Đánh giá khả năng cung cấp lân của đất lúa trong điều kiện bón giảm lân và luân canh cây màu

• Tác giả: Vũ Văn Long
• Người hướng dẫn: Pgs. Châu Minh Khôi
• Trường học: Trường Đại Học Cần Thơ
• Chuyên ngành: Khoa Học Đất
• Đề tài: Đánh giá khả năng cung cấp lân của đất lúa trong điều kiện bón giảm lân, tưới khô-ngập luân phiên và luân canh với cây màu
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM TẠ
• LÝ LỊCH KHOA HỌC
• TÓM LƯỢC
• ABSTRACT
• LỜI CAM KẾT
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
• 3. CHƯƠNG 3: NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• PHỤ LỤC
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu

Luận án Tiến sĩ của Vũ Văn Long tập trung vào đánh giá khả năng cung cấp lân (P) của đất lúa trong điều kiện bón giảm lân, tưới khô-ngập luân phiên và luân canh với cây màu ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Nghiên cứu này xuất phát từ thực tế nông dân thường bón lân dư thừa, gây tích lũy trong đất, trong khi việc thay đổi biện pháp canh tác như tưới ngập-khô xen kẽ (AWD) và luân canh cây trồng đang được áp dụng để thích ứng với tình hình xâm nhập mặn và khan hiếm nước ngọt. Luận án đặt ra mục tiêu khuyến cáo bón phân lân hợp lý, dựa trên việc đánh giá khả năng cung cấp lân hữu dụng của đất trong các điều kiện canh tác khác nhau.

1.1 Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm:

• Đánh giá ảnh hưởng của bón giảm lân đến khả năng cung cấp lân và năng suất lúa.
• Đánh giá ảnh hưởng của AWD đến khả năng cung cấp lân và năng suất lúa.
• Đánh giá ảnh hưởng kết hợp AWD và bón giảm lân.
• Đánh giá ảnh hưởng của luân canh cây rau màu trên nền đất lúa đến khả năng cung cấp lân.

1.2 Nghiên cứu được thực hiện trên đất phù sa và đất phèn hoạt động tại ba địa điểm: Bạc Liêu, Cần Thơ và An Giang. Tác giả đã sử dụng các thí nghiệm đồng ruộng với thiết kế khối hoàn toàn ngẫu nhiên và lô chính-phụ để đánh giá các nghiệm thức khác nhau về liều lượng lân và chế độ tưới. Các chỉ tiêu được phân tích bao gồm hàm lượng lân hữu dụng, tổng lân, khả năng hấp phụ lân, năng suất lúa và sinh khối. "...farmers have traditionally applied high P fertilizer to compensate the P fixed in soil...This study aimed at achieving P fertilization recommendation..." cho thấy rõ mục tiêu của nghiên cứu là hướng đến việc bón phân lân hiệu quả hơn.

II. Kết quả nghiên cứu và phân tích

2.1 Về bón giảm lân: Kết quả cho thấy bón lân ở liều lượng thấp (20-40 kg P2O5/ha) không làm giảm đáng kể hàm lượng lân hữu dụng trong đất và năng suất lúa so với liều lượng cao hơn (60 kg P2O5/ha). Bón 40 kg P2O5/ha được xem là liều lượng tối ưu, vừa duy trì được lượng lân trong đất, vừa đáp ứng nhu cầu của cây lúa. "...available P in the treatments applied with 0 and 20 kg P2O5/ha did not differ significantly the treatments applied with 40 and 60 kg P2O5/ha...".

2.2 Về tưới AWD: Áp dụng AWD giúp tiết kiệm 9-19% lượng nước tưới. Tưới khi mực nước ruộng giảm -15 cm không ảnh hưởng đáng kể đến khả năng cung cấp lân và năng suất lúa so với tưới ngập liên tục. Tuy nhiên, tưới khi mực nước giảm -30 cm làm giảm hàm lượng lân hữu dụng, tăng độ dẫn điện trong đất và có xu hướng giảm năng suất. "Application of AWD irrigation technique...saved 9-19% irrigating water...Irrigating when the water level dropped to -15 cm resulted in no significant differences...".

2.3 Về luân canh cây trồng: Luân canh lúa với cây rau màu không làm giảm đáng kể hàm lượng lân hữu dụng trong đất. Thậm chí, một số loại cây trồng như đậu nành và mè còn có thể cải thiện khả năng cung cấp lân cho vụ lúa tiếp theo. "...there was no statistical difference in soil available P content in the mono-rice treatment as compared with the rotation treatments...".

2.4 Khả năng hấp phụ lân: Đất phèn tại An Giang có khả năng hấp phụ lân cao hơn đáng kể so với đất phù sa tại Bạc Liêu và Cần Thơ. Điều này cho thấy cần có sự điều chỉnh liều lượng bón lân phù hợp với từng loại đất. "The maximum P-adsorption capacity...in the acid sulfate soil at An Giang was...significantly higher than...in the alluvial soil in Bac Lieu and in Can Tho..."

III. Khuyến cáo và giá trị thực tiễn

3.1 Nghiên cứu khuyến cáo áp dụng AWD ở mức -15 cm kết hợp với bón lân 40 kg P2O5/ha cho đất phù sa canh tác lúa. Giải pháp này vừa tiết kiệm nước tưới và phân bón, vừa duy trì năng suất lúa và hạn chế tích lũy lân trong đất. "Applying AWD irrigation when the water level dropped to -15 cm combined with applying P fertilizer at a rate of 40 kg P2O5/ha was recommended...".

3.2 Luân canh lúa với cây rau màu là một giải pháp khả thi để thay thế độc canh lúa, giúp duy trì và cải thiện khả năng cung cấp lân của đất.

3.3 Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc quản lý lân hiệu quả trong canh tác lúa ở ĐBSCL, góp phần giảm chi phí sản xuất, bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững. Việc xác định liều lượng bón lân tối ưu và kết hợp với các biện pháp canh tác thích hợp sẽ giúp giảm thiểu lãng phí lân, hạn chế ô nhiễm nguồn nước và đất do lân dư thừa.