Đánh Giá Môi Trường Nước Thải Tại Làng Nghề Sản Xuất Bún Khắc Niệm, Thành Phố Bắc Ninh

• Tác giả: Nguyễn Văn Hưng
• Người hướng dẫn: PGS. Đoàn Văn Điếm
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Khoa học Môi trường
• Đề tài: Đánh Giá Môi Trường Nước Thải Tại Làng Nghề Sản Xuất Bún Khắc Niệm, Bắc Ninh
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. Lời cam đoan
• 1.2. Danh mục chữ viết tắt
• 1.3. Danh mục bảng biểu
• 1.4. Danh mục hình
• 1.5. Trích yếu luận văn
• 1.5.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.5.2. Giả thuyết khoa học
• 1.5.3. Mục tiêu của đề tài
• 1.5.4. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5.5. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1.6. Tổng quan tài liệu
• 1.6.1. Tổng quan về làng nghề và quá trình phát triển
• 1.6.1.1. Lịch sử phát triển làng nghề trên thế giới
• 1.6.1.2. Quá trình phát triển làng nghề ở Việt Nam
• 1.7. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
• 1.7.1. Địa điểm nghiên cứu
• 1.7.2. Thời gian nghiên cứu
• 1.7.3. Đối tượng/vật liệu nghiên cứu
• 1.7.4. Nội dung nghiên cứu
• 1.7.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7.5.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp
• 1.7.5.2. Phương pháp phỏng vấn người dân bằng phiếu câu hỏi
• 1.7.5.3. Phương pháp họp nhóm
• 1.7.5.4. Phương pháp điều tra khảo sát thực địa
• 1.7.5.5. Phương pháp lấy mẫu hiện trường, phân tích phòng thí nghiệm
• 1.7.5.6. Phương pháp xử lý số liệu
• 1.8. Kết quả và thảo luận
• 1.8.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình sản xuất bún ở làng nghề bún Khắc Niệm
• 1.8.1.1. Vị trí địa lý
• 1.8.1.2. Đặc điểm địa hình, địa mạo
• 1.8.1.3. Đặc điểm địa chất
• 1.8.1.4. Đặc điểm kinh tế, xã hội
• 1.8.2. Hiện trạng sản xuất bún ở làng nghề
• 1.8.3. Hiện trạng môi trường nước thải làng nghề
• 1.8.3.1. Lưu lượng nước thải
• 1.8.3.2. Chất lượng nước thải
• 1.8.3.3. Chất lượng nước mặt
• 1.8.4. Đánh giá công tác quản lý môi trường làng nghề sản xuất bún Khắc Niệm
• 1.8.4.1. Những việc đã làm được
• 1.8.4.2. Người dân đánh giá thực trạng môi trường và công tác quản lý
• 1.8.4.3. Những thách thức và tồn tại
• 1.8.4.3.1. Nguyên nhân của những tồn tại
• 1.8.4.4. Đánh giá của người dân về quản lý môi trường và ảnh hưởng của làng nghề với sức khỏe cộng đồng
• 1.8.4.4.1. Đánh giá của người dân về môi trường và công tác quản lý
• 1.8.4.4.2. Đánh giá của người dân về sức khỏe cộng đồng
• 1.8.5. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý môi trường nước thải làng nghề sản xuất bún Khắc Niệm, thành phố Bắc Ninh
• 1.8.5.1. Giải pháp về cơ cấu tổ chức quản lý môi trường
• 1.8.5.2. Giải pháp về mặt chính sách, thể chế, luật pháp liên quan đến lĩnh vực bảo vệ môi trường
• 1.8.5.3. Giải pháp về mặt tài chính, đầu tư cho bảo vệ môi trường
• 1.8.5.4. Vấn đề tăng cường các hoạt động giám sát chất lượng, quan trắc và cảnh báo ô nhiễm môi trường
• 1.8.5.5. Giải pháp tăng cường sự tham gia của cộng đồng bảo vệ môi trường
• 1.8.5.6. Giải pháp kỹ thuật
• 1.9. Kết luận và kiến nghị
• Tài liệu tham khảo

I. Tổng Quan Về Đánh Giá Môi Trường Nước Thải Làng Nghề Khắc Niệm

Làng nghề sản xuất bún Khắc Niệm, Bắc Ninh đóng góp quan trọng vào kinh tế địa phương, giải quyết việc làm cho nhiều lao động. Tuy nhiên, quá trình sản xuất bún tạo ra lượng lớn nước thải chưa qua xử lý, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Nước thải này ảnh hưởng đến chất lượng nước mặt, nước ngầm và đặc biệt là sông Tào Khê, nguồn nước tưới tiêu quan trọng cho các huyện lân cận. Các giải pháp xử lý hiện tại chưa đủ hiệu quả do lượng thải ngày càng tăng. Việc đánh giá tác động môi trường nước thải là cấp thiết để tìm ra giải pháp phù hợp, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá hiện trạng ô nhiễm và đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả hơn. Theo báo cáo của Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh năm 2015, nồng độ các chất ô nhiễm trong nước thải vượt nhiều lần so với quy chuẩn cho phép, trong đó các chỉ tiêu như BOD, COD, TSS vượt quá QCVN từ 5 đến 30 lần.

