Tổng quan nghiên cứu

Công tác thi đua, khen thưởng (TĐKT) là một trong những nội dung trọng yếu được Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm, với vai trò là động lực phát triển và biện pháp quan trọng để xây dựng con người mới. Theo báo cáo sơ kết năm 2020, công tác TĐKT đã có tác dụng động viên, cổ vũ kịp thời các tổ chức, cá nhân có thành tích tiêu biểu, xuất sắc. Trường Đại học Nội vụ Hà Nội (ĐHNVHN) là cơ sở giáo dục đại học công lập trực thuộc Bộ Nội vụ, chịu sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có lịch sử gần 50 năm phát triển. Trong giai đoạn 2017-2019, Trường đã tuyển sinh 6.518 sinh viên, học viên và cấp bằng tốt nghiệp cho 5.158 người, đồng thời tổ chức 21 đề tài khoa học cấp Bộ và 379 đề tài cấp cơ sở, thể hiện sự phát triển toàn diện về đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng tại Trường vẫn còn tồn tại hạn chế như tiêu chí xét khen thưởng còn chung chung, khen thưởng chưa đúng người đúng việc, chưa kịp thời và chưa gắn kết chặt chẽ với phong trào thi đua. Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng thực hiện chính sách TĐKT tại Trường ĐHNVHN từ năm 2017 đến 2019, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trong giai đoạn 2020-2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo động lực làm việc cho viên chức, người lao động, góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị và chuyên môn của Nhà trường, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách TĐKT trong lĩnh vực giáo dục đại học công lập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về thi đua, khen thưởng. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết chính sách công: Chính sách được hiểu là tập hợp các biện pháp do chủ thể quyền lực đưa ra nhằm định hướng xã hội thực hiện mục tiêu chính trị. Thực hiện chính sách là quá trình chuyển hóa ý chí thành hiện thực, sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính, vật chất, khoa học công nghệ và con người để đạt mục tiêu đề ra.

  2. Lý thuyết thi đua, khen thưởng: Thi đua là hoạt động có tổ chức, tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất đối với cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc. Chính sách thi đua, khen thưởng là tập hợp các quy định, quyết sách của Nhà nước nhằm tổ chức và điều chỉnh hoạt động thi đua, khen thưởng.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách, thực hiện chính sách, thi đua, khen thưởng, chính sách thi đua khen thưởng, các nguyên tắc và mục tiêu thực hiện chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát xã hội học bằng bảng hỏi với cỡ mẫu 115 viên chức, người lao động tại Trường ĐHNVHN, nhằm đánh giá thực trạng thực hiện chính sách TĐKT trong giai đoạn 2017-2019. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích, đảm bảo đại diện cho các khoa, phòng và phân hiệu của Trường.

Phương pháp phân tích bao gồm: phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, phương pháp so sánh, diễn giải, quy nạp, tổng hợp và phân tích định tính. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến đầu năm 2020, kết hợp thu thập dữ liệu thực tế, phân tích văn bản pháp luật và các văn bản quy định của Nhà trường.

Ngoài ra, nghiên cứu còn sử dụng phương pháp quan sát, phân tích tài liệu, tổng hợp các văn bản pháp luật liên quan đến thi đua, khen thưởng như Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2003 và các nghị định hướng dẫn thi hành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng: Trường ĐHNVHN đã ban hành và triển khai nhiều văn bản quy chế thi đua, khen thưởng, như Quyết định số 1674/QĐ-ĐHNV (2015) và các sửa đổi bổ sung. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy khoảng 35% viên chức cho rằng tiêu chí xét khen thưởng còn chung chung, chưa phản ánh đúng thành tích cá nhân và tập thể. Tỷ lệ khen thưởng cho đội ngũ lãnh đạo chiếm trên 60%, trong khi khen thưởng cho viên chức và người lao động chỉ chiếm khoảng 30%.

  2. Phổ biến, tuyên truyền chính sách: Công tác tuyên truyền được thực hiện qua các kênh như trang thông tin điện tử của Trường và các buổi tập huấn nghiệp vụ. Khoảng 78% viên chức đánh giá công tác tuyên truyền đã nâng cao nhận thức về chính sách TĐKT, nhưng vẫn còn 22% cho rằng thông tin chưa đầy đủ và kịp thời.

  3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách: Việc phân công nhiệm vụ được thực hiện rõ ràng, khoa học, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách. Hội đồng TĐKT và cán bộ chuyên trách đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị, đảm bảo việc khen thưởng đúng người, đúng thành tích. Tuy nhiên, 15% người được khảo sát phản ánh có hiện tượng chồng chéo nhiệm vụ và chưa đồng bộ trong phối hợp.

  4. Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài: Môi trường kinh tế xã hội ổn định, trình độ nhận thức cao của viên chức và sự hỗ trợ từ các cấp lãnh đạo là những nhân tố tích cực thúc đẩy việc thực hiện chính sách. Ngược lại, hạn chế về nguồn lực tài chính và sự chưa đồng đều trong nhận thức về vai trò của TĐKT là những rào cản cần khắc phục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trường ĐHNVHN đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng và thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng, góp phần tạo động lực cho viên chức và người lao động. Tuy nhiên, việc xây dựng tiêu chí khen thưởng còn chung chung và chưa thực sự công bằng đã ảnh hưởng đến hiệu quả của chính sách. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục đại học công lập, tỷ lệ khen thưởng chưa đúng người đúng việc tại Trường tương đối cao, cho thấy cần có sự điều chỉnh phù hợp.

Việc tuyên truyền chính sách đã được chú trọng nhưng vẫn cần tăng cường để đảm bảo mọi viên chức đều nắm rõ và thực hiện đúng quy định. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách là điểm mạnh của Trường, tuy nhiên cần khắc phục tình trạng chồng chéo nhiệm vụ để nâng cao hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ khen thưởng theo nhóm đối tượng (lãnh đạo, viên chức, người lao động) và biểu đồ tròn về mức độ hài lòng với công tác tuyên truyền chính sách. Bảng tổng hợp các văn bản quy chế thi đua, khen thưởng cũng giúp minh họa rõ nét quá trình hoàn thiện chính sách tại Trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tiêu chí xét khen thưởng: Xây dựng tiêu chí cụ thể, minh bạch, phù hợp với từng nhóm đối tượng và lĩnh vực công tác, đảm bảo khen thưởng đúng người, đúng việc. Thời gian thực hiện: 2021-2022. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Hội đồng TĐKT.

  2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền qua các kênh truyền thông nội bộ, tổ chức tập huấn định kỳ, cập nhật thông tin kịp thời. Mục tiêu nâng tỷ lệ viên chức nắm rõ chính sách lên trên 90% trong năm 2022. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức cán bộ và Ban Truyền thông.

  3. Nâng cao năng lực cán bộ chuyên trách và viên chức thực thi chính sách: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về thi đua, khen thưởng, kỹ năng quản lý và phối hợp thực hiện chính sách. Thời gian: 2021-2023. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tổ chức cán bộ.

  4. Xây dựng hệ thống giám sát, đánh giá việc thực hiện chính sách: Thiết lập cơ chế theo dõi, đôn đốc, kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm các vi phạm trong công tác thi đua, khen thưởng. Mục tiêu giảm thiểu sai sót và tiêu cực xuống dưới 5% trong năm 2023. Chủ thể thực hiện: Hội đồng TĐKT và Ban Thanh tra.

  5. Tăng cường sự tham gia của viên chức và người lao động: Khuyến khích phản hồi, đề xuất ý kiến về chính sách thi đua, khen thưởng để điều chỉnh phù hợp với thực tế. Thời gian: liên tục từ 2021. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và các tổ chức đoàn thể.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và Hội đồng thi đua, khen thưởng các trường đại học công lập: Nghiên cứu giúp hoàn thiện chính sách thi đua, khen thưởng, nâng cao hiệu quả quản lý và tạo động lực cho viên chức, người lao động.

  2. Phòng Tổ chức cán bộ và cán bộ chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng: Áp dụng các giải pháp đề xuất để cải tiến quy trình, tiêu chí và công tác tuyên truyền, nâng cao năng lực thực thi chính sách.

  3. Viên chức, người lao động trong các cơ sở giáo dục đại học: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và cơ chế thi đua, khen thưởng, từ đó tích cực tham gia các phong trào thi đua và đề xuất ý kiến cải tiến.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành Chính sách công, Quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về chính sách thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục đại học công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách thi đua, khen thưởng tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có điểm gì nổi bật?
    Trường đã xây dựng hệ thống văn bản quy chế thi đua, khen thưởng rõ ràng, tổ chức phong trào thi đua gắn với nhiệm vụ chính trị, đồng thời chú trọng công tác tuyên truyền và phối hợp thực hiện chính sách. Ví dụ, từ 2017-2019, Trường đã tổ chức 21 đề tài khoa học cấp Bộ và 379 đề tài cấp cơ sở.

  2. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách TĐKT tại Trường là gì?
    Tiêu chí xét khen thưởng còn chung chung, chưa thực sự công bằng; khen thưởng chưa kịp thời; tỷ lệ khen thưởng cho viên chức và người lao động thấp hơn so với lãnh đạo; công tác tuyên truyền chưa đầy đủ. Khoảng 35% viên chức phản ánh tiêu chí chưa rõ ràng.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng?
    Cần hoàn thiện tiêu chí khen thưởng, tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ thực thi, xây dựng hệ thống giám sát và khuyến khích sự tham gia của viên chức. Ví dụ, đề xuất xây dựng tiêu chí cụ thể và minh bạch trong giai đoạn 2021-2022.

  4. Vai trò của công tác tuyên truyền trong thực hiện chính sách TĐKT?
    Tuyên truyền giúp nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và thúc đẩy viên chức, người lao động tích cực tham gia phong trào thi đua. Khoảng 78% viên chức đánh giá công tác tuyên truyền đã nâng cao nhận thức, tuy nhiên vẫn cần cải thiện để đạt hiệu quả cao hơn.

  5. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong việc thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng tại Trường?
    Hội đồng TĐKT và cán bộ chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng phối hợp với các đơn vị thuộc và trực thuộc Trường chịu trách nhiệm tổ chức, hướng dẫn, kiểm tra và đề xuất khen thưởng đảm bảo chính xác, kịp thời theo quy định.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong giai đoạn 2017-2019, chỉ ra những tồn tại và nguyên nhân.
  • Trường đã có nhiều nỗ lực trong xây dựng văn bản quy chế, tổ chức phong trào thi đua và khen thưởng, góp phần tạo động lực cho viên chức và người lao động.
  • Các hạn chế như tiêu chí khen thưởng chưa cụ thể, khen thưởng chưa kịp thời và chưa gắn kết chặt chẽ với phong trào thi đua cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tiêu chí, tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ, xây dựng hệ thống giám sát và khuyến khích sự tham gia của viên chức nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trong giai đoạn 2020-2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện chính sách thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục đại học công lập, góp phần nâng cao chất lượng quản lý và phát triển nguồn nhân lực.

Hành động tiếp theo: Ban Giám hiệu và Hội đồng TĐKT cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo chính sách thi đua, khen thưởng phát huy tối đa hiệu quả trong thời gian tới.