Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và nền kinh tế tri thức, việc nâng cao chất lượng giáo dục trở thành yêu cầu cấp thiết đối với các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đặc biệt, chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (GDPT 2018) đặt ra mục tiêu chuyển đổi từ giáo dục truyền thống sang phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học. Môn Toán ở cấp Trung học cơ sở (THCS) giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành năng lực tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề cho học sinh. Tuy nhiên, việc bồi dưỡng và quản lý đội ngũ giáo viên dạy môn Toán đáp ứng yêu cầu đổi mới này còn nhiều thách thức.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý bồi dưỡng giáo viên dạy học môn Toán tại các trường THCS huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn từ năm học 2020-2021 đến 2022-2023. Huyện Hoằng Hóa với hơn 3.000 cán bộ, giáo viên và nhân viên giáo dục, có truyền thống văn hóa hiếu học và chất lượng giáo dục mũi nhọn đứng đầu tỉnh Thanh Hóa trong nhiều năm. Tuy nhiên, việc triển khai bồi dưỡng giáo viên theo chương trình GDPT 2018 còn chưa đồng bộ và hiệu quả chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán đáp ứng chương trình GDPT 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc phát triển nguồn nhân lực giáo dục chất lượng cao, góp phần nâng cao hiệu quả đổi mới giáo dục phổ thông tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và bồi dưỡng giáo viên, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý bồi dưỡng giáo viên bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và đánh giá kết quả bồi dưỡng.

  • Lý thuyết bồi dưỡng giáo viên: Bồi dưỡng giáo viên là quá trình cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình và phương pháp dạy học. Nội dung bồi dưỡng bao gồm kiến thức chuyên môn, phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng đánh giá học sinh.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý bồi dưỡng giáo viên, chương trình GDPT 2018, năng lực sư phạm, phương pháp dạy học tích cực, cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát 116 đối tượng gồm 41 cán bộ quản lý (CBQL) và 75 giáo viên dạy môn Toán tại 10 trường THCS huyện Hoằng Hóa. Dữ liệu được thu thập qua phiếu hỏi, phỏng vấn trực tiếp, quan sát hoạt động bồi dưỡng và nghiên cứu tài liệu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để tính tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình theo thang đo 4 mức độ (yếu, trung bình, khá, tốt). Phân tích so sánh, đối chiếu với các nghiên cứu trước và các tiêu chuẩn quản lý giáo dục hiện hành.

  • Timeline nghiên cứu: Dữ liệu được thu thập trong học kỳ I năm học 2022-2023, tổng hợp số liệu từ năm học 2020-2021 đến 2021-2022. Quá trình nghiên cứu gồm các bước: khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm mức độ cần thiết, khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đội ngũ CBQL và giáo viên: Trong tổng số 3.093 cán bộ, giáo viên, nhân viên giáo dục huyện Hoằng Hóa, 98% giáo viên THCS đạt chuẩn trình độ chuyên môn, trong đó 30,3% trên chuẩn. 100% CBQL đã qua bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 75% giáo viên tích cực tham gia các hoạt động bồi dưỡng chuyên môn.

  2. Nhận thức về bồi dưỡng giáo viên: Đa số CBQL và giáo viên đánh giá bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán là rất quan trọng (điểm trung bình trên 3,5/4). Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên cho rằng các hình thức bồi dưỡng hiện nay đáp ứng đầy đủ nhu cầu đổi mới chương trình GDPT 2018.

  3. Thực hiện kế hoạch bồi dưỡng: Kế hoạch bồi dưỡng được xây dựng và phê duyệt theo quy định, nhưng việc triển khai còn thiếu đồng bộ. Khoảng 70% trường tổ chức bồi dưỡng theo kế hoạch, nhưng chỉ 55% giáo viên tham gia đầy đủ các khóa bồi dưỡng định kỳ.

  4. Cơ sở vật chất và phương tiện kỹ thuật: Cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng được đánh giá ở mức khá (điểm trung bình 3,1/4), tuy nhiên còn thiếu thiết bị công nghệ hiện đại và tài liệu chuyên môn cập nhật. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng và đổi mới phương pháp dạy học.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quản lý bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán tại các trường THCS huyện Hoằng Hóa đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong việc xây dựng kế hoạch và nâng cao nhận thức của CBQL, giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng. Tuy nhiên, việc triển khai còn hạn chế do thiếu đồng bộ trong tổ chức, chưa phát huy hết vai trò tự bồi dưỡng của giáo viên và hạn chế về cơ sở vật chất.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc quản lý bồi dưỡng giáo viên cần chú trọng hơn đến việc đổi mới nội dung, phương pháp bồi dưỡng, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và phát huy vai trò chủ động của giáo viên trong quá trình tự học. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng cũng cần được thực hiện thường xuyên và có hệ thống để đảm bảo chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ tham gia bồi dưỡng theo từng hình thức, bảng đánh giá mức độ đáp ứng của cơ sở vật chất và biểu đồ so sánh nhận thức của CBQL và giáo viên về bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhận thức và kỹ năng quản lý bồi dưỡng cho CBQL: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về quản lý bồi dưỡng giáo viên, tập trung vào kỹ năng xây dựng kế hoạch, tổ chức và đánh giá bồi dưỡng. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Sở GD&ĐT phối hợp Phòng GD&ĐT chủ trì.

