản lý cấp tỉnh, huyện và đơn vị tư vấn.

Phân tích dữ liệu sử dụng kỹ thuật phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) kết hợp phương pháp phân tích thứ bậc (AHP-GDM) để xác định trọng số các yếu tố tác động. Cỡ mẫu khảo sát 200 phiếu đảm bảo tính đại diện, phương pháp chọn mẫu theo phương pháp ngẫu nhiên có chủ đích nhằm tập trung vào các đối tượng liên quan trực tiếp đến công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến đầu năm 2023, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chưa đạt kỳ vọng: Tỷ lệ đất phi nông nghiệp hiện trạng so với quy hoạch đạt 78,63% trong giai đoạn 2011-2015 và giảm còn 70,80% trong giai đoạn 2016-2020, tương ứng thiếu hụt lần lượt 1.852,43 ha và 2.936,68 ha so với kế hoạch. Số dự án thực tế triển khai chỉ đạt 39,2% so với quy hoạch trong giai đoạn 2016-2020.

  2. Yếu tố kinh tế có tác động lớn nhất: Trọng số tác động của yếu tố kinh tế là 0,3025, cao nhất trong các nhóm yếu tố, phản ánh vai trò quyết định của nguồn vốn đầu tư, thị trường bất động sản và năng lực tài chính trong việc thực hiện quy hoạch.

  3. Yếu tố tự nhiên đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng: Trọng số 0,2984, bao gồm các điều kiện địa lý, chất lượng đất, nguồn nước và địa hình, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sử dụng và chuyển đổi mục đích đất.

  4. Yếu tố xã hội và quản lý nhà nước có ảnh hưởng trung bình: Trọng số lần lượt là 0,1901 và 0,1355, thể hiện vai trò của chính sách pháp luật, năng lực quản lý, trình độ dân trí và sự tuyên truyền trong cộng đồng.

  5. Yếu tố môi trường có tác động thấp nhất: Trọng số 0,0735, tuy nhiên vẫn cần được quan tâm trong bối cảnh biến đổi khí hậu và bảo vệ cảnh quan thiên nhiên.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chưa đạt hiệu quả cao là do sự thiếu đồng bộ giữa quy hoạch cấp tỉnh và cấp huyện, cũng như sự chậm trễ trong phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh dẫn đến kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện không thống nhất. Ngoài ra, hạn chế về nguồn lực tài chính và năng lực quản lý cũng làm giảm khả năng triển khai các dự án theo quy hoạch.

So sánh với các nghiên cứu tại TP. Pleiku và TP. Dĩ An, kết quả trọng số các yếu tố tác động tại huyện Tánh Linh tương đồng, trong đó yếu tố kinh tế luôn chiếm ưu thế, tiếp theo là yếu tố tự nhiên và xã hội. Tuy nhiên, mức độ thực hiện dự án tại Tánh Linh thấp hơn nhiều, chỉ đạt 39,2% so với 77,61% tại TP. Dĩ An, cho thấy sự cần thiết phải có các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và thực thi quy hoạch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện đất phi nông nghiệp so với quy hoạch qua các giai đoạn, biểu đồ tròn phân bổ trọng số các yếu tố tác động, và bảng so sánh số lượng dự án thực hiện so với kế hoạch theo từng năm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đồng bộ quy hoạch giữa các cấp: Chủ động phối hợp giữa cấp tỉnh và huyện trong việc lập, điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch sử dụng đất nhằm đảm bảo tính thống nhất và kịp thời. Thời gian thực hiện: trong vòng 1-2 năm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Tánh Linh.

  2. Nâng cao năng lực quản lý và thực thi quy hoạch: Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý đất đai về kỹ thuật lập và thực hiện quy hoạch, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đất đai. Thời gian: 2 năm. Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện.

  3. Tăng cường nguồn lực tài chính và hỗ trợ đầu tư: Xây dựng cơ chế huy động vốn từ ngân sách nhà nước, tư nhân và các nguồn vốn khác để thực hiện các dự án theo quy hoạch, đồng thời hỗ trợ các hộ dân bị thu hồi đất. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND tỉnh, các cơ quan tài chính, ngân hàng.

  4. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chương trình phổ biến pháp luật, quy hoạch sử dụng đất, nâng cao trình độ dân trí và sự tham gia của người dân trong quá trình thực hiện quy hoạch. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND huyện, các tổ chức xã hội, truyền thông.

  5. Bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu: Lồng ghép các yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất, tăng cường giám sát và xử lý các vi phạm về môi trường. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai: Giúp nâng cao hiểu biết về các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện quy hoạch, từ đó cải thiện công tác quản lý và điều hành.

  2. Chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý đất đai và quy hoạch: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp phân tích đa tiêu chuẩn để đánh giá tác động các yếu tố trong thực tiễn.

  3. Các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư bất động sản và phát triển dự án: Hiểu rõ các rào cản và điều kiện thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để tối ưu hóa kế hoạch đầu tư.

  4. Người dân và cộng đồng địa phương: Nâng cao nhận thức về quyền lợi, nghĩa vụ và vai trò của mình trong việc thực hiện quy hoạch, góp phần giám sát và phản hồi hiệu quả công tác quản lý đất đai.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất tại huyện Tánh Linh còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do sự chậm trễ trong phê duyệt điều chỉnh quy hoạch cấp tỉnh, thiếu đồng bộ giữa các cấp, hạn chế về nguồn lực tài chính và năng lực quản lý, cũng như sự thiếu nhận thức đầy đủ của cộng đồng về quy hoạch.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất?
    Yếu tố kinh tế được xác định có trọng số tác động cao nhất (0,3025), bao gồm nguồn vốn đầu tư, thị trường bất động sản và năng lực tài chính của các chủ thể liên quan.

  3. Phương pháp phân tích đa tiêu chuẩn (MCA) được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu?
    MCA kết hợp với phương pháp phân tích thứ bậc (AHP-GDM) được sử dụng để xác định trọng số các yếu tố tác động dựa trên ý kiến chuyên gia và dữ liệu khảo sát, giúp lượng hóa mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố một cách khách quan.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả thực hiện quy hoạch?
    Các giải pháp bao gồm tăng cường đồng bộ quy hoạch giữa các cấp, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường nguồn lực tài chính, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng và bảo vệ môi trường.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các địa phương khác không?
    Phương pháp và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các huyện, thành phố có đặc điểm tương tự, giúp cải thiện công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên phạm vi rộng hơn.

Kết luận

  • Kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất huyện Tánh Linh giai đoạn 2011-2020 còn hạn chế, với tỷ lệ đất phi nông nghiệp hiện trạng so với quy hoạch chỉ đạt khoảng 70-78%.
  • Yếu tố kinh tế và tự nhiên là hai nhóm yếu tố có tác động lớn nhất đến việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, với trọng số lần lượt 0,3025 và 0,2984.
  • Các yếu tố xã hội, quản lý nhà nước và môi trường có ảnh hưởng trung bình đến thấp, nhưng vẫn cần được quan tâm trong quản lý đất đai.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về chính sách, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường nguồn lực tài chính và tuyên truyền nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cơ quan quản lý, chuyên gia và cộng đồng trong việc cải thiện công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại huyện Tánh Linh và các địa phương tương tự.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh quy hoạch phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Các cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai, góp phần phát triển bền vững địa phương.