1.1. Tầm quan trọng của việc đánh giá chất lượng nước thải

Việc đánh giá chất lượng nước thải tại làng nghề Khắc Niệm là bước đầu tiên để xác định mức độ ô nhiễm và nguồn gốc của các chất gây ô nhiễm. Dữ liệu thu thập được sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các biện pháp xử lý phù hợp và hiệu quả. Đánh giá này cũng giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động của ô nhiễm nước thải đến sức khỏe và môi trường sống. Từ đó, khuyến khích sự tham gia của người dân vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Việc đánh giá chất lượng nước thải còn giúp các cơ quan quản lý nhà nước có cơ sở để đưa ra các quyết định chính sách phù hợp, nhằm kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm.

1.2. Giới thiệu về quy trình sản xuất bún và nước thải phát sinh

Quy trình sản xuất bún tại Khắc Niệm bao gồm nhiều công đoạn, từ ngâm gạo, xay bột, ép bột, luộc bún đến làm nguội và đóng gói. Mỗi công đoạn đều phát sinh nước thải với thành phần và mức độ ô nhiễm khác nhau. Nước thải từ công đoạn ngâm gạo chứa nhiều chất hữu cơ hòa tan. Nước thải từ công đoạn xay bột chứa nhiều tinh bột và các chất lơ lửng. Nước thải từ công đoạn luộc bún chứa nhiệt độ cao và các chất hữu cơ bị phân hủy. Việc hiểu rõ quy trình sản xuất và thành phần nước thải phát sinh là cơ sở để lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp.

II. Thực Trạng Ô Nhiễm Nước Thải Làng Nghề Bún Khắc Niệm Bắc Ninh

Hiện trạng ô nhiễm nước thải tại làng nghề bún Khắc Niệm đang ở mức báo động. Kết quả phân tích cho thấy nhiều thông số vượt quá tiêu chuẩn nước thải làng nghề cho phép. Các chỉ tiêu như BOD (nhu cầu oxy sinh hóa), COD (nhu cầu oxy hóa học), TSS (tổng chất rắn lơ lửng), tổng N (Nitơ), tổng P (Photpho) và Coliform đều vượt quá quy chuẩn nhiều lần. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước mặt, nước ngầm và sức khỏe cộng đồng. Tình trạng này đòi hỏi các biện pháp xử lý khẩn cấp và hiệu quả để giảm thiểu tác động của nước thải đến môi trường.

2.1. Phân tích thành phần và mức độ ô nhiễm nước thải

Phân tích thành phần nước thải sản xuất bún cho thấy hàm lượng chất hữu cơ cao, thể hiện qua chỉ số BOD và COD vượt ngưỡng cho phép. Hàm lượng chất rắn lơ lửng (TSS) cũng cao, gây đục nước và ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sinh. Ngoài ra, sự hiện diện của các chất dinh dưỡng như Nitơ và Photpho góp phần vào quá trình phú dưỡng hóa nguồn nước. Sự có mặt của Coliform cho thấy nước thải bị nhiễm khuẩn, gây nguy cơ lây lan các bệnh truyền nhiễm. Các thông số này cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo chất lượng nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn.

2.2. Tác động của ô nhiễm nước thải đến môi trường và sức khỏe

Tác động của nước thải đến môi trường là rất lớn. Ô nhiễm nước thải gây suy thoái chất lượng nước mặt, ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sinh và làm giảm khả năng tự làm sạch của nguồn nước. Nước thải ngấm vào đất gây ô nhiễm nước ngầm, ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân. Ngoài ra, ô nhiễm môi trường làng nghề còn gây ra các vấn đề về sức khỏe, như các bệnh về da, tiêu hóa, hô hấp và các bệnh truyền nhiễm khác. Theo trích yếu luận văn, rất nhiều loại bệnh tật ở làng nghề có liên quan như: Bệnh hô hấp (30%), các vấn đề liên quan tới tai mũi họng (28%), phụ khoa…