  2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thực tế: Khảo sát nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên định kỳ hàng năm, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cá nhân và nhóm theo từng giai đoạn. Thực hiện từ năm học 2023-2024, do Hiệu trưởng và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

  3. Đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Áp dụng phương pháp bồi dưỡng tích cực, kết hợp bồi dưỡng trực tiếp và trực tuyến, tăng cường thực hành, nghiên cứu bài học và ứng dụng công nghệ thông tin. Thời gian triển khai liên tục, có đánh giá định kỳ mỗi học kỳ.

  4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng: Đầu tư máy tính, máy chiếu, phần mềm hỗ trợ bồi dưỡng và tài liệu chuyên môn cập nhật. Phối hợp với các đơn vị tài trợ và ngân sách địa phương để thực hiện trong vòng 2 năm tới.

  5. Kiểm tra, đánh giá và giám sát chặt chẽ hoạt động bồi dưỡng: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kết quả bồi dưỡng, tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất, sử dụng kết quả đánh giá làm căn cứ khen thưởng và điều chỉnh kế hoạch. Thực hiện thường xuyên, do Ban Giám hiệu và Phòng GD&ĐT phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Giúp nâng cao năng lực quản lý bồi dưỡng giáo viên, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.

  2. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường THCS: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên môn Toán, đồng thời áp dụng các biện pháp đổi mới phù hợp với điều kiện nhà trường.

  3. Giáo viên dạy môn Toán THCS: Hỗ trợ hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong quá trình bồi dưỡng, phát triển năng lực chuyên môn và phương pháp dạy học đáp ứng chương trình GDPT 2018.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý bồi dưỡng giáo viên, phương pháp nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý trong giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán là gì?
    Quản lý bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực sư phạm của giáo viên để đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình GDPT 2018.

  2. Tại sao bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức mới, đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao năng lực đánh giá học sinh, từ đó nâng cao chất lượng dạy học và phát triển năng lực học sinh theo chương trình GDPT 2018.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý bồi dưỡng giáo viên hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm thiếu đồng bộ trong tổ chức bồi dưỡng, hạn chế về cơ sở vật chất, chưa phát huy vai trò tự bồi dưỡng của giáo viên và thiếu hệ thống kiểm tra, đánh giá hiệu quả bồi dưỡng.

  4. Các hình thức bồi dưỡng giáo viên phổ biến hiện nay?
    Bao gồm bồi dưỡng ngắn hạn tại chỗ, bồi dưỡng dài hạn nâng cao trình độ, bồi dưỡng trực tuyến qua mạng, tự học kết hợp sinh hoạt chuyên môn và các hoạt động ngoại khóa chuyên đề.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng giáo viên?
    Đánh giá dựa trên tiêu chí về kiến thức, kỹ năng, thái độ nghề nghiệp của giáo viên sau bồi dưỡng; kết quả áp dụng vào thực tiễn giảng dạy; phản hồi từ học sinh và đồng nghiệp; đồng thời có kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng giáo viên dạy môn Toán tại các trường THCS huyện Hoằng Hóa đã đạt được những kết quả tích cực về nhận thức và xây dựng kế hoạch, nhưng còn nhiều hạn chế trong tổ chức và cơ sở vật chất.
  • Đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao, nhưng cần nâng cao hơn nữa năng lực tự bồi dưỡng và đổi mới phương pháp dạy học theo chương trình GDPT 2018.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng gồm phẩm chất, năng lực CBQL, nhận thức và thái độ giáo viên, cơ chế chính sách, yêu cầu đổi mới chương trình và điều kiện cơ sở vật chất.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch linh hoạt, đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng, đầu tư cơ sở vật chất và kiểm tra đánh giá hiệu quả.
  • Nghiên cứu mở hướng cho các bước tiếp theo trong việc triển khai thực hiện các biện pháp đề xuất, đồng thời khuyến khích các trường THCS áp dụng mô hình quản lý bồi dưỡng hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng giáo dục môn Toán.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên, đồng thời tăng cường đầu tư và giám sát nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện.