Cải Tiến Công Tác Tổ Chức Hệ Thống Thông Tin Kế Toán Tại Các Công Ty Chứng Khoán Việt Nam

HTTTKT trong CTCK không chỉ đơn thuần là công cụ ghi nhận nghiệp vụ, mà còn là nền tảng quản lý rủi ro, tuân thủ pháp luật và hỗ trợ ra quyết định. Thông tin từ HTTTKT giúp các nhà quản lý đánh giá hiệu quả hoạt động, kiểm soát chi phí và đưa ra các chiến lược kinh doanh phù hợp. Thêm vào đó, thông tin kế toán còn cung cấp cho các thành viên khác trên thị trường chứng khoán những thông tin minh bạch và đáng tin cậy. Hoạt động HTTTKT phức tạp, chứa nhiều rủi ro nên cần có công cụ theo dõi, kiểm soát và hỗ trợ đắc lực trong việc ra quyết định điều hành và quản trị doanh nghiệp.

HTTTKT bao gồm nhiều thành phần như hệ thống dữ liệu đầu vào, quy trình xử lý dữ liệu, hệ thống lưu trữ và hệ thống báo cáo. Mỗi thành phần này đều có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin. Phần mềm kế toán cho công ty chứng khoán là một trong những yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của HTTTKT. Theo Jame A. Hall (2018) Hệ thống thông tin là toàn bộ các thành phần liên quan, hoạt động tương tác với nhau để thu thập, xử lý, lưu trữ và cung cấp các thông tin cho mục đích lập kế hoạch, kiểm soát, phối hợp, phân tích và ra quyết định

CTCK Việt Nam chịu sự điều chỉnh của các Chuẩn mực kế toán Việt Nam và các Thông tư hướng dẫn kế toán đặc thù. Việc tuân thủ các chuẩn mực này là bắt buộc để đảm bảo tính minh bạch và so sánh được của thông tin tài chính. Đặc biệt, việc áp dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam về công cụ tài chính, ghi nhận theo giá trị hợp lý là một thách thức lớn đối với HTTTKT tại các CTCK

Việc ứng dụng công nghệ vào kế toán tại các CTCK Việt Nam còn chưa đồng đều. Nhiều công ty vẫn sử dụng các phần mềm kế toán lạc hậu, thiếu tính năng tự động hóa và tích hợp dữ liệu. Điều này dẫn đến sự chậm trễ trong việc xử lý thông tin và tăng nguy cơ sai sót. Bên cạnh đó, hệ thống bảo mật dữ liệu chưa được chú trọng đúng mức, tiềm ẩn rủi ro mất mát và rò rỉ thông tin. Trong khi đó, hệ thống kế toán của CTCK là hệ thống kế toán doanh nghiệp đầu tiên tại Việt Nam được sửa đổi theo chuẩn mực kế toán quốc tế.

Hệ thống kiểm soát nội bộ HTTTKT tại nhiều CTCK còn yếu kém. Việc thiếu các quy trình kiểm soát chặt chẽ và sự giám sát hiệu quả tạo điều kiện cho các hành vi gian lận và sai sót xảy ra. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính trung thực và đáng tin cậy của thông tin tài chính. Các Báo cáo tài chính (BCTC) của CTCK vẫn có những khoản mục rủi ro do liên quan đến các khoản phải thu từ hỗ trợ vốn cho NĐT và cổ phiếu chưa niêm yết…

CTCK hoạt động trong môi trường nhiều rủi ro, do đó việc quản lý rủi ro trong kế toán là vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, nhiều công ty chưa xây dựng được hệ thống quản lý rủi ro hiệu quả, chưa đánh giá và kiểm soát được các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến HTTTKT. Điều này làm tăng nguy cơ mất mát tài sản và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động liên tục của công ty. Việc tổ chức HTTTKT trong các CTCK Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập, ảnh hưởng không nhỏ đến chính doanh nghiệp và những người sử dụng thông tin khác.

Chuyển đổi số trong kế toán mang lại nhiều lợi ích cho CTCK, bao gồm tăng năng suất, giảm chi phí và cải thiện độ chính xác của thông tin. Các công nghệ như điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain có thể được ứng dụng để tự động hóa các quy trình kế toán, phân tích dữ liệu và tăng cường bảo mật. Việc áp dụng các giải pháp chuyển đổi số trong kế toán sẽ giúp CTCK nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng với sự thay đổi của thị trường.

An toàn và bảo mật dữ liệu kế toán là yếu tố then chốt để bảo vệ thông tin tài chính của CTCK. Cần xây dựng hệ thống bảo mật dữ liệu kế toán toàn diện, bao gồm các biện pháp kiểm soát truy cập, mã hóa dữ liệu và sao lưu dự phòng. Đồng thời, cần đào tạo nhân viên về các nguy cơ an ninh mạng và cách phòng tránh để đảm bảo an toàn cho HTTTKT. HTTTKT đang và sẽ bị tác động lớn bởi CMCN 4.0, đòi hỏi HTTT nói chung và AIS nói riêng phải ngày một hoàn thiện để tận dụng được các cơ hội cũng như vượt qua thách thức mà CMCN 4.

Hệ thống ERP cho CTCK giúp tích hợp các chức năng kế toán, tài chính, quản lý khách hàng và quản lý rủi ro vào một nền tảng duy nhất. Việc lựa chọn và triển khai phần mềm ERP cho CTCK phù hợp sẽ giúp công ty nâng cao hiệu quả hoạt động, cải thiện khả năng ra quyết định và tăng cường tính minh bạch. Các Phần mềm ERP sẽ là công cụ quản lý hiệu quả, tạo nên sức mạnh nội bộ cũng như lợi thế cạnh tranh cho CTCK.

Phân tích dữ liệu kế toán là công cụ mạnh mẽ để hỗ trợ ra quyết định quản trị. Các kỹ thuật phân tích dữ liệu kế toán có thể được sử dụng để xác định xu hướng, phát hiện gian lận và đánh giá hiệu quả hoạt động. Việc ứng dụng phân tích dữ liệu kế toán giúp các nhà quản lý đưa ra các quyết định kinh doanh sáng suốt và nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty. Nếu doanh nghiệp không xác định rõ nhu cầu thông tin và quản lý, tổ chức tốt hệ thống chứng từ, tài liệu để phản ánh các giao dịch không tốt, không sử dụng đúng tài khoản để hạch toán, không trình bày đúng nội dung báo cáo theo quy định hay có sai sót, gian lận thì đều làm ảnh hưởng tới chất lượng thông tin đầu ra.

Kế toán quản trị trong CTCK đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các nhà quản lý để lập kế hoạch, điều hành và kiểm soát hoạt động kinh doanh. Cần phát triển hệ thống kế toán quản trị trong CTCK linh hoạt và đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng của các nhà quản lý. Việc áp dụng các kỹ thuật kế toán quản trị hiện đại giúp công ty nâng cao hiệu quả hoạt động và đạt được lợi thế cạnh tranh. Để thực hiện được những nhiệm vụ này, HTTTKT cần được tổ chức tốt để cung cấp các thông tin trung thực, khách quan, đầy đủ, kịp thời, dễ hiểu và có thể so sánh.

Việc áp dụng AI trong kế toán mang lại nhiều tiềm năng, như tự động hóa các quy trình kế toán, phát hiện gian lận và dự báo tài chính. Tuy nhiên, việc áp dụng AI trong kế toán cũng đặt ra nhiều thách thức, như cần có dữ liệu lớn và chất lượng cao, đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn và sự chấp nhận của các nhà quản lý. Thông tin không chính xác, không đáng tin cậy sẽ gây ảnh hưởng đến tất cả những người sử dụng thông tin, từ chính doanh nghiệp cho đến NĐT, ngân hàng, đối tác.

Phân tích báo cáo tài chính CTCK là một trong những phương pháp quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của công ty. Thông qua việc phân tích các chỉ số tài chính, có thể đánh giá được khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và mức độ rủi ro của công ty. Các case study về phân tích báo cáo tài chính CTCK có thể cung cấp những bài học kinh nghiệm quý báu cho các nhà quản lý và nhà đầu tư. BCTC của CTCK vẫn có những khoản mục rủi ro do liên quan đến các khoản phải thu từ hỗ trợ vốn cho NĐT và cổ phiếu chưa niêm yết…

Việc khảo sát thực trạng HTTTKT tại các CTCK Việt Nam giúp đánh giá mức độ ứng dụng công nghệ, hiệu quả quy trình và các vấn đề còn tồn tại. Kết quả khảo sát là cơ sở để đề xuất các giải pháp cải tiến và tối ưu hóa HTTTKT cho phù hợp với điều kiện thực tế của các công ty. Luận án của Nguyễn Mạnh Thiều (2011) về “Tổ chức công tác kế toán trong các công ty chứng khoán Việt Nam”. Luận án tập trung vào các khía cạnh tổ chức chứng từ, tài khoản, hệ thống báo cáo, hệ thống bảo mật của các CTKC, trên cơ sở phân tích thực trạng và đánh giá những kết quả đạt được cũng như tồn tại, hạn chế, luận án đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán trong các CTCK Việt Nam.

Việc so sánh HTTTKT giữa các CTCK giúp rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu về cách tổ chức, vận hành và quản lý hệ thống. Thông qua việc học hỏi những điểm mạnh và tránh những điểm yếu của các công ty khác, có thể xây dựng HTTTKT ngày càng hoàn thiện hơn. Tuy nhiên, các công trình này nhìn nhận kế toán như một hoạt động chức năng của doanh nghiệp chứ không phân tích dưới góc độ là một HTTT phục vụ quản lý.

Blockchain trong kế toán mang lại nhiều cơ hội, như tăng cường tính minh bạch, giảm chi phí giao dịch và cải thiện hiệu quả kiểm toán. Tuy nhiên, việc áp dụng blockchain trong kế toán cũng đặt ra nhiều thách thức, như cần có hạ tầng công nghệ phù hợp, quy định pháp lý rõ ràng và sự chấp nhận của các bên liên quan. Không những thế, với tư cách là định chế tài chính trung gian trên thị trường, hoạt động của CTCK đang và sẽ bị tác động lớn bởi CMCN 4.0, đòi hỏi HTTT nói chung và AIS nói riêng phải ngày một hoàn thiện để tận dụng được các cơ hội cũng như vượt qua thách thức mà CMCN 4.

Hệ thống thông tin quản lý (MIS) tích hợp với HTTTKT giúp cung cấp thông tin toàn diện cho các nhà quản lý để ra quyết định. Việc tích hợp MIS và HTTTKT cho phép khai thác tối đa dữ liệu kế toán, cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho các nhà quản lý để lập kế hoạch, điều hành và kiểm soát hoạt động kinh doanh. Trong khi đó, hệ thống kế toán của CTCK là hệ thống kế toán doanh nghiệp đầu tiên tại Việt Nam được sửa đổi theo chuẩn mực kế toán quốc tế.

Trong môi trường số, an toàn thông tin kế toán trở thành vấn đề cấp thiết. Cần xây dựng hệ thống bảo mật mạnh mẽ để bảo vệ dữ liệu kế toán khỏi các cuộc tấn công mạng và rủi ro mất mát. Đồng thời, cần đào tạo nhân viên về các nguy cơ an ninh mạng và cách phòng tránh để đảm bảo an toàn thông tin kế toán trong môi trường số. Các kết quả đạt được hay khó khăn, tồn tại trong quá trình triển khai hệ thống kế toán tại CTCK sẽ là bài học kinh nghiệm quý báu cho các doanh nghiệp khác khi áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế, đồng thời giúp các cơ quan quản lý nhà nước có những hướng dẫn và điều chỉnh hợp lý trong lộ trình áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế tại Việt Nam giai đoạn 2020-2025.