2.3. So sánh chất lượng nước thải với tiêu chuẩn hiện hành

So sánh chất lượng nước thải tại làng nghề Khắc Niệm với tiêu chuẩn nước thải làng nghề QCVN 40:2011/BTNMT cho thấy sự khác biệt rõ rệt. Hầu hết các thông số đều vượt quá giới hạn cho phép, đặc biệt là các chỉ tiêu ô nhiễm hữu cơ và vi sinh. Điều này cho thấy hệ thống xử lý nước thải hiện tại không đáp ứng được yêu cầu, hoặc chưa được đầu tư và vận hành đúng cách. Việc tuân thủ tiêu chuẩn nước thải là bắt buộc để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.

III. Giải Pháp Xử Lý Nước Thải Làng Nghề Bún Khắc Niệm Hiệu Quả

Để giải quyết tình trạng ô nhiễm nước thải tại làng nghề bún Khắc Niệm, cần áp dụng các giải pháp xử lý nước thải làng nghề đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này bao gồm cả công nghệ xử lý tại nguồn, xây dựng hệ thống xử lý tập trung và các biện pháp quản lý môi trường. Việc lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp cần dựa trên đặc điểm thành phần nước thải, điều kiện kinh tế - kỹ thuật và khả năng vận hành của địa phương. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về bảo vệ môi trường.

3.1. Ứng dụng công nghệ xử lý nước thải tiên tiến

Có nhiều công nghệ xử lý nước thải tiên tiến có thể áp dụng cho làng nghề bún Khắc Niệm, như công nghệ sinh học (aerobic, anaerobic), công nghệ hóa lý (keo tụ, lắng, lọc), công nghệ màng (RO, UF) và công nghệ oxy hóa nâng cao (AOPs). Việc lựa chọn công nghệ phù hợp cần dựa trên đặc điểm nước thải, chi phí đầu tư và vận hành, cũng như hiệu quả xử lý. Các công nghệ sinh học thường được ưu tiên do chi phí thấp và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, cần kết hợp với các công nghệ khác để đạt hiệu quả xử lý cao hơn.

3.2. Xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung cho làng nghề

Xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung là giải pháp hiệu quả để quản lý và xử lý nước thải từ nhiều hộ sản xuất trong làng nghề. Hệ thống này giúp giảm chi phí đầu tư và vận hành, đồng thời đảm bảo chất lượng nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn. Việc xây dựng hệ thống xử lý tập trung cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các hộ sản xuất và cộng đồng dân cư. Cần có quy hoạch chi tiết, thiết kế kỹ thuật và giải pháp tài chính phù hợp để đảm bảo tính khả thi và bền vững của dự án.

3.3. Biện pháp quản lý và giảm thiểu ô nhiễm tại nguồn

Ngoài các giải pháp xử lý, cần áp dụng các biện pháp quản lý và giảm thiểu ô nhiễm tại nguồn. Các biện pháp này bao gồm việc sử dụng nguyên liệu và hóa chất thân thiện với môi trường, cải tiến quy trình sản xuất để giảm lượng nước thải phát sinh, thu gom và tái sử dụng nước thải đã qua xử lý cho các mục đích không yêu cầu cao về chất lượng nước. Đồng thời, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường.

IV. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Môi Trường Nước Thải Tại Khắc Niệm

Việc đánh giá hiệu quả quản lý môi trường là rất quan trọng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và các cơ hội cải thiện trong công tác bảo vệ môi trường tại làng nghề Khắc Niệm. Đánh giá này cần dựa trên các tiêu chí như chất lượng nước thải sau xử lý, mức độ tuân thủ quy định pháp luật, sự tham gia của cộng đồng và hiệu quả kinh tế - xã hội. Kết quả đánh giá sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho việc điều chỉnh chính sách và kế hoạch quản lý môi trường.

4.1. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý môi trường

Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý môi trường bao gồm: (1) Chất lượng nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn quy định; (2) Mức độ tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường của các hộ sản xuất; (3) Sự tham gia tích cực của cộng đồng vào các hoạt động bảo vệ môi trường; (4) Hiệu quả kinh tế - xã hội của các giải pháp bảo vệ môi trường; (5) Mức độ cải thiện chất lượng môi trường nước mặt và nước ngầm; (6) Mức độ giảm thiểu các tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng.

