Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa với mục tiêu trở thành nước công nghiệp vào năm 2020, nhu cầu vốn đầu tư phát triển kinh tế ngày càng lớn. Thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, nằm trong vùng tam giác kinh tế trọng điểm Bắc Bộ (Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh), có vị trí chiến lược quan trọng kết nối các vùng kinh tế lớn. Tuy nhiên, Đông Triều vẫn là thị xã non trẻ, chưa khai thác hết tiềm năng vốn đầu tư. Từ năm 2013 đến 2017, tổng giá trị vốn đầu tư vào Đông Triều có sự biến động rõ rệt, với mức cao nhất đạt 5.000 tỷ đồng năm 2016, chủ yếu là vốn trong nước. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng thu hút vốn đầu tư tại Đông Triều, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương hoàn thiện chính sách, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, nâng cao đời sống nhân dân và tăng cường năng lực cạnh tranh của thị xã trong khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về vốn đầu tư và thu hút vốn đầu tư, bao gồm:

  • Khái niệm vốn đầu tư: Vốn đầu tư là tổng chi phí bỏ ra nhằm thực hiện mục đích đầu tư, bao gồm vốn trong nước và vốn nước ngoài, được sử dụng để tái sản xuất và mở rộng cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế.

  • Khái niệm thu hút vốn đầu tư: Là hoạt động khai thác, huy động các nguồn vốn đầu tư thông qua cơ chế, chính sách và điều kiện hạ tầng kỹ thuật - xã hội nhằm thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước.

  • Phân loại vốn đầu tư: Theo nguồn gốc (vốn trong nước, vốn nước ngoài), theo chủ thể đầu tư (tổ chức, cá nhân), theo lĩnh vực (cơ sở hạ tầng, sản xuất kinh doanh, du lịch), và theo quy mô (lớn, vừa, nhỏ).

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút vốn đầu tư: Bao gồm điều kiện tự nhiên, kinh tế - chính trị - xã hội, hệ thống cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ và thủ tục hành chính, chất lượng nguồn nhân lực, hoạt động xúc tiến đầu tư và quy hoạch.

  • Tiêu chí đánh giá thu hút vốn đầu tư: Tổng giá trị vốn đầu tư, tốc độ tăng trưởng vốn, tổng số dự án đầu tư, tốc độ tăng trưởng số dự án, quy mô bình quân dự án và cơ cấu chủ thể đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ Phòng Kế hoạch – Tài chính, Phòng Quản lý đô thị thị xã Đông Triều, các báo cáo, giáo trình, tạp chí và công trình nghiên cứu liên quan.

  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát ý kiến 22 cán bộ quản lý vốn đầu tư ngoài ngân sách và 43 nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp trên địa bàn Đông Triều.

  • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả để tổng hợp số liệu vốn đầu tư, số dự án, tốc độ tăng trưởng; so sánh, tổng hợp kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư từ các huyện, thị xã khác trong và ngoài tỉnh Quảng Ninh.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: 65 phiếu khảo sát hợp lệ được thu thập từ các đối tượng liên quan nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Phân tích dữ liệu từ năm 2013 đến 2017, đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổng giá trị vốn đầu tư và tốc độ tăng trưởng
    Tổng vốn đầu tư vào Đông Triều tăng mạnh từ 212 tỷ đồng năm 2013 lên đỉnh điểm 5.000 tỷ đồng năm 2016, sau đó giảm xuống 580 tỷ đồng năm 2017. Tốc độ tăng trưởng vốn đầu tư năm 2016 đạt 5,69%, cao nhất trong giai đoạn, phản ánh sự quan tâm đặc biệt của các cấp chính quyền và nhà đầu tư trong năm này.

  2. Số dự án và quy mô đầu tư
    Số dự án đầu tư tăng từ 18 dự án năm 2013 lên 31 dự án năm 2017, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng số dự án không biến động mạnh, chỉ khoảng 1-1,2% mỗi năm. Quy mô bình quân một dự án tăng đột biến năm 2016 lên 166,67 tỷ đồng, chủ yếu do các dự án lớn được ký kết trong Hội nghị xúc tiến đầu tư năm 2016.

  3. Cơ cấu lĩnh vực đầu tư
    Lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn nhất, đạt 86,08% năm 2015 và 77,04% năm 2016, tập trung vào hạ tầng giao thông, công trình công cộng và các dự án bảo tồn di tích lịch sử. Lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao có sự phát triển đáng chú ý với dự án của VinEco quy mô 202,5 ha, ứng dụng công nghệ hiện đại. Lĩnh vực du lịch chiếm tỷ lệ nhỏ, tuy nhiên có sự đầu tư vào cơ sở lưu trú, dịch vụ và phát triển sản phẩm du lịch truyền thống.

  4. Chủ thể đầu tư
    Nhà đầu tư trong nước chiếm ưu thế với 94% tổng vốn đầu tư, trong đó doanh nghiệp tư nhân chiếm 55%, doanh nghiệp nhà nước 39%. Đầu tư nước ngoài còn hạn chế, chỉ chiếm khoảng 1%, đây là điểm cần cải thiện để đa dạng hóa nguồn vốn.

  5. Đóng góp vào phát triển kinh tế
    Vốn đầu tư đã thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, với tỷ trọng ngành công nghiệp và xây dựng duy trì trên 60%, dịch vụ tăng lên 28,2% năm 2017, trong khi nông nghiệp giảm xuống dưới 9%. Bình quân thu nhập đầu người và tổng giá trị sản xuất cũng có xu hướng tăng qua các năm.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ vốn đầu tư năm 2016 gắn liền với việc tổ chức Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư, cho thấy vai trò quan trọng của hoạt động xúc tiến đầu tư trong thu hút nguồn vốn. Tuy nhiên, sự giảm sút vốn đầu tư năm 2017 phản ánh tính không ổn định và phụ thuộc vào các dự án lớn, cần có chiến lược thu hút vốn bền vững hơn.

Cơ cấu đầu tư tập trung vào xây dựng cơ bản và nông nghiệp công nghệ cao phù hợp với định hướng phát triển kinh tế địa phương, tuy nhiên lĩnh vực dịch vụ và du lịch còn hạn chế, cần được chú trọng phát triển để đa dạng hóa nền kinh tế.

Việc chủ yếu dựa vào vốn trong nước và doanh nghiệp tư nhân cho thấy tiềm năng thu hút đầu tư nước ngoài chưa được khai thác hiệu quả, có thể do hạn chế về môi trường đầu tư, thủ tục hành chính và chất lượng nguồn nhân lực.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu về thu hút vốn đầu tư tại các địa phương khác như huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc) và thị xã Thái Hòa (Nghệ An), nơi mà đầu tư cơ sở hạ tầng, cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực được coi là các yếu tố then chốt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn đầu tư, số dự án qua các năm, bảng phân bổ vốn theo lĩnh vực và cơ cấu chủ thể đầu tư để minh họa rõ nét hơn các xu hướng và biến động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đẩy mạnh phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại
    Tăng cường đầu tư hệ thống giao thông, điện, nước, viễn thông nhằm giảm chi phí và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Mục tiêu nâng cấp hạ tầng hoàn thiện trong giai đoạn 2021-2025 do UBND thị xã chủ trì phối hợp với các sở ngành.

  2. Cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư
    Đơn giản hóa quy trình cấp phép, xây dựng cơ chế “một cửa liên thông”, minh bạch hóa thông tin đầu tư để rút ngắn thời gian và chi phí cho nhà đầu tư. Thực hiện ngay trong năm 2021 với sự phối hợp của các phòng ban liên quan.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương
    Đầu tư đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng chuyên môn, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ du lịch. Hợp tác với các trường đào tạo và doanh nghiệp để phát triển nguồn nhân lực phù hợp, triển khai từ năm 2021 đến 2025.

  4. Tăng cường hoạt động xúc tiến đầu tư và quảng bá tiềm năng
    Xây dựng cơ sở dữ liệu dự án, tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư định kỳ, đẩy mạnh truyền thông về môi trường đầu tư và các chính sách ưu đãi. Thực hiện thường xuyên, tập trung vào các dự án trọng điểm và nhà đầu tư tiềm năng.

  5. Phát triển đa dạng các lĩnh vực đầu tư, đặc biệt là du lịch và dịch vụ
    Khuyến khích đầu tư vào các ngành mũi nhọn như du lịch tâm linh, nông nghiệp công nghệ cao, dịch vụ thương mại để tạo sự cân bằng và bền vững cho nền kinh tế địa phương. Lập kế hoạch phát triển ngành nghề đến năm 2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý nhà nước
    Giúp hoàn thiện chính sách thu hút vốn đầu tư, cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao hiệu quả quản lý dự án phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Nhà đầu tư trong và ngoài nước
    Cung cấp thông tin về tiềm năng, cơ hội đầu tư, các lĩnh vực ưu tiên và chính sách hỗ trợ tại thị xã Đông Triều, giúp đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

  3. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực quản lý kinh tế và phát triển địa phương
    Là tài liệu tham khảo về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng thu hút vốn đầu tư tại một địa phương có vị trí chiến lược.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức tư vấn đầu tư
    Hỗ trợ đánh giá môi trường đầu tư, xây dựng chiến lược phát triển dự án, đồng thời học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình thu hút vốn đầu tư thành công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao vốn đầu tư nước ngoài vào Đông Triều còn hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do môi trường đầu tư chưa đủ hấp dẫn, thủ tục hành chính còn phức tạp và nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu công nghệ cao. Cần cải thiện các yếu tố này để thu hút FDI hiệu quả hơn.

  2. Lĩnh vực nào thu hút vốn đầu tư nhiều nhất tại Đông Triều?
    Lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn nhất, tập trung vào hạ tầng giao thông, công trình công cộng và bảo tồn di tích lịch sử, chiếm trên 70% tổng vốn đầu tư trong giai đoạn nghiên cứu.

  3. Hoạt động xúc tiến đầu tư có vai trò như thế nào?
    Xúc tiến đầu tư giúp quảng bá tiềm năng, giới thiệu dự án, hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận thông tin và thủ tục, từ đó nâng cao hiệu quả thu hút vốn đầu tư. Hội nghị xúc tiến đầu tư năm 2016 đã tạo bước đột phá cho Đông Triều.

  4. Chất lượng nguồn nhân lực ảnh hưởng ra sao đến thu hút vốn đầu tư?
    Nguồn nhân lực chất lượng cao giúp giảm chi phí đào tạo, nâng cao năng suất và đáp ứng yêu cầu công nghệ hiện đại, tạo lợi thế cạnh tranh cho địa phương trong thu hút đầu tư.

  5. Giải pháp nào ưu tiên để tăng cường thu hút vốn đầu tư?
    Ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tăng cường xúc tiến đầu tư là các giải pháp then chốt để thu hút vốn hiệu quả.

Kết luận

  • Đông Triều đã có bước tiến quan trọng trong thu hút vốn đầu tư giai đoạn 2013-2017, đặc biệt năm 2016 với tổng vốn đầu tư đạt 5.000 tỷ đồng.
  • Cơ cấu vốn đầu tư chủ yếu là vốn trong nước, với lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm ưu thế, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút vốn gồm điều kiện tự nhiên, hạ tầng kỹ thuật, chính sách hỗ trợ, thủ tục hành chính, chất lượng nguồn nhân lực và hoạt động xúc tiến đầu tư.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm phát triển hạ tầng, cải cách thủ tục, nâng cao nguồn nhân lực và xúc tiến đầu tư nhằm tăng cường thu hút vốn đến năm 2025.
  • Nghiên cứu là cơ sở khoa học quan trọng cho chính quyền và nhà đầu tư trong việc hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Đông Triều.

Hành động tiếp theo: Chính quyền địa phương cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, tăng cường phối hợp với các sở ngành và nhà đầu tư để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững. Các nhà đầu tư và tổ chức nghiên cứu được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư tại Đông Triều.