Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh và thân thiện đang trở thành mục tiêu trọng tâm của các cơ sở giáo dục phổ thông. Theo báo cáo của ngành giáo dục huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa, chất lượng giáo dục mũi nhọn và đại trà đã có những bước tiến đáng kể trong những năm gần đây, với tỷ lệ học sinh giỏi tăng và học sinh yếu kém giảm. Tuy nhiên, việc quản lý thực hiện bộ quy tắc ứng xử (BQT ƯX) của giáo viên tại các trường trung học cơ sở (THCS) vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường giáo dục và hiệu quả giảng dạy.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý thực hiện BQT ƯX của giáo viên các trường THCS huyện Hoằng Hóa trong năm học 2022-2023, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả thực hiện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 10 trường THCS với 62 cán bộ quản lý (CBQL), 175 giáo viên (GV) và 450 học sinh (HS), sử dụng các phương pháp khảo sát, phỏng vấn và quan sát thực tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần xây dựng văn hóa nhà trường, nâng cao phẩm chất đạo đức và kỹ năng ứng xử sư phạm của giáo viên, đồng thời tạo môi trường giáo dục thân thiện, an toàn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại các trường THCS huyện Hoằng Hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giao tiếp ứng xử sư phạm. Lý thuyết quản lý được tiếp cận qua bốn chức năng cơ bản: kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá, nhằm đảm bảo quá trình quản lý thực hiện BQT ƯX diễn ra hiệu quả. Lý thuyết giao tiếp ứng xử sư phạm nhấn mạnh vai trò của kỹ năng giao tiếp và ứng xử trong việc xây dựng mối quan hệ tích cực giữa giáo viên với học sinh, đồng nghiệp và phụ huynh.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Bộ quy tắc ứng xử (BQT ƯX): tập hợp các nguyên tắc, tiêu chuẩn hành vi hướng dẫn giáo viên trong hoạt động nghề nghiệp nhằm xây dựng môi trường giáo dục văn minh, thân thiện.
  • Ứng xử sư phạm: phản ứng và hành vi của giáo viên trong các tình huống nghề nghiệp, thể hiện qua giao tiếp với học sinh, đồng nghiệp và phụ huynh.
  • Quản lý thực hiện BQT ƯX: hoạt động có mục đích của CBQL nhằm giám sát, hướng dẫn và đánh giá việc thực hiện BQT ƯX của giáo viên trong nhà trường.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ 62 CBQL, 175 GV và 450 HS tại 10 trường THCS huyện Hoằng Hóa trong năm học 2022-2023.
  • Phương pháp khảo sát: sử dụng phiếu hỏi để thu thập ý kiến, nhận xét về nhận thức và thực trạng thực hiện BQT ƯX.
  • Phương pháp phỏng vấn sâu: trao đổi trực tiếp với CBQL, GV và phụ huynh để làm rõ các vấn đề liên quan.
  • Phương pháp quan sát: theo dõi thực tế việc thực hiện BQT ƯX tại các trường.
  • Phương pháp chuyên gia: xin ý kiến chuyên gia để đảm bảo tính chính xác và phù hợp của đề tài.
  • Phân tích thống kê: sử dụng các công cụ thống kê toán học để xử lý dữ liệu, đánh giá mức độ quan trọng và thực trạng thực hiện BQT ƯX.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm học 2022-2023, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của BQT ƯX: 100% CBQL và GV đánh giá việc thực hiện BQT ƯX là rất quan trọng, thể hiện qua điểm trung bình 4.0 trên thang 4 điểm. Điều này cho thấy sự đồng thuận cao về vai trò của BQT ƯX trong môi trường giáo dục THCS.

  2. Thực trạng thực hiện mục tiêu BQT ƯX: CBQL và GV đánh giá mức độ thực hiện mục tiêu BQT ƯX ở mức cao với điểm trung bình lần lượt là 3.71 và 3.69. Mục tiêu được đánh giá cao nhất là “Ngăn chặn, đẩy lùi hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo và văn hóa học đường” với điểm trung bình trên 3.7. Tuy nhiên, mục tiêu “Xây dựng tập thể nhà trường đoàn kết, thống nhất” lại có điểm thấp hơn (khoảng 3.59), cho thấy cần chú trọng hơn trong việc phát triển văn hóa tập thể.

  3. Thực trạng thực hiện nội dung BQT ƯX: Các nội dung như “Thực hiện nghiêm các quy định pháp luật”, “Thực hiện lối sống lành mạnh”, “Bảo vệ cảnh quan cơ sở giáo dục” đều được đánh giá ở mức rất cao với điểm trung bình từ 3.6 đến 3.88. Tuy nhiên, một số nội dung như “Không sử dụng trang phục gây phản cảm” và “Không sử dụng mạng xã hội để phát tán thông tin tiêu cực” có điểm thấp hơn, khoảng 3.5, phản ánh một số hạn chế trong việc tuân thủ chi tiết quy định.

  4. Quản lý thực hiện BQT ƯX: Hiệu trưởng và các tổ chức trong trường đóng vai trò chủ đạo trong việc xây dựng, phổ biến và giám sát thực hiện BQT ƯX. Việc ký cam kết, tổ chức sinh hoạt chuyên môn và phát động các phong trào thi đua được áp dụng nhằm nâng cao ý thức thực hiện. Tuy nhiên, công tác kiểm tra, đánh giá và xử lý vi phạm còn chưa đồng đều giữa các trường.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức của CBQL và GV về BQT ƯX rất tích cực, phù hợp với các quy định pháp luật và chính sách giáo dục hiện hành như Thông tư 06/2019/TT-BGDĐT và Quyết định 1299/QĐ-TTg. Tuy nhiên, thực tế thực hiện còn tồn tại một số hạn chế, đặc biệt trong việc duy trì đồng bộ các hành vi ứng xử chuẩn mực và quản lý chặt chẽ các hình thức thực hiện.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc quản lý thực hiện BQT ƯX tại huyện Hoằng Hóa tương đối đồng bộ nhưng chưa đạt mức tối ưu do ảnh hưởng của các yếu tố khách quan như đặc điểm tâm lý học sinh THCS, văn hóa địa phương và môi trường giáo dục. Các yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của CBQL, kỹ năng ứng xử của GV cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả thực hiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá các mục tiêu và nội dung BQT ƯX, bảng phân tích tần suất các hành vi vi phạm và biểu đồ tròn về tỷ lệ GV ký cam kết thực hiện BQT ƯX.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng nhận thức và kỹ năng ứng xử cho CBQL và GV

    • Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn định kỳ về BQT ƯX và kỹ năng giao tiếp sư phạm.
    • Mục tiêu: nâng điểm đánh giá nhận thức và thực hiện BQT ƯX lên trên 3.8 trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường THCS.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý thực hiện BQT ƯX cụ thể tại từng trường

    • Phân công rõ trách nhiệm cho Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn và các tổ chức đoàn thể trong việc giám sát, đánh giá.
    • Mục tiêu: 100% trường THCS có kế hoạch quản lý BQT ƯX rõ ràng trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường.

  3. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và xử lý vi phạm nghiêm minh

    • Thiết lập hệ thống phản hồi đa chiều từ HS, phụ huynh và đồng nghiệp để phát hiện kịp thời các vi phạm.
    • Mục tiêu: giảm 30% các vi phạm về ứng xử trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp Công đoàn và Đoàn thanh niên.

  4. Phát động các phong trào xây dựng môi trường giáo dục văn hóa, an toàn, thân thiện

    • Tổ chức các hoạt động thi đua, tôn vinh giáo viên có ứng xử mẫu mực, xây dựng văn hóa nhà trường tích cực.
    • Mục tiêu: nâng cao sự hài lòng của HS và phụ huynh lên trên 85% trong khảo sát hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Các trường THCS phối hợp với Phòng GD&ĐT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Nắm bắt các biện pháp quản lý thực hiện BQT ƯX hiệu quả, nâng cao năng lực quản lý đội ngũ giáo viên.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch quản lý và giám sát thực hiện BQT ƯX tại trường học.

  2. Giáo viên trung học cơ sở

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò, nội dung và kỹ năng ứng xử sư phạm cần thiết để thực hiện tốt BQT ƯX.
    • Use case: Tự đánh giá và cải thiện phong cách ứng xử trong môi trường giáo dục.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về quản lý giáo dục và ứng xử sư phạm.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến văn hóa ứng xử trong trường học.

  4. Phòng Giáo dục và Đào tạo các địa phương

    • Lợi ích: Áp dụng mô hình quản lý và biện pháp đề xuất để nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.
    • Use case: Xây dựng chính sách và chương trình bồi dưỡng giáo viên về ứng xử sư phạm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bộ quy tắc ứng xử của giáo viên gồm những nội dung chính nào?
    Bộ quy tắc ứng xử bao gồm các nguyên tắc về ứng xử với học sinh, cán bộ quản lý, đồng nghiệp, phụ huynh và khách đến cơ sở giáo dục. Nội dung nhấn mạnh ngôn ngữ chuẩn mực, tôn trọng, trách nhiệm và không có các hành vi bạo lực hay vi phạm đạo đức.

  2. Tại sao việc quản lý thực hiện BQT ƯX lại quan trọng trong trường THCS?
    Quản lý thực hiện BQT ƯX giúp duy trì môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, nâng cao phẩm chất đạo đức và kỹ năng ứng xử của giáo viên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và xây dựng văn hóa nhà trường.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thực hiện BQT ƯX?
    Bao gồm yếu tố khách quan như môi trường giáo dục, văn hóa nhà trường, đặc điểm học sinh; và yếu tố chủ quan như nhận thức, phẩm chất, năng lực và kỹ năng giao tiếp ứng xử của CBQL và giáo viên.

  4. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá thực trạng thực hiện BQT ƯX?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát thực tế và phân tích thống kê toán học để đánh giá mức độ nhận thức và thực hiện BQT ƯX của giáo viên và CBQL.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện BQT ƯX tại các trường THCS?
    Cần tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng xử, xây dựng kế hoạch quản lý cụ thể, tăng cường kiểm tra, đánh giá và phát động các phong trào xây dựng môi trường giáo dục văn hóa, thân thiện.

Kết luận

  • Việc thực hiện bộ quy tắc ứng xử của giáo viên tại các trường THCS huyện Hoằng Hóa được CBQL và giáo viên đánh giá rất quan trọng với mức độ nhận thức và thực hiện ở mức cao.
  • Mục tiêu ngăn chặn các hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo và xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện được ưu tiên thực hiện.
  • Một số nội dung chi tiết trong BQT ƯX như trang phục và sử dụng mạng xã hội còn tồn tại hạn chế cần được cải thiện.
  • Hiệu trưởng và các tổ chức trong trường đóng vai trò then chốt trong quản lý và giám sát thực hiện BQT ƯX.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện BQT ƯX trong thời gian tới.

Next steps: Triển khai các khóa bồi dưỡng kỹ năng ứng xử, xây dựng kế hoạch quản lý chi tiết tại từng trường, tăng cường kiểm tra và phát động phong trào thi đua trong năm học tiếp theo.

Call to action: Các trường THCS và Phòng Giáo dục cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, góp phần xây dựng môi trường giáo dục văn minh, thân thiện và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.