4.2. Phân tích điểm mạnh điểm yếu trong công tác quản lý

Phân tích SWOT (điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức) giúp xác định rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý môi trường. Điểm mạnh có thể là sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự tham gia của cộng đồng và các giải pháp công nghệ tiên tiến. Điểm yếu có thể là thiếu nguồn lực tài chính, thiếu năng lực quản lý và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bên liên quan. Cơ hội có thể là sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, các chính sách ưu đãi của nhà nước và sự phát triển của công nghệ xử lý nước thải. Thách thức có thể là sự thay đổi về quy mô sản xuất, sự gia tăng dân số và sự biến đổi khí hậu.

4.3. Đề xuất giải pháp cải thiện công tác quản lý môi trường

Dựa trên kết quả đánh giá, cần đề xuất các giải pháp cải thiện công tác quản lý môi trường. Các giải pháp này có thể bao gồm việc tăng cường năng lực cho cán bộ quản lý, cải thiện hệ thống giám sát và kiểm tra, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, áp dụng các công cụ kinh tế để khuyến khích bảo vệ môi trường và tăng cường hợp tác quốc tế. Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch hành động cụ thể với các mục tiêu, chỉ tiêu và giải pháp rõ ràng.

V. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Quản Lý Môi Trường Nước Thải Khắc Niệm

Để nâng cao hiệu quả quản lý môi trường nước thải tại làng nghề Khắc Niệm, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện, bao gồm giải pháp về cơ cấu tổ chức, chính sách, tài chính, kỹ thuật và sự tham gia của cộng đồng. Các giải pháp này cần được xây dựng dựa trên kết quả đánh giá môi trường và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ô nhiễm nước thải.

5.1. Giải pháp về cơ cấu tổ chức quản lý môi trường

Cần kiện toàn cơ cấu tổ chức quản lý môi trường từ cấp tỉnh đến cấp xã, đảm bảo có đủ năng lực và thẩm quyền để thực hiện các nhiệm vụ quản lý. Cần phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng cấp, từng ngành và tăng cường sự phối hợp giữa các bên liên quan. Đồng thời, cần xây dựng quy chế hoạt động hiệu quả và đảm bảo tính minh bạch trong quá trình quản lý.

5.2. Giải pháp về chính sách thể chế luật pháp

Cần rà soát, sửa đổi và bổ sung các chính sách, thể chế, luật pháp liên quan đến bảo vệ môi trường, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi và phù hợp với thực tiễn. Cần xây dựng các quy định cụ thể về xử lý nước thải tại làng nghề, quy định về trách nhiệm của các hộ sản xuất và các cơ quan quản lý. Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

5.3. Giải pháp về tài chính đầu tư cho bảo vệ môi trường

Cần tăng cường đầu tư tài chính cho bảo vệ môi trường, đặc biệt là cho các dự án xử lý nước thải tại làng nghề. Cần huy động các nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, vốn ODA, vốn tư nhân và các nguồn vốn khác. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế tài chính bền vững để đảm bảo nguồn lực cho công tác bảo vệ môi trường.

VI. Kết Luận Và Kiến Nghị Về Quản Lý Nước Thải Làng Nghề Khắc Niệm

Nghiên cứu về đánh giá môi trường nước thải tại làng nghề bún Khắc Niệm đã chỉ ra những vấn đề cấp bách về ô nhiễm môi trường và sự cần thiết phải có các giải pháp quản lý hiệu quả. Các giải pháp đề xuất trong nghiên cứu này có tính khả thi và có thể áp dụng để cải thiện chất lượng nước thải và bảo vệ môi trường tại làng nghề. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, các hộ sản xuất và cộng đồng dân cư.

6.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu chính

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước thải tại làng nghề bún Khắc Niệm có mức độ ô nhiễm cao, vượt quá tiêu chuẩn nước thải làng nghề cho phép. Các chất ô nhiễm chính bao gồm chất hữu cơ, chất rắn lơ lửng, chất dinh dưỡng và vi sinh vật. Ô nhiễm nước thải gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước mặt, nước ngầm và sức khỏe cộng đồng. Các giải pháp xử lý hiện tại chưa đủ hiệu quả để giải quyết vấn đề.

6.2. Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhà nước

Kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định về bảo vệ môi trường. Cần có chính sách hỗ trợ các hộ sản xuất đầu tư vào các công trình xử lý nước thải. Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành trong công tác quản lý môi trường.

6.3. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các công nghệ xử lý nước thải khác nhau, nghiên cứu về các giải pháp tái sử dụng nước thải đã qua xử lý, nghiên cứu về các tác động của ô nhiễm nước thải đến sức khỏe cộng đồng và nghiên cứu về các giải pháp kinh tế để khuyến khích bảo vệ môi trường.